زیبایی، روانی و رسایی متن، مثلث داستان‌پردازیِ گیرا برای کودکان

به‌تازگی مجموعه ای شامل چهار جلد از کتاب های جانی روداری/ Gianni Rodari تنها نویسنده ایتالیایی جایزه ادبی هانس کریستین آندرسن به سرویراستاری غلامرضا امامی نویسنده و مترجم پیشکسوت کشور ترجمه و وارد بازار نشر شده است،‌ کتاب هایی که تلاش شده به همان اندازه ای که به کودکان ایتالیا لذت بخشیده برای کودکان ما نیز جذاب و خواندنی باشند.

ترجمه و چاپ این مجموعه بهانه ای برای گفت گو با امامی دبیر مجموعه بوده تا این نویسنده و مترجم به تشریح دلایل خود برای انتخاب این عناوین و این نویسنده بپردازد.

سفر کودکان به آسمان بی مرز ادب همگام با آندرسن زمانه 

امامی گفت: روحیه نشاط و دعوت به صلح رمز جاذبه کتاب‌های جانی روداری است. روداری با نگاهی نو، زبانی طنزگونه، اندیشه ای مهربان و جویای صلح و دوستی میان کودکان و نوجوانان جهان قصه هایش را جاودانی کرد، او تنها برنده جایزه جهانی اندرسن در ایتالیا است که به نوبل ادبیات کودکان و نوجوانان شهره است.

دلیل انتخاب این مجموعه این است که در ایده و دل جانی روداری کودکان و نوجوانان جهان همه به هم شبیه اند و همه جویای صلح و دوستی، آگاهی و آزادی هستند، روداری در شهری در شمال ایتالیا متولد شد اما نوجوانی و جوانی اش همزمان با جنگ جهانی دوم بود. او جهانی بی جنگ می خواست و به جنگ نرفت اما برادرش اسیر شد و دو تن از دوستانش در جنگ جان سپردند از این رو نوای صلح سر داد و برای پی ریزی جهان و نسلی نو به میان کودکان و نوجوانان رفت، بازبانی شیرین و طنزآمیز برای آنها قصه می خواند و نخست قصه هایش را در روزنامه ها و برنامه های رادیویی پخش کرد و سپس به چاپ رساند.

امامی گفت: جانی روداری در خانواده ای تهیدست زاده شد، پدرش نانوا بود و خود در شعری که در کتاب یکی بود خودش نبود آورده ام آرزو می کند پدرش نانی بپزد به آن بزرگی که همه کودکان گرسنه جهان از هند و شیلی از آن نان سهمی نصیبشان شود و گرسنگی شان درمان شود.

مترجم یکی بود خودش نبود گفت: روداری کتاب هایش را به زبان ایتالیایی نوشت و به بیش از ۳۰ زبان ترجمه و هر ساله با استقبال میلیون ها تن کودک و نوجوان و حتی بزرگسال در جهان روبرو شده است. 

نشر هوپا چندی پیش پیشنهاد داد برای بزرگداشت صدمین سالگرد زادروز جانی روداری مجموعه ای از داستان های وی از زبان اصلی ایتالیایی به زبان فارسی برگردانده شود ،‌این کار انجام گرفت و حق ترجمه کتاب ها از سوی هوپا به ناشر ایتالیایی پرداخت شد و مجموعه ای با نام های یکی بود خودش نبود، یاس در دیار دروغگویان،‌ روزی که در میلان از آسمان کلاه بارید و فروشگاه ساحره ترجمه و وارد بازار شد که در مدتی کوتاه با استقبال کودکان و نوجوانان کشور مواجه شد.

در حقیقت کودکان و نوجوانان ایران همگام و همدل با روداری به آسمان زیبای ادب و هنر آسمانی بی مرز سفر کردند.

امامی استفاده از تصاویر جذاب کتاب ها را نیز رمز استقبال کودکان و نوجوانان از کتاب های جانی روداری عنوان کرد و گفت: ناشر ایتالیایی از نقاشان شهره جهانی خواست که این کتاب ها را به تصویر در آورند و تصویرگران هنرمند چنین کردند و ناشر ایتالیایی اصل فیلم ها را برای هوپا فرستاد و هوپا هم امانت داری کرد.

وی گفت: داستان های دیگر روداری در دست ترجمه است و به زودی مجموعه ای دیگر از وی از سوی نشر هوپا منتشر می شود.

روانی و زیبایی متن؛ جاذبه کتاب‌های روداری
نویسنده و مترجم پیشکسوت کشور گفت: در ادبیات کودک و نوجوانان باید توجه داشت که آنان با واژگان محدودی سر و کار دارند و باید واژگانی در ترجمه به کار برده شود که نیاز به فرهنگ لغت نباشد،‌ همچنانکه در متون اصلی کتاب های روداری این روانی و زیبایی حس می شود و هر کودک و نوجوان ایتالیایی می تواند کتاب ها را با لذت بخواند و از آن بهره ببرد.

امامی افزود: نکته دیگر این است که در کتاب های روداری خواننده کودک و نوجوان در پایان داستان سهیم می شود، مثلا در کتاب روزی که در میلان از آسمان بارید پایان داستان در سه بخش آمده و روداری چنین آورده است: «من پایانی که دوست دارم در آخر کتاب آورده ام اما کودکان و نوجوانان خود می توانند پایانی برای این داستان بیافرینند و از این رو ذهن کودکان به خلاقیت رو می آورد و با نویسنده در پایان داستان سهیم می شوند. روداری سه پیشنهاد برای پایان داستان می دهد و پایان منتخب خود را معرفی کند و در عین حال به بچه ها می گوید شما هم می توانید پایانی برای داستان انتخاب کنید.

وی تاکید کرد: کتاب های کودکان و نوجوانان باید خیلی روان باشد چون آرزوهای بشری در میان کودکان یکی است، همه کودکان جهان تشنه شادی و بازی اند و مرز نمی شناسند و روداری به این نکته با روحیه ای شاد و طنزگونه توجه کرده ، چنانکه گفته اند هیچکس به پهنای تخیل او در جهان نمی رسد.

امامی گفت: چند جنبه در آثار روداری مهم است یکی اینکه او تنها نویسنده ایتالیایی است که برنده جایزه ادبی آندرسن شده بنابراین این نویسنده در سطح جهانی مطرح است و دوم چنانکه گفته شد تصویرگری است و تصویرها به درک مفاهیم داستان ها کمک می کنند و تخیل بچه ها را به کار می گیرد و دیگری متنی است که نویسنده انتخاب می کند که بتواند اول در کشور خود و بعد در کشورهای جهان ارتباط برقرار کند و دیگری زبانی است که به کار می گیرد که به آرزوهای مشترک کودکان و نوجوانان می پردازد. 

این مترجم گفت: دنیای کودکان و نوجوانان جهان بسیار به هم شبیه است بنابراین در آرزوها، شادی ها و بازی هایشان چندان تفاوتی نیست به همان اندازه که یک کودک ایتالیایی از یکی بود که خودش نبود لذت می برد  به همان اندازه کودک و نوجوان ایرانی لذت می برد هرچند وقایع در ایتالیا اتفاق می افتد اما می توانست این وقایع در ایران رخ دهد.