کرونا و ضرورت خانه‌تکانی ذهنی

کرونا که از آن به عنوان «طاعون عصر جدید» هم نام برده می شود، خیلی جدی، آرام و بی سر و صدا راه خود را در پیش گرفته و برای ورود به خانه ها و بدن ما چهار نعل می تازد، اهل تعارف نیست و بی دعوتی هرجا که ذره‌ای شرایط برایش مهیا باشد، وارد می‌شود.
دهکده جهانی که "مک لوهان" می‌گفت، فقط در رسانه نیست، این تنها دنیای مجازی نیست که به یُمن اینترنت و شبکه‌های اجتماعی هر رویدادی در هر نقطه از جهان را با کمترین فاصله زمانی می توان مشاهده کرد، در دنیای واقعی هم، ارتباطات و فراتر از آن همکاریها، آمد و شدها و دیدارهای فیزیکی هم‌چنان آنقدر هست که به کار نقل و انتقال و میزبانی ویروس بیاید.

کرونا، ویروسی است که نیازی به ارتباط چندان جدی و حتی نامتعارف و خطرناک‌ چون ایدز هم ندارد، صرف ارتباط، او را کفایت می‌کند؛ چه طرف مقابل آشنا باشد یا غریب، حتی این ارتباط می تواند هم‌زمان هم نباشد. ناقل یا بیمار، ویروس را بر سطحی می گذارد و زمانی بعد دیگری آن را برمی‌دارد؛ نه اولی عمدی در گذاشتن داشته و نه دومی درکی در برداشتن آن داشته است.
چنین است که کرونا به مثابه ویروسی اجتماعی ظهور و بروز می کند؛ راهی که کارشناسان برای پیشگیری از آن توصیه کرده اند و دولت ها و سیستم های سلامت جهانی و کشورها برایش ارائه داده‌اند، معنایی جز «جمع زدایی از جامعه» و «خود قرنطینه گی» ندارد.

مسئله این است که ما ایرانیان هنوز با وجود مشاهده آمار مرگ و میر روزانه و مبتلایان به این ویروس، عمق فاجعه را درک نکرده ایم و به بیانی مرگ و بیماری را فقط برای همسایه دانسته و خودمان را در مقابل این ویروس رویین تن میدانیم، اما با وجود اطلاع رسانی های فراوان در مورد کرونا هنوز خیلی ها آنچنان که باید و شاید آن را جدی نگرفته و اطلاع کافی در مورد این ویروس ندارند.

ویروس را به همدیگر عیدی ندهید
مسعود مردانی، فوق تخصص بیماریهای عفونی و عضو ستاد مقابله با کرونا در گفت و گویی اعلام کرد: متخصصان سازمان بهداشت جهانی می گویند تا اسفند سال آینده ۷۰ درصد مردم جهان به ویروس کرونا مبتلا می شوند.

وی ویژگی مهم این ویروس را انتشار و انتقال سریع آن بیان کرد و افزود: اگر چه علائمی چون تب شدید، سرفه خشک، آبریزش بینی و عطسه از جمله علائم اصلی و حاد کرونا هستند، اما ممکن است خیلی از ما که هیچ کدام از این علایم را هم نداریم دچار شده باشیم و یا این بیماری را از سر گذرانده و یا در حال گذراندن دوره بیماری هستیم، بدون آن که درد، تب یا علائمی را در خود ببینیم؛ بنابراین حفظ فاصله با دیگران، پرهیز از دست دادن و روبوسی و حضور در اماکن پرتردد را باید در دستور کار قرار دهیم تا دیگران و به ویژه افراد سالمند و افراد با زمینه بیماری‌های قلبی و دیابتی را مبتلا نکنیم.
دکتر مردانی با بیان اینکه مطالعات بر روی ویروس نشان داده که ممکن است بچه‌ها این علائم را داشته باشند اما دیده نشوند که به آن «عفونت بدون علامت» گفته می‌شود، اظهار کرد: توصیه می‌کنیم بچه ها به هیچ وجه به ملاقات پدربزرگ و مادربزرگ در ایام عید نروند، زیرا در این صورت ناخواسته باعث مرگ آنها می شوند.

وی خودقرنطینه گی را عامل بسیار موثری در پیشگیری از این بیماری دانست و گفت: هرکسی در شهر خود و در منزل خود قرنطینه را انجام بدهد، چرا که در مسافرت ممکن است وسایلی که با خود می بریم آلوده باشد و در ایستگاهی که توقف می‌کنیم چه در پمپ بنزین و یا در فروشگاه و سوپرمارکتها، آنجا را نیز آلوده کنیم و باعث انتشار این ویروس شویم .

دکتر مردانی با تاکید بر ضرورت پرهیز از مسافرت و حتی عید دیدنی، گفت: امسال برای اولین بار برای دید و بازدید عید از فضای مجازی استفاده کنید چون حتی تحرکات کوچک هم مخاطره آمیز است، حتی فردی که در یک نقطه از شهر سکونت دارد، برای دیدن پدر و مادرش به نقطه دیگر همان شهر نرود. 

فوق تخصص بیماری های عفونی با بیان ابنکه بچه ها در ایام عید ویروس را با خودشان به منازل دیگر سوغات خواهند برد، خاطرنشان کرد: توصیه می‌کنیم به هیچ وجه عیدی اسکناس ندهید، چون اسکناس یکی از منابع اصلی آلوده به کرونا است، در خریدها نیز به هیچ وجه از اسکناس استفاده نکنید و حد الامکان از کارت های اعتباری استفاده کنید.

نوروز امسال این ویروس فراگیر کنار ماست؛ کنار خنده ها و شادی های نوروزی ما و کنار همه دردها همراه ماست. عید امسال متفاوت ترین عیدی است که ما پشت سر خواهیم گذاشت. فرصتی است که به سفر نرویم، که از فشار عواطف خویش نرهیم و با کشیدن صلیب دردهایمان و سوگواری بر برخی عادات غلط مان بر این فاجعه هولناک فائق آییم.

رفتارهایمان را بازنگری کنیم

استاد جامعه شناسی و مردم شناس نیز با بیان اینکه یکی از مهمترین مباحث اجتماعی و به ویژه جامعه شناسی فرهنگی، مدیریت فرهنگی هر جامعه می‌باشد، اظهار کرد: ویروس کرونا به عنوان میهمان ناخوانده شرایط ویژه ای را در جامعه ایران به وجود آورده است، دشواری این شرایط خاص با مقارن شدن آن با پایان سال شمسی دوچندان شده است.

دکتر روح الله ساعی با بیان اینکه اعتقاد ایرانیان به خانه تکانی در پایان سال و آماده شدن برای استقبال از بهار و جشن گرفتن عید نوروز یک پایه اساسی دارد، افزود: اعتقاد به این موضوع که طبیعت رنگ خود را عوض میکند و لباس جدیدی می پوشد و رنگ و بوی طبیعت به طور کل عوض می شود و ما انسانها نیز باید رنگ و بوی دیگری پیدا کنیم و خود را از وضعیت قبلی درآورده و تازه و نو بکنیم، یک ریشه تاریخی دارد، اما درک از وضعیت و شرایط خاص کشور، موضوعی اساسی است که مردم باید آن را به طور کامل فهمیده و مراعات کرده و دستورات مختلف بهداشتی و اجتماعی را که از سوی مسئولان ذیربط ارائه می شود، رعایت بکنند، اما سوال اینجاست که چرا مردم ما موضوع به این مهمی را چندان رعایت نمی کنند و همچنان علاقه مند به حضور در بازار هستند.

این مردم شناس خاطرنشان کرد: باید گفت مردم ایران به ویژه آذربایجان اعتقاد شدیدی به عوض شدن و تازگی دارند، تمیز بودن و پاکیزه نگه داشتن خود و خانه یکی از ویژگی‌های مهم مردمان آذربایجان است؛ اینکه لباس جدید، کفش جدید و حتی در برخی اوقات لوازم خانگی جدید داشته باشند نیز از اعتقادات و رسوم این مردم می باشد و همین امر و همین اعتقاد یکی از عوامل حضور مردم در مراکز خرید و بازار است.

ساعی افزود: البته ما معتقد هستیم آنان که از فرهنگ بالای اجتماعی برخوردارند، عموماً حضور خود در مراکز جمعی و خرید و بازار را لغو کرده اند و همه خرید ها و خیلی از کارهایی را که می خواستند در پایان سال به خاطر عید نوروز و بهار انجام بدهند، به وقت دیگری موکول کرده اند.

وی ادامه داد: معتقدم که بسیاری از مشکلات ریشه فرهنگی دارند و باید یک «خانه تکانی فرهنگی» در جامعه ایرانی صورت پذیرد، زیرا با گسترش و توسعه بسیار خوب فضای مجازی هنوز مردم در سایت‌های اطلاع‌رسانی مربوط به پیشگیری از بیماری کرونا که از سوی وزارت بهداشت ارائه شده، عضویت نیافته اند که نشان می‌دهد هنوز بسیاری از مردم درک صحیحی از خطر و آسیب های بسیار شدید ویروس کرونا ندارند، در بسیاری از اوقات اطلاع رسانی ها و آموزش ها چندان تاثیری نمی کند، به این خاطر باید بسترهای فرهنگی آن از قبل فراهم می شد.

ساعی با بیان اینکه جامعه ایرانی هنوز دچار فقر فرهنگی در رابطه با درک بسیاری از اتفاقات طبیعی و غیرطبیعی جامعه خود و جهانی است، اظهار کرد: در بسیاری از موارد که چنین اتفاقاتی می افتد، باید بسترهای آن از قبل آماده شده باشد؛ بسترهای فرهنگی که دولتمردان باید از طریق دستگاه های ذیربط آن را در جامعه و در بین افراد جامعه نهادینه کرده باشند تا در چنین مواقعی که به طور غیر مترقبه پیش می آید، آموزش ها و اطلاع رسانی ها موثر و اثرگذار شود.

این مردم شناس افزود: اعتقاد و باور مردم به تمیز و پاکیزه بودن خود یک غرور کاذبی ایجاد کرده است؛ به این معنا که چون ما پاک و بهداشتی هستیم، ویروس کرونا نمی تواند به ما آسیبی برساند و این خود یک عامل منفی فرهنگی است و این امر موجب می‌شود که در اجتماعات مختلف اعم از بازار و غیره حضور پیدا بکنند.

چه کارهایی در ایام خانه ماندن انجام دهیم؟

یک روانشناس و رفتارشناس اجتماعی نیز با بیان اینکه ما ایرانیان به ملتی حضور در صحنه معروف هستیم؛ حضور در صحنه های جنگ،سیل و زلزله و همیاری و همدلی؛ امروز نیز در صحنه بودنمان باید معطوف به «در خانه ماندن» باشد، زیرا این نیز آزمونی است که امیدوارم به سلامت از آن گذر کنیم.

حسین سلیمانی با بیان اینکه ایرانی ها تعریفی که از خانه دارند، بیشتر جای استراحت و خواب است، اظهار کرد: ایرانیان از قدیم الایام اهل طبیعت و سیر و سیاحت هستند و در هر فرصت و مناسبتی با خودرو و بی خودرو، بساط شان را جمع کرده و بسته به وسع و توان هر خانواده به سفر می روند و این امر منجر به افزایش تصادفات و ترافیک و مشکلات دیگر در طول ایام تعطیلات میشود.

وی خاطرنشان کرد: امیدوارم مردم شرایط حاد و ویژه امسال را بیشتر درک کنند و با تعریف برنامه هایی از قبیل تماشای دسته جمعی فیلم، مطالعه داستان و رمان های جذاب و نیز قصه گویی بزرگان برای بچه ها و بازی با کودکان، در خانه ماندن را برای خود شیرین و مفرح کنند.  

به گزارش ایرنا، کرونا نه اولین و نه آخرین ویروسی است که ما را به نومیدی فرا می خواند، ما شاید شکست خورده باشیم، شاید قربانی داده باشیم، اما  نومید نمی توانیم باشیم، زیرا که فرصتی برای نومیدی نیست؛ چرا که مساله اصلی نه این است که چطور با امید زندگی کنیم، مساله اصلی این است که چطور بدون امید، میتوان زندگی کرد.

ما ایرانیان امسال را با سلسله ای از حوادث (سیل و زلزله) آغاز کردیم و همچنان با پاره‌ای زخم‌ها و سوگواری های انجام نشده (مرگ شماری از هموطنان از کرونا) به پایان می‌بریم؛ با دردی که به نظر می‌رسد ما را به پیله ای از ناامیدی فرو برده است؛ درد کشیدن، آیین سوگواری است، درد را نباید انکار کرد، درد داروی ماست و نشان می‌دهد که قوای حسی ما هنوز زنده است، درد اگر نباشد، یعنی فاجعه را لمس نکرده ایم.

اصلی ترین ماموریت کرونا، شاید همین باشد که انسان مدرن را به یاد آورد مرگ همین نزدیکی است، زندگی در هم آغوشی مرگ است که معنا دارد و عمر جاودانی هم در کار نیست؛ هر چقدر قدرتمند و ثروتمند باشیم باز هم، هم آغوش مرگ ایم. به جای افسانه‌ها و خرافه ها باید تاریخ را بخوانیم و با چشم دل ببینیم و با گوش جان بشنویم.