انتخابات و سال شلوغ کمیسیون ماده ۱۰ احزاب

سال ۹۸ برای کمیسیون ماده ۱۰ قانون نحوه فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی پرفراز و نشیب بود. برگزاری یازدهمین دوره انتخابات مجلس باعث شد این کمیسیون در مقایسه با سال‌های قبل از تحرک بیشتری برخوردار باشد. تاسیس ۱۴ جبهه متشکل از ائتلاف احزاب در حالی صورت گرفت که تا قبل از آن در هیچ جبهه رسمی شکل نگرفته بود. برگزاری ۱۹ نشست و بیش از ۲۵۲ مصوبه که افزایش صد درصدی را در مقایسه با سال‌های قبل نشان می‌داد، نشان دهنده فعالیت‌ها و تحرک قابل ملاحظه این نهاد در مقایسه با سال‌های قبل است.

رسمیت ۱۴ جبهه در سال ۹۸

کمیسیون ماده ۱۰ احزاب در حالی سال ۹۸ از تشکیل ۱۴ جبهه خبر داد که در سال ۹۷ هیچ ائتلافی شکل نگرفته بود. جبهه ائتلاف بزرگ نیروهای انقلاب اسلامی استان قم به نمایندگی محمد عرب با نام اختصاری «ابنا» با گستره فعالیت در سطح استان قم، جبهه مستقلین ایران به نمایندگی علیرضا متانی، جبهه پیروان خط امام (ره) و رهبری به نمایندگی محمدرضا باهنر، جبهه پایداری انقلاب اسلامی به نمایندگی مرتضی آقاتهرانی، جبهه تحول‌گرایان ایران اسلامی به نمایندگی علی‌اکبر مرتضوی کیاسری، جبهه مردمی نیروهای انقلاب به پاسخگویی محمدحسن رحیمیان، جبهه هماهنگی اصلاحات به پاسخگویی حسین کمالی و ابراهیم اصغرزاده، جبهه اصلاح‌طلبان ایران اسلامی به پاسخگویی داود محمدی، جبهه پیشرفت رفاه و عدالت به پاسخگویی شهاب‌الدین صدر، جبهه مستقلین و اعتدال‌گرایان به پاسخگویی قدرت‌علی حشمتیان، جبهه اصولگرایان استان قم به پاسخگویی احمد امیرآبادی فراهانی، جبهه ائتلاف نیروهای انقلاب اسلامی به پاسخگویی غلامعلی حداد عادل، جبهه ایستادگی ایران اسلامی به پاسخگویی عبدالحسین روح‌الامینی و جبهه ائتلاف برای ایران به نمایندگی مصطفی کواکبیان، با گستره فعالیت در سطح استان تهران، ۱۴ جبهه‌ای بودند که فعالیت خود را از سال گذشته آغاز کردند.

تاسیس ۹۶ شعبه استانی و ۵۷۰ دفتر فرعی موجب شد تعداد دفاتر استانی از ۴۹۶، به هزار و ۶۶ دفتر در سال ۹۸ افزایش یابد. همچنین مجوز تاسیس ۱۱ حزب از سوی کمیسیون ماده ۱۰ احزاب صادر شد در حالی که در سال ۹۷، هشت حزب جدید تاسیس شده بود.

تعیین یک عضو احزاب ملی و  استانی برای عضویت در کمیسیون ماده ۱۰

بر اساس قانون در کمیسیون ماده ۱۰ احزاب یک نماینده از طرف رییس قوه قضاییه، یک نماینده از طرف دادستان کل کشور، یک نماینده از دبیران کل احزاب ملی، یک نماینده از دبیران کل احزاب استانی، معاون و مدیرکل سیاسی وزارت کشور و 2 نماینده از مجلس شورای اسلامی حضور دارند که نمایندگان احزاب هر ۲ سال یک بار با برگزاری انتخابات، انتخاب می‌شوند.

دومین دوره انتخابات نماینده احزاب ملی برای تعیین نماینده در کمیسیون ماده ۱۰ احزاب در سال ۹۸ برگزار شد. این انتخابات که نخست قرار بود شهریور برگزار شود به بعد موکول شد. سالن همایش‌های وزارت کشور روز پنجشنبه دوم آبان‌ ماه سال 98 شاهد برگزاری دومین دوره انتخابات دبیران کل احزاب و تشکل‌های عضو خانه احزاب بود. انتخاباتی که حواشی بسیاری به همراه داشت. در این انتخابات، رای‌گیری از نظر برخی دبیران کل غیرقانونی اعلام شد و خواستار ابطال انتخابات شدند. از سوی دیگر برخی از دبیران کل احزاب از تضییع حقوق خود به دلیل از حد نصاب افتادن جلسه خبر دادند.

داستان از این قرار بود که نخست ۱۷ دبیرکل نامزد این انتخابات شدند و اما در ادامه ۱۳ دبیرکل انصراف خود را به صورت کتبی اعلام کردند؛ حسن غفوری فرد، قدرتعلی حشمتیان، حسین کمالی و حجت نیکی ملکی چهار نامزدی بودند که با حضور دو سوم دبیران کل احزاب در این روز با هم رقابت کردند. اما این انتخابات 2 مرحله ای شد. انتخابات احزاب استانی هم در عصر همان‌روز به دلیل حد نصاب نرسیدن برگزار نشد و در نهایت براساس ماده ۴ و ۹ دستورالعمل انتخابات در دور دوم و با فاصله ۲۰ روز از انتخابات اول برگزار شد.

در نهایت قدرتعلی حشمتیان در مرحله دوم انتخابات با کسب بیشترین رای به عنوان نماینده احزاب ملی و  محمدعلی تبرایی دبیرکل مجمع دانشجویان و دانش آموختگان استان گلستان هم به عنوان نماینده احزاب استانی در کمیسیون ماده ۱۰ قانون نحوه فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی انتخاب شدند.

صدور مجوز تجمعات از سوی کمیسیون ماده ۱۰ احزاب

کمیسیون ماده ۱۰ قانون نحوه فعالیت‌های احزاب و گروه‌های سیاسی طبق قانون وظیفه دیگری هم دارد و آن صدور مجوز برای تجمعات است. اصلی‌ترین نهاد متولی در زمینه صدور مجوز برای تشکیل تجمعات و اجرایی شدن اصل ۲۷ قانون اساسی، کمیسیون ماده ۱۰ احزاب است. از آن جایی که تشکیل تجمعات طبق قانون تنها از طریق احزاب امکان‌پذیر است، احزاب متقاضی باید برای برگزاری راهپیمایی از کمیسیون ماده ۱۰ احزاب مجوز اخذ کنند. در تبصره ماده ۱۱ آیین‌نامه اجرایی آمده است که شورای تامین، محل‌های مناسبی انتخاب کرده و سعی شود تجمعات در این محل‌ها برگزار شود.

در این آیین‌نامه بیان شده که اگر تجمع در محل مسقف مثل سالن یا مسجد برگزار شود، نیازی به دریافت مجوز ندارد ولی احزاب باید زمان و جزئیات برنامه خود را به فرمانداری محل اعلام کرده و مسوولیت برگزاری تجمع را بپذیرند. البته تجمع در محل باز حتما به مجوز کمیسیون ماده ۱۰ نیاز دارد.

کمیسیون ماه ۱۰ طبق قانون فقط به درخواست‌های احزاب و گروه‌های سیاسی برای تجمع، رسیدگی و برای آن درخواست مجوز صادر می‌کند که به گفته حمید ملانوری شمسی دبیر این کمیسیون، در سال ۹۸ هیچ درخواستی از احزاب و گروه‌های سیاسی در این کمیسیون دریافت نشده است. البته ۴۰۰ تجمع صنفی و قشری سال ۹۸ در سراسر کشور با گرفتن مجوز از سوی استانداری‌ها و فرمانداری‌ها برگزار شد اما هیچ یک از این تجمعات به درخواست احزاب و گروه‌های سیاسی نبوده است.

اگر چه کمیسیون ماده ۱۰ احزاب در سال ۹۸ عملکرد فعالانه‌ای داشت اما نمی‌توان در این میان نقش انتخابات یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی را نادیده گرفت. این انتخابات موجب گرم شدن تنور فعالیت احزاب و گروه های سیاسی شده است و همین می‌تواند دلیل افزایش ایجاد جبهه‌ها، تاسیس احزاب و ایجاد دفاتر استانی باشد.