رویدادهای نجومی اولین ماه زمستان ۹۸

با بروز انقلاب زمستانی در روز اول دی‌ماه وارد فصل زمستان شدیم اکنون مدیر مرکز نجوم آوا استار در مورد مهم‌ترین رویدادهای نجومی اولین ماه زمستان امسال به خبرنگار ایرنا گفت: در روز اول دی‌ماه علاوه بر انقلاب زمستانی با بارش شهابی «دبی» نیز روبه‌رو شدیم که تعداد بارش شهاب‌های این بارش در ساعت (ZHR) به حدود ۱۰ شهاب رسید. البته این عدد، نرخ قابل توجهی برای بارش شهابی نیست و بارش دبی جزو بارش‌های مهم سالیانه قرار نمی‌گیرد. 

«ندا جعفری» ادامه داد: صبح روز پنجشنبه ۵ دی در حالی که ماه قسمتی از خورشید را پوشانده است طلوع متفاوتی را تجربه خواهیم کرد. در این روز شاهد خورشیدگرفتگی حلقوی در منطقه خاورمیانه و خورشیدگرفتگی جزئی در ایران هستیم. خورشیدگرفتگی یا کسوف زمانی رخ می‌دهد که زمین، ماه و خورشید دقیقا در یک راستا قرار بگیرند و سایه ماه بر روی زمین بیفتد.

وی خاطرنشان کرد: اگر مدار ماه به دور زمین و مدار زمین به دور خورشید هم‌صفحه بودند، هر ماه شاهد یک خورشیدگرفتگی بودیم اما به علت انحراف ۵ درجه‌ای این دو مدار، به طور معمول سالیانه ۲ بار خورشیدگرفتگی روی می‌دهد و به علت کوچک بودن سایه ماه بر روی زمین، در هر کسوف درصد کمی از ساکنان کره زمین شانس دیدن خورشیدگرفتگی را پیدا می‌کنند.

به گفته مدیر مرکز نجوم آوا استار، ۱۳ و ۱۴ دی ماه بارش شهابی ربعی را پیش رو داریم که در اوج بارش تعداد بارش شهاب‌های این بارش در ساعت (ZHR) به حدود ۴۰ شهاب در ساعت می‌رسد. به نظر می‌آید که منشأ این بارش، باقیماندۀ یک دنباله‌دار منقرض شده باشد. نکتۀ جالب دیگه این است که منشاء بارش شهابی ربعی از صورت فلکی است که در تقسیم‌بندی جدید صورت‌های فلکی وجود ندارد و در محدودۀ صورت فلکی دب اکبر و صورت فلکی عوا تقسیم شده است. کانون بارش در نزدیک انتهای صورت فلکی دب اکبر است.

اما حالا که زمستان از راه رسیده و هوا هم سردتر شده، تصور اکثر ما این است که دلیل آن دوریِ زمین از خورشید است اما جالب است بدانید که زمین در روز ۱۵ دی ماه، به نزدیک‌ترین فاصله‌ خود از خورشید می‌رسد.

جعفری در رابطه با دلیل این موضوع توضیح داد: دلیل اصلی سردتر شدن هوا، دور شدن زمین از خورشید نیست؛ بلکه انحراف محور چرخش زمین است. محور زمین نسبت به خط قائم، حدود ۲۳.۵ درجه انحراف دارد که همین موضوع، عامل به‌وجود آمدن فصل‌ها و گرم و سرد شدن هوا است.

وی خاطرنشان کرد: گرفت (خورشیدگرفتگی یا ماه‌گرفتگی) هیچوقت تنها رخ نمی‌دهند و قبل یا بعد از هر گرفت، چه خورشیدگرفتگی چه ماه‌گرفتگی، معمولاً یک گرفت دیگر نیز رخ می‌دهد. خورشیدگرفتگی‌ها در زمان ماه نو و ماه‌گرفتگی‌ها در زمان ماه کامل رخ می‌دهند بنابراین در روز  ۲۰ دی با کامل شدن ماه، یک ماه‌گرفتگی نیز رخ می‌دهد.