تکاپوی غربی ها برای دو قطبی سازی با تعریف فریبکارانه از «مردم»

نکته قابل توجه در نگاه رسانه های خارجی به تحولات اخیر منطقه این است که بسته بندی های جدید ارزیابی ها ، نوعی سیاسی کاری آشکار را نمایش  می دهد؛ مثلا در بیان، تعریف و الصاق واژه مردم به یک واحد جمعیتی، برخورد کاملا سیاسی صورت می گیرد و سوالی که پیش می آید اینکه "آن دسته که خارج از نگاه جمعیتی این کارشناسان قرار می گیرند، تکلفیشان چیست؟ "

این رسانه ها در واکنش به تحولات عراق ، گروه هایی را که طی ماه های گذشته شهرهای بغداد، مرکز و جنوب عراق را به صحنه خشونت های غیر قابل توجیه تبدیل کرده اند، "مردم" معرفی می کنند؛ حتی اگر تعداد این افراد در فشرده ترین تجمعاتشان از دو هزار نفر تجاوز نکند.

از دید رسانه های غربی و در میانشان رسانه های فارسی زبان، هر جا که جمعیت، گروه و یا حتی دسته های ۵۰۰ یا هزار نفری مخالف دولت عراق در خیابان ها ظاهر شوند ، مردم هستند؛ اما همین رسانه ها، در واکنش به تظاهرات حدودا  ۲ میلیون نفری بغداد در روز جمعه که خواستار اخراج نظامیان آمریکایی از کشورشان بودند، ادعا کردند که این جمعیت عظیم نمی توانند مردم عراق را نمایندگی کنند!

همین رسانه ها اعم از رسانه های انگلیسی، فرانسوی و آمریکایی در تمام طول سال های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ برای گروه تروریستی و تکفیری داعش با تمامی جنایات ثبت شده اش در رسانه ها و شبکه های اجتماعی ،‌ از عنوان گروه تروریستی استفاده نکردند و به جای آن اصطلاح "دولت اسلامی عراق و شام" را بکار می گرفتند.

این عناوین و به عبارت بهتر ارائه دو تعریف از مردم یک کشور و توصیف یک گروه به عنوان مردم و یک گروه دیگر به عنوان حامیان دولت و تلاش برای جدا کردن عده ای از شهروندان جامعه ، دوقطبی سازی و ... حاکی از تلاشی وحدت ستیزانه است؛ بطوری که با تعریفی نادرست و متناقض از مفهوم مردم یک دو قطبی و تفرقه اجتماعی را به مخاطبان القا می کند. حال آنکه یکی از مهم ترین معیارهای سنجش یک رخداد، ارائه تعریفی صحیح از رخداد و ابعاد آن به شکل کلی است.

اگر یک رخداد بر اساس معیارهای مختلف مانند داده های آماری مورد بررسی قرار گیرد، باید پیش از هرچیز تعریفی صحیح و دقیق از آمار و ارقام ارائه کرد تا واقعیت یک رخداد آنطور که هست، ترسیم و مفهوم شود.

بر این اساس، در گریز به تحولاتی که در چند ماه اخیر در عراق شاهد بوده ایم، می توان تظاهرات اعتراض آمیز عراقی ها در قبال فساد، تجمع و راهپیمایی بزرگ اربعین حسینی و نیز برگزاری مراسم تشییع سردار "قاسم سلیمانی" فرمانده سپاه قدس و ابومهدی المهندس از فرماندهان الحشد الشعبی را در بغداد و نیز شهرهای کربلا و نجف از مهم ترین رخدادهای اجتماعی این کشور دانست که در رسانه ها بازتاب گسترده ای داشت و در تمامی آنها جمعیت بزرگی از مردم عراق در آن مشارکت کردند.

این تکاپوی مردمی در عراق دستمایه مانور بسیاری از شبکه های تلویزیونی و رسانه های خارجی قرار گرفت تا بر اساس آن تعاریفی متناقض از "مردم" ارائه دهند تا جایی که معترضان به دولت ، حتی جوکرها و خشونت ورزان می شوند" مردم " و شرکت کنندگان در مراسم تشییع سردار سلیمانی "گروه های شبه نظامی وابسته به ایران"! این شبکه ها، در روزهای گذشته از قول کارشناسان خود در مسیر دو قطبی سازی تا جایی پیش رفتند که اساسا شهروندی عراقی های مسالمت جو ، طرفدار الحشدالشعبی که با داعش و تروریست ها جنگیده و نیز هر دسته و طیفی از طرفداران دولت فعلی عراق را با الفاظ و واژه هایی نامناسب ،‌مردود دانسته اند.

بازی با فهم افکار عمومی در این شبکه ها تمامی ندارد. به نظر می رسد درک این مطلب که یک شهروند هم می تواند معترض باشد و هم در عین حال غرور ملی داشته باشد، برایشان سخت است و گویا از اینکه یک شهروند هم بتواند معترض به وضع موجود و مخالف سیاست های معیشتی باشد و هم در عین حال خواستار اخراج نظامیان آمریکایی از کشورش شود، خشمگین و عصبی می شوند.

ارائه دو تعریف از مردم یک کشور و به عبارت بهتر شرکت کنندگان در تظاهرات اعتراض آمیز را مردم یک کشور دانستن و تشییع کنندگان را حامیان دولت دانستن، نشانگر نتیجه گیری پیشینی از یک واقعه است که هدفی جز دو قطبی جلوه دادن جامعه ندارد. آنها از پاسخ به این سوال ساده که " آیا نمی  شود از بین همان "مردمی" که در اعتراض به افزایش اوضاع معیشتی به خیابان ها آمدند، کسی در مراسم تشییع سردار سلیمانی و ابو مهدی المهندس ازکاظمین تا بغداد و نیز درکربلا و نجف شرکت داشته باشد"؟، عاجزند و به نظر می رسد از رویارویی با واقعیت ها در متن جامعه، عصبی هم می شوند و به همین دلیل با آسمان ریسمان بافتن تلاش می کنند از مفهوم مردم دو تعریف ارائه کنند.

پرواضح است هنگامی که گروهی از مردم به دلیل نارضایتی از یک وضعیت به خیابان ها می آیند، در فضایی از اعتراض و نارضایتی، زمینه برای ایجاد تنش و ناامنی و بهره برداری از آن برای مقاصدی مشخص فراهم است که از آن تحت عنوان موج سواری بر خواسته های مردم یاد می شود و این چیزی است که در جریان تظاهرات اعتراض آمیز عراقی ها طی ماه های گذشته شاهد بودیم و دیدیم که چگونه بخشی از این اعتراض ها با ورود عناصری موسوم به "جوکر" و نیز وابستگان بعثی ها، به سمت آسیب رساندن به اموال عمومی و خصوصی و در جهت ایجاد ناامنی و آشوب پیش رفت و البته آنها که اعتراض های مردم را به خشونت تبدیل کردند، از نظر عددی چندان قابل ملاحظه نبودند.

از طرفی در چنین مراحلی از شرایط که به آشوب و اغتشاش سیر می کند، نیاز به تفکیک گروه های معترض مردمی از افرادی که رفتارهای وندالیستی (اختلال و عقده ای که موجب می شود فرد به اموال عمومی خسارت بزند)  از خود بروز می دهند، وجود دارد، حتی در کشورهای غربی نیز این تفکیک وجود دارد، اما گردانندگان رسانه های غربی چنین تفکیکی را برای مناطقی مانند خاورمیانه قائل نیستند.

موضوع تعریف دوگانه از مردم ،  جمعه گذشته در جریان تظاهرات ضد آمریکایی بغداد بیش از همیشه نمود یافت، بطوری که توصیف تظاهرات روز جمعه بغداد به عنوان "عرض اندام و نمایش قدرت حامیان مقتدا صدر" آنطور که روزنامه "الشرق الاوسط" از آن یاد کرد، عملا نادیده گرفتن یکصدایی و وحدت گروههای مختلف مردمی عراق از احزاب و مذاهب مختلف است.

همچنین شبکه "بی.بی.سی" جمعه شب میزگردی تشکیل داد که در آن یکی از میهمانان مدعی شد شرکت کنندگان در تظاهرات بغداد -که حدود دو میلیون نفر در آن شرکت داشتند- نمی توانند مردم عراق را نمایندگی کنند.

همین شبکه و برخی رسانه های دیگر غربی اندکی پیش از این هنگامی که تظاهرات اعتراض آمیز مردم در عراق به خشونت کشیده شده و با صحنه هایی مانند آسیب رساندن به برخی اموال عمومی و خصوصی همراه بود، از آن با عنوان اعتراض "مردم" عراق یاد کردند، حال آنکه از نظر عددی ، تعداد همان معترضان هیچگاه از چند هزار نفر فراتر نمی رفت، بر این اساس، آیا هر کس ضد دولت بود و کف خیابان ها را با لاستیک به آتش کشید، جاده ها را بست و کار و کاسبی را به تعطیلی کشاند و ... نماینده تمام عراقی ها هستند و بقیه حتی اگر چند میلیون نفر باشند، نمی توانند مردم عراق را نمایندگی کنند؟

به عبارت بهتر این رسانه ها سعی دارند اینگونه القا کنند که هر تعداد از عراقی ها که علیه وضع موجود به خیابان ها بیایند، مردم هستند اما همین مردم را هنگام مشارکت در مناسبت های ملی، حرکت های ضد آمریکایی یا مراسمی مانند تشییع سردار سپهبد شهید قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس را نمی توان نماینده عراقی ها دانست!

در نهایت ، این نگاه و تعریف خودخواهانه از "مردم" که البته سابقه تاریخی هم دارد، حالا بیش از هر زمان ، طیف های مختلف اجتماعی را در معرض تاثیر قرار داده و پیامدهای آن برای جامعه ، شکاف اجتماعی ، دو قطبی سازی و نیز مسموم ساختن فضای اجتماعی است و این جریانی است که رسانه های غربی در حال هدایت آن هستند. البته این نکته را هم باید متذکر شد که بسیاری از ناکامی های سیاسی قدرت های غربی طی سال های اخیر در منطقه ناشی از همین نگاه سیاسی به مفاهیم اجتماعی است که عمدتا آنها را به غلط انداخته است.