هر سخن از دل برآید لاجرم بر دل نشیند

سرایت ویروس همه گیر موسوم به کویید-۱۹ از روزهای نخستین اسفند ماه به ایران، زندگی معمول افراد جامعه را از روال عادی خود خارج ساخت. در حالی که ایرانیان به روال دیرینه، این موقع از سال را به استقبال بهار و نوروز می رفتند، اکنون به منظور جلوگیری از شیوع بیشتر کرونا در قرنطینه خانگی به سر می برند. بسیاری از خانواده ها در روزهای پایانی سال به سوگ عزیز از دست رفته به دلیل ابتلا به کرونا نشسته اند و بسیاری از مشاغل دورکار و تعطیل شده اند. مدارس و دانشگاه ها هم تعطیل هستند.

شهرها سوت و کور شده و از هیجان های دم عیدی خبری نیست. تا لحظه تنظیم این گزارش، ۳۱ استان کشور درگیر ویروس کرونا شده اند و تعداد مبتلایان به ۱۲ هزار و ۷۲۹ نفر افزایش یافته است. اگرچه حدود ۴ هزار و ۴۰۰ بیمار مبتلا به کویید-۱۹ تاکنون بهبود و ترخیص شده اند اما ۶۱۱ نفر نیز جان باخته اند.

سوگواری در عزلت 

این به این معناست که بیش از ۱۲ هزار خانواده ایرانی به طور مستقیم درگیر ویروس کرونا هستند و میلیون ها نفر نیز به صورت غیرمستقیم از ابتلا به آن هراس دارند. در این میان خانواده های بسیاری نیز در آستانه سال نو، عزیز یا عزیزانی را به دلیل این ویروس از دست داده اند و در سوگ نشسته اند اما این سوگ با سوگواری های همیشگی تفاوت دارد. سوگواری در عزلت؛ این وجهه مشترک خانواده هایی است که یکی از افراد خود را به دلیل ابتلا به این بیماری از دست داده اند و غم از دست دادن عزیز برایشان صدچندان شده است.

سوال این است؛ چگونه می توان از آلام خانواده های داغدار در شرایطی که منطق و دستورالعمل ها حکم بر دوری از یکدیگر می دهند، کاست؟

کاهش آلام داغدیدگان با فناوری های ارتباطی 

روانشناسان و مشاوران خانواده یکی از راهکارهای پیشنهادی خود را، استفاده از شیوه های نوین ارتباطی و بهره گیری از نرم افزارهای تصویری عنوان می کنند تا شاید اندکی از رنج بازماندگان جانباختگان ویروس کرونا بکاهد.

در این زمینه سارا گلستانی مشاور خانواده و روان درمانگر به خبرنگار دانشگاه ایرنا گفت: اکنون که نمی توان به صورت حضوری در کنار این خانواده ها بود می توان از شیوه های غیرحضوری ارتباط استفاده کرد چرا که این شیوه از شیوه ارتباط صوتی دارای کیفیت بیشتری است و تا اندازه ای احساس امنیت را القا می کند.

وی افزود: افزایش مهارت های ارتباطی، ارتباط غیرحضوری و ارسال متن های از دل برآمده از جمله راهکارهایی هستند که می توان ارتباط را با خانواده و اقوامی که عزیزی را به دلیل ابتلا به کرونا از دست داده اند، به کار برد.

عدم همدردی حضوری به معنی ترک خانواده‌های داغدیده نیست 

گلستانی گفت: اکنون که نمی توان به صورت حضوری در کنار اقوام و وابستگان بود و در سوگواری آن ها شرکت کرد، می توان با تقویت برخی مهارت های ارتباطی این دلیل را توضیح داد که عدم حضور به معنای ترک آن خانواده نیست بلکه به منظور حفظ جان سایر عزیزان است.

این مشاور خانواده عنوان کرد: خانواده ها با چند بحران روبه رو هستند. ترس از مرگ و فوبیای ناشی از آن در میان خانواده ها پررنگ شده است. اضطراب ناشی از کرونا باعث بروز رفتارهای دفاعی شده است. در این صورت اگر فردی تشخیص فوبیای مرگ می دهد، بهتر است از متخصص و روانشناسانی که اکنون به صورت تلفنی و با نرم افزارهای تصویری خدمات مشاوره ای ارائه می کنند، استفاده کند.

احساسات را بروز دهیم و حرف بزنیم

این روان درمانگر تاکید کرد: شیوع ویروس کرونا فرصتی دست داده است تا مهارت های ارتباطی و کلامی تقویت شود. اعضای خانواده ای که عزیز خود را به دلیل این بیماری از دست داده اند، باید درباره احساسات و عواطف خود صحبت کرده و آن را بروز دهند. همچنین می توان بسته به شیوه های اعتقادی و باورهای مذهبی هر خانواده، از راه هایی مانند دعا و نیایش نیز بهره جست.

ابتلا و مرگ ناشی از کرونا؛ ضد ارزش نیست

مریم سادات ظهوریان مشاور، جامعه شناس و فعال فرهنگی نیز معتقد است که تماس تصویری نیز شیوه مناسبی برای التیام دهی به خانواده داغدار است.

وی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا تاکید کرد: هیچ فرد و خانواده ای راضی نبوده اند که خود را در عرصه ابتلا به کرونا قرار دهند و افراد به صورت ناخواسته، غیرمنتظره و شوک وار به آن مبتلا شده اند. از این رو لازم است فرهنگ سازی های لازم درباره آن صورت گیرد.

ظهوریان گفت: تمام افراد جامعه به یک میزان در خطر ابتلا به ویروس کرونا قرار دارند از این رو مساله ای ضد ارزش نیست و معضلی اجتماعی است که همگی را درگیر ساخته است. بنابراین وجود نگاه ترهم آمیز و گناه وارانه نسبت به افراد و خانواده هایی که درگیر این ویروس هستند، بسیار نادرست بوده و نیازمند اصلاح است.

این جامعه شناس تاکید کرد: این مساله نیازمند تلاش همگان است و تلاشی جهادگونه را برای حل هرچه سریعتر نیاز دارد. افرادی که برای رفع این بلای اجتماعی و جهانی در تلاش هستند و در این مسیر به ویروس مبتلا می شوند، سزاوار ستودن و تقدیر هستند. کارمندان بانک، مسئولان و کارمندان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و از همه مهمتر پرستاران، پزشکان و متخصصان و حتی روانپزشکان و روانشناسان در صف نخست مبارزه با این معضل ایستاده اند و چنانچه هر یک از این افراد مبتلا شوند، نه تنها نباید احساس سرخوردگی کنند بلکه باید سر خود بالا بگیرند چرا که برای حل معضل اجتماعی گام برداشته اند.

این فعال فرهنگی بر لزوم استفاده از فناوری های نوین ارتباطی و استفاده از تماس های تصویری برای کاهش آلام خانواده مبتلایان و جانباختگان ویروس کرونا تاکید کرد و گفت: شرایط ایجاب می کنند که نتوان با این خانواده ها ارتباط حضوری داشت اما با توجه به وجود وسایل ارتباطی غیرحضوری، باید از طریق آن بزرگداشت و التیام را انجام داد و همدلی، همدردی و ارزش گذاری بر این موضوع کرد تا بتوانیم در گذر از این روزهای سخت به داغدیدگان کمک کرد.