اباذر اشتری در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت ایرنا درباره دلایل نافرمانی‌های اجتماعی از توصیه‌های بهداشتی وزارت بهداشت در روزهای شیوع کرونا بیان کرد: در مهندس عمران مفهومی به نام خستگی در سازه وجود دارد و اگر سازه‌ای دچار خستگی شود، طی سه مرحله شروع ترک، رشد ترک و شکست نهایی دچار گسیختگی می‌شود. شکست ناشی از خستگی حتی برای مواردی مثل فولاد که به صورت طبیعی شکل پذیر هستند هم بدون هشدار قبلی و سریع اتفاق می‌افتد.
وی ادامه داد: اگر تنش بیشینه در نمونه‌ای از یک ماده از حد الاستیک یا ارتجاعی آن فراتر نرود، پس از آن‌که بار اعمالی از روی نمونه برداشته شود، به حالت اولیه بر می‌گردد، اما اگر بارگزاری بارها تکرار شود، شکست ناشی از خستگی اتفاق می‌افتد.
این جامعه شناس گفت: جامعه ما طی هزاران سال در مرحله شروع و رشد ترک قرار گرفته و به نوعی می‌توان گفت که شکست نهایی اتفاق نیفتاده است. این موضوع نشان دهنده مناسبات ریشه‌ای و عمیقی است که بین انسان‌ها و نهادها و طبیعت وجود داشته است. یکی از نقاط عطفی که از شکست نهایی ناشی از خستگی جامعه جلوگیری کرده، انقلاب اسلامی و تغییر سبک زندگی در تمام شئون اجتماعی و فردی و اقتصادی و سیاسی مردم بود.
عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات اجتماعی و فرهنگی افزود: جنگ تحمیلی و شهید شدن زنان و مردان و جابه‌جایی و بی خانمانی و سپس تحریم‌ها باعث شروع ترک در جامعه بوده، اما طی چند سال گذشته، مولفه‌ها و عوامل ترک زا روز به روز بیشتر و وارد مرحله رشد ترک شده است. چندین زلزله، سقوط هواپیما، آتش گرفتن کشتی سانچی، آتش سوزی در ساختمان پلاسکو، گرفتاری معدن‌چیان، ربودن مرزبانان، بحران‌های ارزی و سکه‌ای، فیلتر شدن تلگرام، خروج از برجام و درگیری کشور در جنگ اقتصادی، اعتصابات کارگری، فسادهای اقتصادی و رانت‌خواری، داعش و حمله‌های تروریستی، سیل‌ها، اپیدمی ایدز در یک روستا، گرانی بنزین و حوادث ناشی از آن در آبان ماه، ترور سردار سلیمانی و فوت افراد در مراسم عزاداری در کرمان، خطای محاسباتی در شلیک به هواپیمای مسافربری و حالا ویروس کرونا. همه این موارد در کنار شبکه‌های ماهواره‌ای، فشار مضاعفی را بر پیکره جامعه وارد کرده و ترک‌ها را بیشتر کرده است.
وی بیان کرد: وقتی فشارهای اجتماعی زیاد شده و تکرار و تراکم آن بیشتر می‌شود، همان طور که امکان رفتار طبیعی از فولاد هم انتظار می‌رود، انتظار رفتار عقلانی و قابل پیش بینی از افراد جامعه هم بیهوده است. بارها و بارها با رفتارهای غیر عقلانی مواجه بودیم، اما هیچ وقت تلاشی برای حل این مشکلات نکردیم و هر روز درگیر یک مخاطره هستیم که به دلیل عملکرد بد و بی سیاستی تبدیل به بحران می‌شود.
اشتری گفت: سرعت این دومینو از عملکرد و اقدامات ما بیشتر شده و هر روز درگیر بحرانی در عرصه اجتماعی هستیم. هر آنچه که امکان پیش بینی داشته باشد، مخاطره محسوب می‌شود و نه بحران. سیل و زلزله و اکثر موارد گفته شده به دلیل بی سیاستی تبدیل به بحران می‌شود.
وی ادامه داد: در این مرحله، زمان مداخله اجتماعی و عرضه بسته‌های مداخله‌ای از سطح فرد و خانواده و محله و جامعه و ملت است. وقتی مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی رو به افول رود، نتیجه آن معکوس یا غیرمنطقی عمل کردن جامعه در برابر توصیه‌های بهداشتی و خود قرنطینگی است.
این جامعه شناس اظهار کرد: اگرچه بخش اعظم جامعه به دلایل مختلف اجتماعی و فرهنگی و در شهرهای کوچک‌تر، خود را با نظام سیاسی و اجتماعی همراه می‌کنند و این نافرمانی‌ها و عملکرد غیرمنطقی مربوط به کمتر از ۲۰ درصد جامعه است، اما این موارد باعث نمی‌شود از مفهوم خستگی اجتماعی دور شویم.
عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات اجتماعی و فرهنگی گفت: در اینجا نقش گروه‌هایی مثل رسانه‌ها و مجموعه‌های مردم نهاد و شهرداری‌ها فعال‌تر می‌شود. متاسفانه اطلاعات ساده و اولیه در دنیای مجازی رد و بدل می‌شود، در حالی‌که در قالب یک بروشور یا کتاب می‌توان سطح اطلاعات عمومی را یک دست کرد. حدود یک ماه پیش در انگلستان و قبل از این‌که اپیدمی شایع شود، اداره پست همه خانواده‌ها را در قالب یک نامه مورد پوشش قرار داده و اطلاعات کافی را ارائه کرد و در حال حاضر میزان رشد ویروس کرونا در این کشور کم است. به هر حال هنوز دیر نشده و ایران و جهان در سربالایی کوه کرونا قرار دارند و هیچ وقت برای عمل کردن دیر نیست.
نظر شما