ماهواره‌های «سنجش از راه دور» در مدار ٧٠٠ کیلومتری زمین قرار می‌گیرند تا تصاویر مناسب برای مواقع بحرانی مانند سیل و زلزله ارائه کنند. کشور ایران در حال حاضر ماهواره‌ای در مدار ندارند. نه ماهواره مخابراتی نه ماهواره سنجش از راه دور. به همین علت است که نقشه‌های ماهواره‌ای برای تحلیل مسائلی مانند سیل و زلزله را باید از آژانس فضایی اروپا یا امریکا دریافت کنیم.
قدم‌های اولیه پس از چند سال لغو برنامه‌های فضایی در کشورمان، از سال گذشته و با پرتاب ماهواره به مدار زمین آغاز شد. هر چند این پرتاب‌ها به شکل صد در صدی به موفقیت نرسید اما گام‌هایی است که باید برای رسیدن به مدار بالای زمین برداشته شود.
بحث وقوع سیل در استان‌های جنوبی کشور متاسفانه داغ است. هشدارهای سازمان هواشناسی مدتی است آغاز شده تا بتوان برای بحران آن فکری کرد و غافلگیر نشد. امسال را با وقوع سیل در شهرهای شمالی کشور آغاز کردیم و حدود یک ماه قبل این بلای طبیعی به سمت سیستان و بلوچستان تغییر مسیر داد. حالا اما خوزستان، کوهرنگ، مسجد سلیمان، اندیمشک و علی گودرز در لبه پرتگاهی قرار دارند که ممکن است سیل در خاک آن‌ها رقم بزند.
تهیه نقشه‌های ماهواره‌ای و تحلیل پهنه‌های آبی از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌تواند قبل از وقوع سیل، اطلاعات درستی برای مدیریت بحران به مسئولین بدهند. استارتاپ سنجش از دور «تیزنگر» مدتی است مشغول تهیه این نقشه‌هاست. نقشه‌های حیاتی که اگر یک شب آژانس فضایی اروپا تصمیم بگیرد مانند مجموعه‌های دیگر ما را تحریم کند، دیگر به آن دسترسی نخواهیم داشت.
یاسر عشورزاده مدیرعامل این مجموعه در گفت و گو با ایرنا به شرح وضعیت سیلابی استان‌های مختلف پرداخت و اعلام کرد در برخی استان‌های کشور ممکن است میزان بارش باران به چهار سانتی‌متر برسد و باران شهرهای بالادستی با سرازیر شدن به شهرهای پایین دستی، سیل را با شدت بیشتری همراه کند.
هشدارهای سازمان هواشناسی و پایش‌های مکرر مجموعه خودمان از وضعیت جوی هوا داریم حاکی از این بود که در روزهای اخیر ایران شاهد بارش قابل توجهی خواهد بود که سامانه آن از جنوب غرب وارد کشور می‌شود و شهرهای غرب را درگیر می‌کند.
با استفاده از این هشدارها و پایش‌ها مدل غرب کشور خصوصا جنوب غرب را مشخص کردیم. مدل‌های ارتفاعی به ما پستی و بلندی‌های زمین را نشان می‌دهد که به وسیله آن‌ها می‌توانیم مسیرهایی که پس از بارندگی بر بستر آن «آب‌رو» جاری می‌شوند را مشخص کنیم. این کار نوعی ارزیابی ریسک سیلابی است که اگر در بالادست و ارتفاع، سیل رخ دهد، آب در پایین دست به کدام سمت تغییر جهت می‌دهد. مانند اتفاقی که نوروز ۹۸ در پلدختر و چند ماه قبل در سیستان و بلوچستان رخ داد. با این کار می‌توانیم هشدارهای لازم را برای آماده باش به مناطق، شهرها و افرادی که در آن‌جا درحال ساخت و ساز هستند بدهیم تا اقدامات لازم را انجام بدهند.
عشورزاده با اشاره به این‌که امکان آب‌گرفتگی و سیلابی شدن در ۴۶ شهر ایران وجود دارد گفت: ساعت ۹.۳۰ صبح امروز –سه‌شنبه- گزارشی را آماده و به سازمان های هلال احمر، استانداری های شهرها، مدیریت بحران ارسال کردیم تا در جریان اتفاقاتی که زمان سیل رخ می دهد، قرار بگیرند. بر اساس تحلیل‌های ما از نقشه‌های ماهواره‌ای آب‌گرفتگی و سیلابی شدن در شهرهایی مانند مسجد سلیمان، بروجرد، نهاوند، دهلران، درود، پلدختر، دماوند، پاکدشت، تهران، دیوان دره، فارس، فریدون شهر، آشتیان، سقز، سمنان، دره شهر، کوهدشت، گرمسار و... وجود دارد.
او درباره این که شدت احتمال سیل در کدام مناطق بیشتر است افزود: شهرهایی مانند کوهرنگ، مسجد سلیمان، ایذه، اندیمشک و علی‌گودرز ۴۰ تا ۵۰ میلی‌متر بارش را در این مدت تجربه کرده است. در اندیمشک، کوهدشت و پلدختر نیز بین ۱۰ تا ۳۰ میلی‌متر باران باریده است. ممکن است در پایین دست و با افزایش پهنه آبی شهرهایی مانند شوشتر، شوش، اهواز نیز سیل اتفاق رخ داده است.
وی افزود: دیتاهایی که ما جمع‌آوری می‌کنیم مربوط به تصاویر ماهواره‌هایی است که چندین کیلومتر از زمین فاصله دارند. سعی کردیم داده‌های‌مان کاملا مستقل از ایستگاه های هواشناسی باشد و با اطلاعات دقیقی در اختیارمان قرار می‌دهد با وقوع سیل دچار غافلگیری نشویم.
توضیحات عشورزاده نشان می‌دهد بلایای طبیعی و حوادث قبل از به وقوع پیوستن می‌تواند از طریق تحلیل نقشه‌های ماهواره‌ای دقیق اعلام شود، اما حتی با این زیرساخت هم معمولا مدیریتی درستی در زمان بحران صورت نمی‌گیرد. او معتقد است مشکل اصلی عدم واکنش سریع است که بلایا را به مرز بحران می‌رساند: زمانی که سیل در چابهار و سیستان و بلوچستان رخ داد ما با تهیه پهنه‌های آبی، روستاهایی که درگیر آب گرفتگی بود را مشخص کردیم و اطلاعات را برای هلال احمر ارسال کردیم تا امدادرسانی به شکل درستی اتفاق بیفتد. در آن زمان که هشت روز از سیل می‌گذشت از سیلابی شدن برخی از روستاها اطلاع نداشتند.
در حوزه پیش‌بینی ما سعی می‌کنیم با در نظر گرفتن زمان نسبی چندین روز قبل اطلاعات را برای دستگاه‌های اجرایی ارسال کنیم تا اطلاعات دستگاه های اجرایی در زمینه مدیریت بحران تکمیل باشد ولی مشکل عمده ما واکنش سریع است. شاید در بحث اجرایی بدانند خیلی از مسائل در حال رخ دادن است اما واکنش سریع رخ نمی‌دهد و بحران همیشه جلوتر از واکنش‌های ماست.
او در خصوص وضعیت دسترسی به نقشه‌های ماهواره‌ای و اجباری که ما به دریافت تصاویر از کشورهای اروپایی و آمریکایی داریم گفت: ما با سیستم «کوپرنیک» از زیرمجموعه‌های اتحادیه آژانس فضایی اروپا و آمریکا ارتباط داریم می توانیم تصاویر دریافت کنیم.
نظر شما