پوتین در سال ۲۰۰۰ و زمانی قدرت را در روسیه به دست گرفت که فروپاشیدگی شاخصه اصلی اقتصاد و سیاست این کشور بود و دولت توان پرداخت حقوق کارمندان و بازنشسته‌هایش را نداشت. وی توانست از طریق ساماندهی فوری به ساختار سیاسی کشور، با اتکا به درآمدهای هنگفت ناشی از فروش گاز و نفت، اصلاحات اقتصادی و مالیاتی، مهار و خنثی کردن بخشی از بازیگران عرصه قدرت و میدان دادن به قشری جدید از مدیران، ثبات اقتصادی در روسیه را تا حدودی تضمین کند.
روسیه بزرگ‌ترین کشور جهان و یازدهمین اقتصاد بزرگ دنیا است که اقتصاد آن کالامحور است. این کشور بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت، گاز طبیعی و نیکل در جهان است. انرژی مهم‌ترین بخش اقتصاد روسیه است که ۲۰ الی ۲۵ درصد تولید ناخالص داخلی، ۶۵ درصد کل صادرات و ۳۰ درصد بودجه دولت روسیه را شامل می‌شود.
پوتین، مدیریت بحران و توسعه روسیه
کرملین سال‌ها پیش با وجود مخالفت با وضعیت موجود نظام‌بین‌الملل تلاش کرد با شناخت صحیح منافع ملی در فضای متغیر بین‌المللی به بازتولید قدرت متناسب با زمان و تقویت سیستم اقتصادی روسیه بپردازد. با ترمیم اقتصاد روسیه از سوی پوتین این کشور توانست گام‌های مهمی را در بعد سیاسی و نظامی بردارد. هرچند که اقتصاد روسیه با مشکلات متعددی روبه‌رو است، اما کارشناسان اقتصادی بر این باورند که اقتصاد روسیه این ظرفیت را دارد که به یکی از پنج کشور برتر اقتصاد دنیا تبدیل شود.
بازیگری پوتین در منطقه و نظام بین‌الملل موفقیت‌هایی را برای این کشور به دنبال داشته است. روابط تجاری با چین، تعامل با آمریکا و مدیریت سیاست خارجی با کشورهای قدرتمند پیرامون و سطح جهان می‌تواند به اقتصاد روسیه کمک قابل‌توجهی کند. این فرآیند در توسعه اقتصادی روسیه از سوی پوتین به‌صورت تدریجی انجام شد. در دهه ۱۹۹۰ در حوزه اقتصاد، روسیه با کاهش قابل‌ملاحظه سطح تولید، کاهش سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، افت توان علمی، رکود بخش کشاورزی کاهش درآمدهای دولت و رشد بدهی‌های خارجی روبه‌رو بود، اما طی سال‌های اخیر با حضور پوتین این وضعیت به‌صورت قابل‌توجهی بهبودیافته است.
توسعه اقتصادی روسیه، از مهم‌ترین موفقیت‌های روسیه طی ۲۰ سال گذشته بود. اقتصاد روسیه طی ۲۰ سال رکوردهای مهمی برجای گذاشته است. در سال‌های اخیر اقتصاد روسیه با مشکلات نسبتاً جدی در رابطه با تحریم‌های ضدروسی آمریکا و اتحادیه اروپا مواجه بوده و همچنین دچار بحران مالی شده است، اما مسکو توانسته بخش قابل‌توجهی از این بحران‌ها را کنترل کند. بدهی دولت روسیه در این مدت به‌شدت کاهش‌یافته و توانسته بر تورم غلبه کند. بهبود وضعیت اقتصادی به رشد جذب سرمایه نیز کمک زیادی کرده است. در شرایط دشوار تحریم، حجم جذب سرمایه در سال ۲۰۱۹ بیش از ۲.۵ برابر میانگین سال‌های قبل در این کشور افزایش داشته است.
در عرصه کشاورزی، روسیه در این چند سال رشد مطلوبی داشته و برداشت دانه‌های غلات در روسیه تقریباً دو برابر شده است. روسیه چندین بار مقام بزرگ‌ترین صادرکننده گندم در جهان را به خود اختصاص داده و موقعیت قبلی خود به‌عنوان یکی از تأمین‌کنندگان اصلی نان‌های صنعتی جهان را که قبل از جنگ جهانی اول در اختیار داشت دوباره به دست آورد. این کشور درزمینهٔ پرورش دام نیز موفقیت‌های مطلوبی به دست آورده است.
به نقل از «وب‌سایت تریدینگ اکونومیکس»، رشد اقتصادی روسیه در سه‌ماهه دوم امسال به ۰.۹ درصد رسیده است که در مقایسه با رشد سه‌ماهه نخست امسال ۰.۴ درصد بیشتر است. رشد ۰.۵ درصدی منتهی به ماه مارس، نگرانی‌ها از وقوع رکود در اقتصاد روسیه را تشدید کرده بود، اما با بازگشت رشد به مدار بالاتر در سه‌ماهه دوم سال، بانک مرکزی روسیه می‌تواند به دنبال کاهش نرخ بهره باشد.
متوسط رشد اقتصادی روسیه در بازه زمانی ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۹ معادل ۲.۹۵ درصد بوده است که بالاترین رشد ثبت‌شده مربوط به سه‌ماهه پایانی سال ۱۹۹۹ با ۱۲.۱ درصد و کمترین رشد ثبت‌شده مربوط به سه‌ماهه دوم سال ۲۰۰۹ با منفی ۱۱.۲ درصد بوده است. با وجود چالش‌های متعددی که در طول این سال‌ها روسیه با آن روبه‌رو بوده است، پوتین توانست در دوره زمامداری خود با اصلاحات اقتصادی و مدیریت فروش منابع و توسعه بخش کشاورزی اقتصاد این کشور را از بحران نجات دهد و مدعی تبدیل اقتصاد این کشور به پنج کشور اقتصاد برتر جهان باشد.
توسعه نظامی روسیه و احیای وجهه بین‌المللی
پوتین در حوزه نظامی اقدامات مختلفی برای اصلاحات و نوسازی نظامی روسیه انجام داده است. وی تلاش کرد تا ضعف‌های مختلف دوران پس از فروپاشی شوروی از جمله فرسودگی تجهیزات نظامی، کاهش سطح تخصص افسران و از همه مهم‌تر مشکلات اقتصادی ارتش و پرسنل را برطرف کند.
تحلیلگران بر این باورند که سیاستمداران و نخبگان روسیه با وجود مشکلات اقتصادی این کشور به‌واسطه فرهنگ سیاسی تهدید محور و موقعیت ژئوپلیتیکی روسیه، تقویت توان نظامی این کشور را یک ضرورت می‌دانستند. در همین راستا پوتین با اشاره به نقش منحصربه‌فرد تسلیحات هسته‌ای در تقویت جایگاه کشورها در معادلات بین‌المللی تأکید دارد که تسلیحات اتمی به‌عنوان ضامن اصلی و مهم حفظ حق حاکمیت و تمامیت ارضی روسیه نقش کلیدی در حفظ موازنه قوا و ثبات منطقه‌ای و جهانی ایفا می‌کند. از نگاه وی کسی نباید در توانمندی روسیه ازلحاظ قدرت اتمی، تسلیحات نظامی و موشکی شک و تردیدی داشته باشد.
پوتین اراده نیرومندی برای تبدیل روسیه به یک قدرت نظامی بزرگ دارد و بر اساس آن نوسازی ارتش و تقویت توانمندی‌های نظامی به‌عنوان یک امر مهم را در دستور کار خود قرار داده و در سخنرانی‌هایش همواره انجام اصلاحات نظامی و نوسازی نیروهای مسلح را به‌عنوان اولویت مهم مطرح کرده است. پوتین بر تقویت نظامی روسیه در سه حوزه تأکید دارد؛ نخست سلاح‌های راهبردی: حفظ و تقویت تسلیحات هسته‌ای در زمره مبانی ثابت سیاست نظامی روسیه است که با هدف بازدارندگی و پاسخ به حملات احتمالی صورت می‌گیرد. دوم همکاری و فروش تسلیحات نظامی: در حوزه نظامی فروش تسلیحات نظامی بحث مهمی است که تسلیحات نظامی روسیه به‌جای تسلیحات غربی در بخش نظامی کشورها مورد استفاده قرار گیرد. سوم پایگاه‌های نظامی: روسیه در ارمنستان، قرقیزستان، تاجیکستان، مولداوی، گرجستان پایگاه نظامی دارد. حفظ و تقویت پایگاه‌ها و حضور نظامی روسیه به‌ویژه در خارج از مرزها از اهمیت بالایی برخوردار است .
مسکو تحت رهبری پوتین، نه‌تنها توانست توان نظامی خود را افزایش دهد، بلکه مواضعش در جهان را تقویت کرد و باعث شکست تحریم‌های غربی علیه روسیه و تمایل بسیاری از کشورها برای توافق با مسکو شد. مجموعه اقدامات اقتصادی و افزایش توان نظامی روسیه در دوران پساشوروی توانست قدرت دوباره روس‌ها را احیا و امروزه این کشور را به یکی از بازیگران مهم نظام بین‌الملل تبدیل کند.
نظر شما