ترس از کرونا با انسان چه می‌کند؟

ترس همراه با ناآگاهی، باعث ایجاد وحشت و تشویش می‌شود، عملکرد انسان را مختل می‌کند و آسیب‌های روانی جبران‌ناپذیری بر جای می‌گذارد.

رییس بخش روان‌شناسی دانشگاه شیراز با بیان اینکه نباید در بحران‌ها جامعه را بیش از حد مضطرب کرد، گفت: حدی از نگرانی در مواجهه با بحران‌ها برای جامعه ضروری است؛ زیرا  باعث می‌شود بتوانیم با آن بحران مقابله کنیم.

بهرام جوکار، استرس را به دو گونه خوب و بد تعریف کرد و افزود: برای مقابله با بیماری به استرس خوب نیاز داریم؛ چراکه محرک ماست، به ما انگیزه می‌دهد و بدون آن نمی‌توانیم کاری از پیش ببریم.

وی با اشاره به اینکه اخبار مربوط به کرونا در دو بخش قابل تقسیم است، عنوان کرد: اخبار مربوط به شیوع بیماری و اطلاعات مرتبط با تلفات جانی، در این روزها مدام در حال انتشار است، در چنین شرایطی چنانچه تمرکز ما بر تلفات این بیماری باشد، دچار استرس بد می‌شویم؛ اما کسب اطلاعات درباره شیوع بیماری، ترس مفید ایجاد می‌کند.

ترس همراه با آگاهی مفید است

عضو هیات علمی دانشگاه شیراز تاکید کرد که ترس همراه با آگاهی در مواجهه با بحران‌ها نجات‌بخش جامعه است.

وی افزود: این بدان معناست که نباید جامعه را تا سر حد آشفتگی ترساند؛ زیرا این حد از ترس آسیب‌زاست. در شرایط کنونی ما به آگاهی نیازمندیم، درواقع باید به همان نسبت که از این ویروس می‌ترسیم، به آن آگاهی داشته باشیم؛ زیرا ترس به تنهایی افراد را دچار انفعال می‌کند و انگیزه و انرژی آن‌ها را برای مقابله از بین می‌برد.  

رییس بخش روانشناسی دانشگاه شیراز: میزان مرگ و میر سالانه مثلا براثر تصادفات جاده‌ای در کشور بسیار بیش از بیماری کروناست؛ اما مردم دربرابر آن احساس نگرانی نمی‌کنند؛ درحالیکه میزان مرگ و میر بر اثر ویروس کرونا تنها ۲درصد در مبتلایان است.

جوکار راه‌حل غلبه بر نگرانی را در روزهای شیوع بیماری افزایش آگاهی، عنوان کرد و بیان داشت: اطلاع از تلفات بیماری کمکی به بهبود وضعیت نمی‌کند. از سوی دیگر نباید از خاطر برد که میزان مرگ و میر سالانه مثلا براثر تصادفات جاده‌ای در کشور بسیار بیش از بیماری کروناست؛ اما مردم دربرابر آن احساس نگرانی نمی‌کنند؛ درحالیکه میزان مرگ و میر بر اثر ویروس کرونا تنها ۲درصد در مبتلایان است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: بهتر است در گفت‌وگوها، جمع‌ها و در ارسال پیام‌ها مطالبی را بیان کنیم که اطلاعاتی مفید را دربرگیرد، ایجاد آشفتگی، آسیب به خود را در پی دارد که باید از آن جلوگیری کرد.

رنگ و لعاب دادن به واقعیت ها 

مسعود فضیلت، دیگر عضو هیات علمی دانشگاه شیراز در رشته روان‌شناسی نیز ابراز کرد:  ویروس کرونا افزون بر مشکلات جسمی ما را از لحاظ روانی تحت تاثیر قرار داده است. واکنش‌ روانی به این بیماری کاملا طبیعی است؛ زیرا محرکی ممکن است جان ما را در معرض خطر قرار دهد؛ اما نکته اینجاست که آیا میزان برآورد ما از شدت آسیب این ویروس همان‌ اندازه است که باید باشد.

وی ادامه داد: قدرت تخیل در عین حال که باعث می‌شود بتوانیم دنیای بهتری بسازیم، این امکان را برای انسان به‌وجود می‌آورد که از یک رویداد، واقعیت‌ بزرگتری بسازد و به آن رنگ و لعاب دهد و باعث ایجاد ترس،‌ وحشت و اضطراب شود.

این روان‌شناس بیان داشت: تصور کنیم اگر ناچار شویم در طولانی مدت با این بیماری دست و پنجه نرم کنیم، آیا می‌توانیم با وحشت از آن به زندگی ادامه دهیم؟

پذیرش شیوع بیماری، باعث مراقبت از خود و دیگران می‌شود

فضلیت با بیان اینکه پذیرش شیوع بیماری، باعث مراقبت از خود و دیگران می‌شود،‌افزود: ترس بیش از حد باعث سردرگمی می‌شود؛ اما شناخت آن باعنوان دشمنی جدی، با مراقبت، دیدن واقعیت و شاخ و برگ ندادن به اتفاقات، زمینه خداحافظی این ویروس را از کشور فراهم می‌کند.

اثرهای ماندگار بیماری در جامعه 

فرهاد خرمایی روان‌شناس و استاد دانشگاه شیراز نیز در همین زمینه بیان کرد: بروز عواطف منفی، نگرانی، استرس‌ و غم و اندوه ممکن است پس از رفتن ویروس، در جامعه باقی بماند و آسیب‌هایی را پدید آورد که از بین بردن آن‌ها دشوار است.

این عضو هیات علمی دانشگاه شیراز با بیان اینکه تعطیلی همه فعالیت‌ها و دست کشیدن از کار راهکار مناسبی نیست، گفت: قرار نیست به خاطر شیوع ویروس کرونا خودمان را زندانی کنیم، بلکه باید با رعایت احتیاط سلامت خود و دیگران را تضمین کنیم و همواره به یاد داشته باشیم که این بیماری مسری است.

استاد روانشناسی دانشگاه شیراز: عواطف منفی باعث می‌شود خزانه فکری ما محدود و دیدمان تونلی شود؛ یعنی بسیاری چیزها را نبینیم و بسیاری راه‌حل‌ها را مورد توجه قرار ندهیم.

وی ادامه داد: عواطف منفی باعث می‌شود خزانه فکری ما محدود و دیدمان تونلی شود؛ یعنی بسیاری چیزها را نبینیم و بسیاری راه‌حل‌ها را مورد توجه قرار ندهیم. اضطراب‌ها نیز ممکن است در درازمدت نهادینه شود و درمان آن ها به‌دشواری صورت گیرد.

این روانشناس درباره انتشار اخبار ناگوار و نگرانی‌ها در شبکه‌های مجازی اخطار داد و گفت: هر فرد در قبال گسترش اینگونه  مطالب و دامن زدن به آن‌ها  مسوول است. ما حق نداریم خاطر دیگران را مشوش کنیم و جو وحشت در جامعه ایجاد کنیم؛ زیرا این وحشت سیستم ایمنی را تضعیف می‌کند.

عضو هیات علمی دانشگاه شیراز با تاکید بر ضرورت ایجاد آرامش روانی در جامعه، اظهار کرد: منتظر رویدادهای فاجعه بار بودن مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه سبب‌ساز شیوع بیماری‌های روانی می‌شود که رفع آن‌ها هزینه‌های بسیار گزافی خواهد داشت.

ترس فراتر از موقعیت، محدودیت ایجاد می کند 

مهدی رضا سرافراز، دیگر روان شناس دانشگاه نیز معتقد است ترس به‌مثابه هیجانی قدرتمند،‌انسان را برای مقابله با خطر برمی‌انگیزد و در شرایط کنونی، احساسی طبیعی به‌شمار می‌رود که باید با اقدامات پیشگیرانه همراه باشد.

وی ادامه داد: ترس از شیوع بیماری ما را برمی‌انگیزد که به توصیه‌های بهداشتی بهتر از قبل عمل کنیم؛ اما وقتی ترس فراتر از موقعیت باشد، به جای تقویت عملکرد ذهنی و جسمی، ما را محدود می‌کند.

استاد دانشگاه شیراز بیان کرد: ترس بیش از اندازه باعث می‌شود پیام‌های دلهره‌آور را در شبکه‌های مجازی و در اخبار دنبال کنیم، بخوانیم و برای دیگران هم ارسال کنیم، درباره این رویدادها صحبت کنیم و فکر کنیم واقعیت را به ما نمی‌گویند و اوضاع خراب‌تر از این حرف‌هاست یا باید منتظر آن باشیم که دچار آسیب شویم.

سرافراز اظهار داشت: در چنین شرایطی سیستم روانی ما می‌خواهد ترس بیش از اندازه خود را به‌صورتی معیوب توجیه کند و برای کاهش فشار، این ترس را به اطرافیان منتقل کند که نتیجه آن اختلال در سیستم ایمنی است.

انکار واقعیت ترسناک، آن روی سکه ترس است

این روانشناس با بیان اینکه ذهن ممکن است در واکنشی دیگر ترس از بیماری را با بی‌توجهی به آن، انکار کند، اظهار کرد: در شرایطی که وضعیت عادی نیست، اگر با خود فکر کنیم همه چیز آرام است و نیازی نیست رعایت کنیم، درواقع درحال انکار واقعیتی ترسناک هستیم که سبب انفعال می‌شود و آن روی سکه افراط است.

وی افزود: حد وسط این است که به ترسمان رسمیت دهیم، با ‌آن نجنگیم، اجازه ندهیم اخبار نامطمئن به ترس ما دامن بزند و  عملکردمان را مختل کند. ترس به‌اندازه و متناسب با واقعیت ما را حساس می‌کند و آگاه می‌سازد؛ همچنین توصیه‌های بهداشتی را باید تنها از منابع مطمئن دریافت کنیم تا سیستم روانیمان مختل نشود.

ویروس کرونا یا کووید ۱۹ دو هفته پیش وارد ایران شد و بسیاری از فعالیت‌ها را مختل کرد. در پی آن، بسیاری از مراکز فرهنگی، اماکن عمومی و ورزشی بسته شد و برخی اصناف و مراکز تجاری نیز  فعالیت‌های خود را به حالت نیمه‌تعطیل یا تعطیل درآورده‌اند.

کرونا، ویروسی است که سرعت شیوع بسیاری دارد. از جمله راه‌های انتقال آن، عطسه، سرفه، دست‌دادن و روبوسی است.

بر اساس آخرین آمار رسمی تا ساعت ۱۹ سه‌شنبه ۱۳ اسفندماه تاکنون مجموع ابتلای قطعی به ویروس کرونا در ایران به ۲ هزار و ۳۳۶ نفر رسیده است که از این میان ۷۷ نفر فوت کرده‌اند و ۴۳۵ نفر بهبود یافته‌اند. تست کرونای ۳۵ نفر در فارس مثبت اعلام شده است.