تاریخ شفاهی (oral History) یکی از شیوه‌های پژوهش در تاریخ است و به شرح و شناسایی وقایع، رویدادها و حوادث تاریخی بر اساس دیدگاه‌ها، شنیده‌ها و عملکرد شاهدان، ناظران و فعالان آن ماجراها می‌پردازد. تاریخ شفاهی حتی در صورت مکتوب شدن، خصلتی گفتاری دارد. در فرآیند مصاحبه تاریخ شفاهی دو عامل مصاحبه‌کننده و راوی ارتباطی نزدیک‌تری یافته و مصاحبه‌کننده به عنوان شنونده فعال نقشی اساسی ایفا می‌کند تا مصاحبه شونده (راوی) در فضایی آرام و بی‌دغدغه به شرح و بسط دیدگاه‌ها و شنیده‌های خود بپردازد.
نویسنده این کتاب در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا در مورد روند تالیف کتاب تاریخ شفاهی ترجمه ایران گفت: خانه کتاب برنامه‌هایی برای تولید مجموعه تاریخ شفاهی نشر معاصر ایران با محوریت حوزه‌های مختلف نشر دارد. من طرح تدوین تاریخ شفاهی ترجمه ایران را در قالب همان مجموعه به خانه کتاب ارائه دادم که بر اساس برنامه‌هایی که داشتد پذیرفته شد.
محمدرضا اربابی افزود: این کتاب مشتمل بر مصاحبه‌هایی با قدما و پیشکسوتان حوزه ترجمه است؛ افرادی که می‌توانند تاریخچه‌ای از مشاهدات ملموس خود در زمینه ترجمه ارائه دهند.
وی در مورد افرادی که در این کتاب با آنها مصاحبه شده توضیح داد: تلاش کردیم طیفی از مترجمان را انتخاب کنیم که مشاهدات آنها طی ۷۰ سال اخیر در حوزه ترجمه مهم و خواندنی بوده است یا مطالعات و مستنداتی در این زمینه در دست دارند مثل استاد عبدالحسین آذرنگ که خود کتاب تاریخ ترجمه ایران را نوشته اند و مطالعات خوبی در این زمینه دارند.
رئیس کانون کشوری انجمن‌های صنفی مترجمان با اشاره به اینکه در این مجموعه با ۱۰ نفر از مترجمان پیشکسوت و مطرح مفصل مصاحبه شده است گفت: منوچهر بدیعی، غلامرضا امامی، علی صلح‌جو، احمد پوری، عبدالله کوثری، آذرتاش آذرنوش و علی خزاعی‌فر از کسانی هستند که تاکنون با آنها مصاحبه شده است و مصاحبه با اساتیدی مانند صالح حسینی نیز در برنامه هست.
در نهایت انتظار داریم ۱۰ مصاحبه مفصل در دو مجلد دویست‌صفحه‌ای و یک جلد به نام تاریخ شفاهی تا پایان بهمن آماده شده و از آن پس بقیه مراحل آماده‌سازی توسط خانه کتاب انجام می‌شود.
وی با اشاره وضعیت سلامتی استاد نجف دریابندری و امکان نداشتن مصاحبه با وی به دلیل بیماری افزود: استاد دریابندری خود به عنوان یکی از افرادی که مدت‌ها در زمینه ترجمه فعال بوده، می توانست در این طرح کمک خوبی باشد ولی امکان مصاحبه با وی نیست.
اربابی در مورد محورهای این مصاحبه‌ها: ابعاد مختلف ترجمه در ایران، نقش و جایگاه مترجمان در جریان سازی فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و در جامعه، آموزش و تربیت مترجم، جریان‌سازی و نهضت های ترجمه در ایران، نقش دولت‌ها و حکومت‌ها در شکل‌گیری جریان‌های ترجمه، کیفیت آثار ترجمه شده، نقش مترجمان در شکل‌گیری دیدگاه‌های مردم در حوزه‌های مختلف و هدف از انتخاب آثار مختلف توسط مترجمان از جمله موضوعاتی است که در این مصاحبه‌های مفصل به آنها پرداخته‌ایم تا بر اساس تاریخ شفاهی و مستندسازی آن بتوانیم آسیب‌های ترجمه و مشکلات مترجمان را بشناسیم و راهکاری برای فردای ترجمه در کشور ارائه دهیم.
وی در مورد اینکه چرا در انجام این مصاحبه‌ها رویکرد مصاحبه با مترجمان ادبی بوده با اشاره به حوزه گسترده ترجمه‌های تخصصی گفت: با توجه به تنوع حوزه‌ها این مجموعه را محدود به ترجمه ادبی کردیم.
موسسه خانه کتاب پیش از این در قالب طرحی تاریخ شفاهی حِرَف و صنوف مرتبط با تولید کتاب را در دستور کار قرار داده و از این مجموعه تاریخ شفاهی گفت وگو با ویراستاران، گفت وگو با ناشران و کتابفروشان تاکنون منتشر شده‌اند.
نظر شما