چهره ویژه تیم فوتبال امید: ۹۵ جلسه با بازیکنان برگزار کردم

تیم فوتبال امید ایران از گردونه مسابقات قهرمانی زیر ۲۳ سال آسیا و انتخابی المپیک ۲۰۲۰ توکیو حذف شد. تیم تحت هدایت حمید استیلی به خاطر تفاضل گل کمتر نسبت به ازبکستان از صعود بازماند. خسرو حمزه، یکی از همراهان تیم فوتبال امید در این جام بود که کمتر به آن توجه شد. روانشناس باسابقه ورزش کشورمان که سالیان سال با قهرمانان رشته‌های متعدد ورزشی همراه بوده و این بار به سونگلا رفته بود.

خسرو حمزه در گفت‌وگو با ایرنا درباره پروسه حضورش در تیم فوتبال امید اظهار داشت: بنده به عنوان مسوول زیر کمیته روانشناسانه در فدراسیون فوتبال مشغول هستم. وقتی زلاتکو کرانچار سرمربی تیم امید بود، پیشنهاد حضور در کنار تیم امید را ارائه کردم. ابتدا کرانچار زیاد رغبتی نداشت اما بعد از جلسه‌ای که با یکدیگر داشتیم؛ اقناع شد. قرار بود بعد از پشت سر گذاشتن مرحله مقدماتی که در نوروز سال ۹۸ برگزار شد یکی از همکاران من کنار تیم امید حضور داشته باشد.

وی در ادامه افزود: این درخواست خودم بود تا یکی از همکاران قوی‌ام به کادر تیم امید اضافه شود، چون خودم فرصت کافی نداشتم. اما تغییراتی در تیم امید حاصل و فرهاد مجیدی سرمربی شد. من هم مدتی ایران نبودم. دوباره صحبت‌ها از سر گرفته شد. همان‌طور که می‌دانید ما زیر مجموعه کمیته پزشکی فدراسیون فوتبال هستیم. طی صحبت‌هایی که با دکتر سیف برقی و اکبر محمدی داشتند به خاطر اهمیت مسابقات درخواست شد تا خودم در کنار تیم امید حضور داشته باشم. با حمید استیلی صحبت کردم. وی کاملا با حضور روانشناس موافق بود و دید مثبتی داشت. مقدمات این امر فراهم شد و ما کارمان را شروع کردیم.

روانشناس تیم فوتبال امید در ادامه بیان داشت: برای اینکه یک تیم ورزشی از لحاظ ذهنی به اوج برسد نیاز به حدود ۶ ماه زمان است. حتی در ورزش‌های فردی هم به همین گونه است. اما در تیم امید زمان بسیار کمی داشتیم. با این حال پروتکل ویژه‌ای برای اینجور مواقع وجود دارد که آثار خاص خود را خواهد داشت. بیشتر درباره فروپاشی و انسجام تیمی صحبت می‌کنیم. درباره بازیابی افراد بحث می‌شود. اینکه اگر یک نفر عملکرد بدی دارد به تمام تیم سرایت نکند. اینکه بتوانیم به بازی برگشت داشته باشیم. نمونه‌اش در دیدار برابر کره بود. ما در نیمه دوم توانستیم به بازی برگردیم. همین‌طور برابر ازبکستان نیز این اتفاق رخ داد. البته نباید فراموش کنیم که عوامل زیادی در این امر دخیل هستند. قطعا استراتژی کادر فنی و تغییرات ایجاد شده مهمترین عامل هست اما بخشی از این تغییر به مسائل ذهنی نیز مربوط می‌شود. به طور کل زمان برای کادر فنی و ما برای تاثیرگذاری کم بود تا بتوانیم نفرات را به اوج برسانیم. ما حدود ۲ هفته تیم را در اختیار داشتیم. با این حال نهایت همکاری با ما صورت گرفت. بیشتر مربیانی که از روانشناس در تیم‌هایشان استفاده می‌کنند اعتقادی به این مساله ندارند و فقط می‌خواهند به رسانه‌ها بگویند که چنین آدمی در تیم وجود دارد اما حمید استیلی به معنای واقعی همکاری لازم را داشت و به ما اجازه کار می‌داد. ما به او مشورت می‌دادیم و اگر صلاح بود به تیم منتقل می‌شد.

وی همچنین تصریح کرد: کار روانشناسی ورزشی در هرجایی که انجام می‌شود شامل ۲ بخش است. بخش اول آموزش مهارت‌های ذهنی مثل کنترل استرس و افزایش تمرکز است. یا مثلا اگر تمرکز از دست رفت چگونه برگردانده شود. مسائل انگیزشی نیز در این بخش جای دارند. قسمت دوم اما مشاوره دادن به ورزشکاران درباره مسائلی است که ذهن آنها را اذیت می‌کند. ممکن است یک بازیکن راجع به مسائلی در درون یا بیرون تیم دچار سوء تفاهم یا درگیری ذهنی شود که روی عملکرد فنی‌اش تاثیر بگذارد. در این گونه مواقع جلسات فردی ترتیب داده می‌شود. بازیکنان می‌آیند و یاد می‌گیرند که چگونه ماجراهای این گونه را برای خودشان حل و فصل کنند. حالا کاری که ما انجام می‌دهیم تلفیقی از جلسات تیمی و مشاوره‌های فردی است. در همین مدت کوتاه با تیم امید هشت جلسه گروهی و تیمی داشتیم. راجع به مسائل مختلف از جمله درک اهمیت مسابقات، قرار گرفتن در شرایط مسابقه، مهارت‌های ذهنی و ... صحبت می‌کردیم. در جلسات فردی نیز به تک تک بچه‌ها نکاتی گفته می‌شد تا تمرین کنند. حدود ۸۷ جلسه انفرادی برگزار کردیم. با برخی نفرات بیشتر جلسه داشتیم. ولی خدا را شکر همه بچه‌ها آمدند و صحبت کردند.

حمزه در ادامه افزود: در سال ۲۰۱۰ همراه تیم غلامحسین پیروانی به بازی‌های آسیایی گوانگجو رفتم. زمان بیشتری همراه آن تیم بودم و هر ۲ تیم هم افتخارآفرین بودند و هستند. با این حال اگر بخواهم مقایسه داشته باشم این نسل بسیار ذهن بازتری به مساله روانشناسی داشتند. در آن تیم مقاومت فردی در مواجهه با این مسائل وجود داشت. اما در این ۱۰ سال اتفاقات خوبی در این زمینه رخ داده و کمی روانشناسی ورزشی جا افتاده است.

وی در پاسخ به این سوال که چرا بازیکنان تیم امید با اضطراب بازی می‌کردند و موقعیت‌های جدی زیادی را به هدر دادند گفت: در فرهنگ ورزشی ما وقتی عملکرد ورزشکاری پایین می‌آید ادعا می‌کنیم که آن شخص اضطراب داشته است اما همیشه مساله اضطراب مطرح نیست. اگر بازیکنی موقعیت ۱۰۰ درصد را گل نمی‌کند یا پنالتی را از دست می‌دهد الزاما به خاطر استرس نبوده است. مشکل اصلی عدم تمرکز است. یک موقعیت عالی را در بازی نخست از دست دادیم. با بازیکنی که توپ را از دست داد، صحبت کردم و مشخص شد که بحث استرس در میان نبوده است. به طور مثال بازیکنی قرار است در یک بازی چهار یا پنج استارت ۵۰ متری بزند اما به خاطر شرایط خاص به وجود آمده در جریان مسابقه هشت بار این کار را انجام می‌دهد و دچار تحلیل بدنی می‌شود. همین مساله باعث می‌شود تا موقعیت خوبی را به هدر بدهد. در مسابقات یورو ۲۰۱۶ گراتزیانو پله بازیکن تیم ملی ایتالیا در ضربات پنالتی دیدار با آلمان به سمت نویر رفت و گفت که چیپ خواهد زد. اما ضربه‌اش به آسمان زده شد. این بازیکن استرس داشت؟ خیر. او دچار over confident یا اعتماد بیش از حد شده بود. در فوتبال خودمان هم موردی سراغ داشتم که یک بازیکن شناخته شده پنالتی‌اش به آسمان رفت. دلیلش را که جویا شدم متوجه شدم که این بازیکن هنگام پنالتی به خوشحالی بعد از گل فکر می‌کرده است.

وی همچنین بیان داشت: بازیکنان ما مقابل چین زحمت زیادی کشیدند. بازی را بردیم اما منجر به صعود نشد. حواس پرتی، تحلیل بدنی، تحت فشار قرار گرفتن و ... می‌تواند باعث از دست رفتن یک موقعیت شود و تنها بحث استرس و اضطراب نیست. حتی خواب نامناسب هم در این امر دخیل است و سرعت واکنش بازیکن را با اختلال مواجه می‌کند. گاهی یک بازیکن راجع به مشکلش صحبت نمی‌کند و با همان حال نه‌چندان مساعد روحی وارد زمین می‌شود.

روانشناس تیم فوتبال امید درباره عدم پیروزی ایران در سه نیمه نخست بازی‌های خود در مسابقات قهرمانی زیر ۲۳ سال آسیا و پیروزی در هر سه نیمه دوم خاطرنشان کرد: در درجه اول مسائل تاکیتیکی و تغییرات کادر فنی در این امر دخیل است. ما در همین بازی آخر با استراتژی متفاوت و ترکیب متفاوت وارد زمین شدیم و این همه موقعیت خلق کردیم. در کنار این مسائل بخضی نیز به مسائل ذهنی برمی‌گردد که چگونه به بازی برگردیم.

حمزه که سابقه حضور در تیم‌های تکواندو، کشتی، تیراندازی با کمان، والیبال و ... را به عنوان روانشناس ورزشی داشته در پایان درباره تفاوت فوتبال با این رشته‌ها اذعان داشت: فکر می‌کنم چون توجهات به تیم‌های فوتبال بیشتر است؛ جمع کردن حواشی در این تیم‌ها نسبت به سایر رشته‌ها سخت‌تر است. در این تیم کادر فنی با بازیکنان بسیار صمیمی بود و واقعا نسبت به گذشته خیلی بهتر عمل کردند. از طرفی در ورزش‌های انفرادی و کسانی که من با آنها همکاری داشتم بحث کمی متفاوت بود. ورزشکارانی چون مراد محمدی، محمد باقری محمدی، کیمیا علیزاده و ... کسانی بودند که در سطح قهرمانی جهان و المپیک رقابت می‌کردند و تفکراتشان کمی به سطح قهرمانی نزدیک‌تر بود و لول بالاتری داشتند. این تیم امید هم بازیکنان جوان و زیر ۲۳ سال را تشکیل می‌داد. مطمئن باشید چهار یا پنج بازیکن از همین تیم به مدارج بالای قهرمانی خواهند رسید.