زمانی که مقرر شد نادر برهانی‌مرند بعد از سکان‌داری جشنواره سی و هفتم بار دیگر دبیری سی و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر را با خود به‌همراه داشته باشد، یکی از اصلی‌ترین مطالبات جامعه کارشناسان، منتقدان و اهل رسانه عرصه تئاتر این بود که گامی جدی و محکم در راستای عینی و عملی سازی شعار کیفیت‌گرایی در عرصه جشنواره‌های هنری به‌ویژه رویدادهایی که با نام فجر گره خورده‌اند برداشته شود.
یکی از میان همین مطالبه‌گران در بدنه هنرمندان، نادر برهانی‌مرند بود که وعده داد جشنواره سی و هشتم، جدولی کوچک‌تر و میزبانی هدفمندتری را در راستای انتخاب و ارائه آثار تئاتری در تمام بخش‌های صحنه‌ای، خیابانی، ملل و دیگر گونه‌های اجرا خواهد داشت. اتفاقی که ثمره حضور آن را در جشنواره سی و هشتم در همین سه روز نخست به‌وضوح شاهد بودیم.
سی و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بهمن سال ۱۳۹۷ در حالی کار خود را آغاز کرد که از ابتدا مشخص بود بیش از ۱۲۵ اجرا در این جشنواره در تمام بخش‌ها حضور دارند. رویدادی که بعد از گذشت روزهای نخستین، حاشیه‌هایش به‌وضوح مشخص شد.
مساله نداشتن برنامه‌ریزی و تداخل ساعات اجرای نمایش‌های متعدد در سالن‌ها و محیط‌های میزبان آثار حاضر در جشنواره، نه تنها فضایی برای فراغت فکری داوران حاضر در این رخداد را فراهم نمی‌کرد که باعث سردرگمی و حیرانی مخاطبان نیز شده بود؛ زیرا آنها هر روز مجبور بودند تا از تعدادی از آثاری که میل دیدار آنها را داشتند چشم بپوشند. تنها به یک دلیل و آن اینکه باید خود را با برنامه و جدول فشرده جشنواره سی و هفتم هماهنگ می‌کردند.
جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در گام سی و هشتم علاوه‌بر سنت‌شکنی نسبت به ادوار سی و هفت ساله گذشته خود این‌بار تحقق امر خصوصی‌سازی را با رویکردی نوین و عملی به مخاطبان ارائه داد. جایی که دو روز نخست این جشنواره به شکلی تام و تمام به بخش به‌علاوه فجر جشنواره اختصاص داشت. بخشی که به شکل انحصاری در ید قدرت تماشاخانه‌های خصوصی و با تاکید و تمرکز بر طلایه‌داری مفهوم خصوصی‌سازی در تئاتر استوار بود.
اتفاقی که طی دو روز نخست جشنواره؛ پنج شنبه و جمعه ۱۱ و ۱۲ بهمن با اقبال و رضایت مخاطبان و تماشاگران تماشاخانه‌های خصوصی حاضر در جشنواره به‌عنوان سهم مهمی از میزبانان چند سال اخیر آثار جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر کاملاً قابل حس و رصد بود.
رخداد قابل توجه دیگر در این دوره که بدون شعارزدگی شکل گرفت، تاکید دبیر جشنواره بر حضور آثار کیفی و عبور و گذاری متقن از نگاه کمی به کیفیت‌گرایی بود. آنچه در همه بخش‌های جشنواره سی و هشتم در مسابقه صحنه، مسابقه خیابانی، مسابقه ملل، دیگر گونه‌های اجرا و به‌علاوه فجر چیزی شاهد هستیم آن که مخاطبان در بازه زمانی ۱۰ روزه با فراغ بال این فرصت می کنند تا حدود ۷۰ اثر نمایشی را ببینند.
بعد از پشت سر گذاشتن سی‌امین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر و با آغاز سی و یکمین سال این رخداد در سال ۱۳۹۱ مدام این زمزمه شنیده می‌شد که جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر و جشنواره فیلم فجر با وجود آنکه هر دو هم‌سن هستند اما از نظر شیوه و شمایل برگزاری در قواره یک جشنواره هم‌سطح نیستند؛ هرقدر جشنواره فیلم فجر دارای نظم در سالن‌های مردمی، سالن های هنرمندان و کاخ جشنواره است، رویدادی مانند جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، با نبود برنامه‌ریزی دقیق و صحیح در طراحی و چینش اجراها در جدول جشنواره روبرو بود.
فارغ از نبود وجه شباهت میان دو هنر سینما و تئاتر، مهم‌ترین مانعی که باعث به‌وجود آمدن این آسیب می‌شد به نگاه کمی گرایانه دبیران جشنواره برای حضور هرساله بیش از ۱۰۰ تا ۱۲۰ اثر در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر باز می گشت که این‌بار بعد از گذار هشت سال از نخستین زمزمه‌های چنین انتقادی، دبیر جشنواره به شکلی عملی و اجرایی جدولی با حضور آثار کیفی در تمام بخش‌های مسابقه صحنه، خیابانی، ملل و به‌علاوه فجر را به مخاطبان ارائه کرد تا این‌بار آنها نیز در کنار فراغت بال و زمان قابل برنامه‌ریزی با آرامشی توام با لذت همراهی اندیشیدن و تامل به‌عنوان مهم‌ترین چاشنی مواجهه با اثر هنری به تماشای آثار حاضر در سی و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بپردازند.
در نهایت سومین وجه تمایز سی و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر را نسبت به ادوار گذشته، اندیشه دبیرخانه این رویداد سالانه در هوشمند کردن کارت‌های خبرنگاران است. در حالی که مهم‌ترین بار اطلاع‌رسانی، جریان سازی و بیان حوادث، رخدادها، متن و حاشیه‌های جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر همواره بر دوش اهالی رسانه و اصحاب قلم این حوزه استوار بوده است.
درحالی‌که در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به دلیل ظرفیت محدود سالن‌ها هیچ‌گاه به شکلی هم شأن مقام خبرنگاران و اهالی قلم جایگاهی ویژه آنها تدارک دیده نشده بود؛ برخلاف ادوار گذشته در سی و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر دبیرخانه با هوشمندسازی کارت‌های خبرنگاران این‌بار توانسته‌اند در راستای شأنیت بخشیدن به مقام اصحاب رسانه با عبور از شعارزدگی، گامی عینی، جدی و عملیاتی را بردارند. اتفاقی که طی سه روز نخست جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با اقبال فراوان اهالی خبر و خبرنگاران همراه شده است.
شاید آنچه در این یادداشت گفته شد به مذاق منتقدان همیشگی جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر خوش نیاید؛ زیرا منتظر اند کوچک‌ترین آسیبی را رصد کرده و نکرده به منقاش قلم در ساحت نقد بگیرند؛ اما به نظر می رسد جشنواره تئاتر فجر با عبور از شعارزدگی مطالبه بیش از یک دهه‌ای تئاتر را محقق کرده باشد.
نظر شما