روزنامه اطلاعات در قسمتی از یادداشتی به قلم ابوالقاسم قاسم زاده، آورده است: در خبرها آمده است، جوزف بورل سیاستمدار باتجربه اروپایی که از مهرماه سال جاری سکانداری سیاست خارجی اتحادیه اروپا را بر عهده گرفته است، با ماموریت حفظ روزنه‌های نجات برجام به تهران آمد و با «رئیس‌جمهوری»، رئیس مجلس شورای اسلامی و وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی دیدار و گفتگو داشت. این سفر از دو جهت حائز اهمیت است. اول، رئیس جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا بعد از چند ماه مطالعه پرونده روابط ایران و اروپا، به‌ویژه برجام و مشاوره با سران اروپایی، اولین سفر خود به تهران را برای گفتگوهای مستقیم انجام داد. دوم، شرایط تنظیم روابط درباره نجات برجام و روابط ایران و اتحادیه اروپا پیچیده‌تر شده است؛ در حالیکه سر و صدای بکارگیری آنچه که «مکانیسم ماشه» نامیده می‌شود، فروکش کرده است و دو طرف خواهان یافتن راه‌های برون‌رفت از بن‌بستی هستند که سیاست‌های ترامپ بر اساس اجرای «فشار حداکثری» در دستور کار دارد. چند نکته را می‌توان شاخص بستر گفتگوهای کنونی مدیر جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا ارزیابی کرد.
۱ـ اتحادیه اروپا در درون دچار مشکلات متعدد شده است که بخش عمده آن ناشی از نگاه دولت ترامپ به این اتحادیه است که همواره خواهان فروپاشی آن است. انگلیس با انتخاب نخست‌وزیر جدید (جانسون) بطور رسمی از این اتحادیه جدا شده است و از هم اکنون، نرم نرمک سیاست‌های متفاوت و در مواردی متضاد با اتحادیه اروپا، به‌ویژه درباره برجام را پیش گرفته است. جانسون معاهده برجام را به پایان رسیده می‌داند و با برخی تعدیل‌ها خواهان تحقق همان خواست ترامپ برای تنظیم معاهده جدید با ایران درباره پرونده انرژی هسته‌ای جمهوری اسلامی است. اگر تا دیروز سه کشور یا دولت اصلی اروپا و اتحادیه، انگلیس، فرانسه و آلمان هماهنگ بودند و مواضع متفاوت از ترامپ درباره برجام داشتند، اکنون یک دولت (انگلیس) از این مثلث جدا شده است، اگرچه هنوز بطور همه‌جانبه شعار جدایی از سیاست‌های اتحادیه اروپا درباره برجام را نمی‌دهد، اما دولتمردان انگلیس در گفته‌های خود از طرح ترامپ برای جایگزینی نام می‌برند در حالیکه پاریس ساز دیگری درباره مجموعه فعالیت‌های منطقه‌ای ایران می‌زند و آلمان نیز به گفته سخنگوی پیشین وزارت خارجه ما «به اقتضای زمان و شرایط اتخاذ مواضع می‌کند.» هر سه کشور مهم اروپایی می‌دانند که اگر ایران بعد از ۱۴ سال گفتگو با اروپا و آمریکا به دنبال جایگزینی برجام با پیشنهادهایی مانند آنچه که طرف انگلیسی می‌گوید، باشد، دیگر نیازی ندارد تا با سه کشور مهم اروپایی، انگلیس، فرانسه و آلمان هماهنگ یا همسو باشد.
۲ـ اتحادیه اروپا و ۳ کشور مهم آن انگلیس، فرانسه و آلمان می‌دانند که امسال سال انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکا است و ترامپ در جاده صاف و بدون دغدغه در این انتخابات حرکت نمی‌کند و بسیاری نیز این دوره را پایان دوران ریاست‌جمهوری ترامپ ارزیابی می‌کنند.
هیچ دولتی در چنین شرایط پیچیده و غیرقابل پیش‌بینی حتمی، ریسک نمی‌کند. جانسون، نخست‌وزیر انگلیس نیز یکی به نعل، یکی به میخ می‌زند.
۳ـ فرانسه و آلمان می‌دانند که همچنان باب گفتگو با ایران باز است و پرسش‌ها و خواسته‌های جمهوری اسلامی ایران برای حفظ برجام، آشکار، منطقی و بر اساس همان ضوابط از معاهده برجام است که بصورت یک معاهده بین‌المللی همگی بر اجرای آن متعهد شده‌اند و آن را امضاء کرده‌اند.
۴ـ هنوز دو کشور قدرتمند در این معاهده، روسیه و چین پای اجرای برجام ایستاده‌اند و تبصره‌های ترامپ یا تحکم او را نمی‌پذیرند و آن را غیرمنطقی و مشکل‌آفرین برای آرامش منطقه خاورمیانه و فضای بین‌المللی می‌شمارند.
۵ـ سخنگوی پیشین وزارت خارجه در یادداشت خود با طرح چند پرسش که باید مدیر جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا (بورل) به آنها پاسخ دهد، این سفر و دیدار او از تهران را نقد کرده است و می‌نویسد:
۱ـ آیا اتحادیه اروپا اراده آن را دارد که برای حفظ برجام به مسؤولیت‌های خود عمل کند؟ و خلأ خروج آمریکا از این توافق را جبران نماید؟
۲ـ اروپایی‌ها در مقابل کوتاهی‌های خود و شرایط سختی که از این رهگذر برای ایران به وجود آمده است، چه اقدامات جبرانی را در دستور کار قرار می‌دهند؟
۳ـ آیا کشورهای اروپایی قادر خواهند بود یک موضع واحد شفاف و مسؤولانه در قبال این توافق اتخاذ کنند؟
۴ـ میزان توان و پایداری اروپا در مقابل زیاده‌خواهی‌های آمریکا چه اندازه است و جمهوری اسلامی ایران چه انتظاراتی باید داشته باشد؟
نظر شما