میراث مازندران در سالی که گذشت

استان مازندران با میراث تاریخی به قدت ۱۲ هزار ساله و مردمی با هویت و فرهنگ غنی همراه با طبیعتی بی نظیر به عنوان گردشگری پذیرترین استان کشور محسوب می شود که  میزبان سالانه۳۰ میلیون گردشگر است. 

با وجود اینکه رویدادهای فرهنگی گردشگرانه در استان مازندران همواره پر تنوع بوده است ، اما این استان سال ۹۸ را متفاوت تر از هر زمان دیگر پشت سر گذاشت.

فرودین پر حاشیه گردشگری مازندران

صنعت گردشگری مازندران نیز فروردین خود را با سیل آغاز کرد. سیلاب در نخستین روز ۲۲ نمایشگاه صنایع دستی در سراسر استان را لغو کرد. نمایشگاه هایی که چشم امید صدها صنعت کار دست مازندران بود تا بهترین فرصت درآمدی این صنعت باشد. نمایشگاه هایی که  علاوه بر صنعتگران دست مازندران ، میزبان صنایع دستی بیش از ۲۰ استان بودند.

رفته رفته خسارت سیل در مازندران به پای بناهای تاریخی و میراثی استان رسید. ۶ فروردین در هفتمین روز از پایان سیلاب در مازندران اداره کل میراث فرهنگی به صورت رسمی اعلام کرد که بناهای تاریخی و میراثی مازندران حدود ۱۰۰ میلیارد ریال خسارت دیدند.

البته خوشبختانه سیل منجر به تخریب کامل و یا مرمت ناپذیری بناهای تاریخی استان نشد، اما بیشترین زخم سیل نوروزی مازندران به یکی از مهم ترین میراث فرهنگی استان یعنی خانه نیما یوشیج وارد شد که در مجموع به این بنای تاریخی حدود ۳۰ میلیارد خسارت وارد کرد.

۱۲ فروردین خبری خوش میراث فرهنگی مازندران را با ورزش پیوند داد. نخستین موزه ورزش کشتی مازندران در جویبار افتتاح شد تا شهر کشتی ایران تاریخ و میراث خود را برای آینده حفظ کند.

در مجموع سیل صنعت گردشگری استان مازندران را در فروردین ۹۸ کاملا تحت الشعاع قرار داد و نه تنها پیش بینی ۳۰ درصدی افزایش مسافر نوروزی را با شکست روبرو کرد، بلکه تعداد بازدید از بناهای تاریخی را نیز ۳۵ درصد کاهش داد.

اردیبهشت؛ روزهای شلوغ هفته میراث فرهنگی

اردیبهشت ماه ۹۷ مازندران میزبان وزیر میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی بود. علی اصغر مونسان ۱۴ اردیبهشت به منظور بازدید و افتتاح به استان سفر کرد.

وی در جریان سفر ۲روزه خود به استان مازندران علاوه بر شرکت در نشست هم اندیشی توسعه صنعت گردشگری کلاردشت ، هتل سه ستاره پرشیا نوشهر را افتتاح و از بازارچه صنایع دستی هتل ۵ ستاره الماس قو خاورمیانه در شهرستان عباس آباد بازدید کرد.

وی همچنین از چند پروژه در دست ساخت محمودآباد و مسجد جامع در حال مرمت ساری هم بازدید و با مجمع نمایندگان استان مازندران نشست برگزار کرد.

همچنین حضور در مراسم جشن تجلیل از نوروزبانان ، افتتاح رستوران قصر طلایی در بهشهر، بازدید از پایگاه جهانی باغ تاریخی عباس آباد ، افتتاح همزمان ۲۵ اقامتگاه بوم‌گردی در شیرگاه از برنامه‌های مونسان در سفر به مازندران بود.

اواخر اردیبهشت مصادف بود با هفته میراث فرهنگی. هنرمندان مازندرانی در نهمین هفته سال ۱۳۹۸ در کنار برنامه های فرهنگی هنری به مناسبت هفته میراث فرهنگی و روز جهانی موزه رویدادهایی را رقم زده اند.آثار و فعالیت برخی هنرمندان استان با مناسبت هفته میراث فرهنگی در قالب برپایی نمایشگاه های هنری گره خورده تا حال و هوای هنری استان در هفته میراث فرهنگی کماکان پابرجا باشد و شکلی مناسبتی در عرصه فرهنگ به خود بگیرد.

گالری «آنسو» در نوشهر نمایشگاه گروهی هنرهای تجسمی با نام «حافظه صلح» را به مناسبت روز جهانی موزه و هفته میراث فرهنگی برگزار کرد که در آن آثاری از اردشیر بروجنی، شجاع الدین شهابی، محمدهادی فدوی، بابک گرمچی، احمد منتظری رودبارکی و احمد نصرالهی به نمایش درآمد.

همچنین به مناسبت روز جهانی موزه هنرمندان بابل نمایشگاه گروهی نقاشی از گروه «نقاشان آبی» در موزه گنجینه بابل برگزار کردند. در این نمایشگاه آثاری از احمد نصراللهی، محمدعلی ظریف، نرگس گلپور، فاطمه قلبی، آزاده ابوطالبی، لادن نصرالهی و بهار هاشمی در معرض دید علاقه مندان قرار گرفت.

خرداد جنجالی گردشگری  

اتفاقات خرداد ماه ۹۷ برای میراث فرهنگی متعدد و متفاوت و در برخی موارد نیز جنجالی بود. ۱۲ خرداد ماه یگان حفاظت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران از انهدام ۹ باند متجاوز به میراث فرهنگی و دستگیری ۲۲ نفر خبر داد که از این قاچاقچیان ۶۱ قلم شیء تاریخی اصل و بدل نیز کشف شد.

صنعت گردشگری مازندران ۱۷ خرداد ۹۷ با یک جنجال همراه بود که به کمک فضای مجازی و جو سازی های برخی رسانه ها به بزرگ ترین جنجال تاریخ گردشگری استان پس از انقلاب تبدیل شد.

در این تاریخ تصاویر چند قایق سوار نیمه برهنه توسط عده ای ناشناس در فضای مجازی منتشر شد که گفته شده این تصویر مربوط به دریاچه سد لفور سوادکوه است. این خبر که حتی بازتاب بین المللی نیز پیدا کرد منجر به ورود مقامات قضایی، انتظامی و حتی اطلاعاتی همراه بود.

دادستان استان ۲۴ ساعت پس از انتشار این تصاویر اعلام کرد که هنجار شکنان دستگیر شدند. البته چندی بعد از سوی برخی مسئولان استان اعلام شد که تصاویر منتشر شده فتوشاپ بوده و اصلا سد لفور نبوده است.

این جنجال ماهها صنعت گردشگری و استان مازندران را با خود درگیر کرد.

۲۳ خرداد ماه بار دیگر یگان حفاظت میراث فرهنگی از ناکامی قاچاقچیان برای فروش ۲۱۲ سکه تاریخی در مازندران خبر داد. امار دستگیری ها و کشفیات میراث فرهنگی  حاکی از آن بود که سوداگران میراث تاریخی چالاک تر و دسترسی آنان به گنجینه های میراثی گسترده تر شده است.

مسئولان میراث فرهنگی نیز در گزارشی که خبرگزاری ایرنا تهیه کرد ضمن تایید این مسئله اظهار داشتند که برخورداری قاچاقچیان عتیقه از فناوری های مدرن و استفاده از برخی از اسناد تاریخی که در خانه بومیان نگهداری می شود مهم ترین ابزار عمل سوداگران عتیقه است.

اتفاقات خرداد به قاچاق و حاشیه ها ختم نشد. ۲۳ خداد ماه خبر ثبت ١٢ اثر تاریخی دیگر و پیوستن این آثار به گنجینه آثار ثبتی ملی مازندران برای مردم استان بسیار خوش حال کننده  بود و منجر به برپایی چندین جشن شد.

بر اساس تصمیم شورای ملی ثبت میراث فرهنگی کشور خانه گدازنده ساری، خانه رمدانی نکا، خانه نصیری فریدونکنار، حمام امره ساری، پل غلط (سنگی) پلور آمل، باغ فلاحت قائمشهر و بیمارستان شهید یحیی نژاد بابل به جمع آثار ثبتی ملی مازندران پیوستند.

همچنین ساختمان دادگستری ساری، حسینیه اسلامی بابل، مجموعه باغبان محله جویبار، مسجد و حوزه علمیه مصطفی خان ساری و خانه امامی ساری ثبت ملی شدند.

پرونده خرداد ۹۸ میراث فرهنگی مازندران با صنایع دستی بسته شد. در روز جهانی صنایع دستی از پیشکسوتان و بزرگان صنعت دست استان تجلیل شد. بزرگان میراث فرهنگی مازندران طی مراسمی از ۱۷ هنرمند برتر عرصه صنایع دستی استان تجلیل کردند.

در این مراسم از ۱۳ صنعت گر صنایع دستی در حوزه‌های مختلف شامل کارآفرینی، فعالیت‌های نمایشگاهی، کیفی سازی و خلاقیت محوری، کارگاه‌های تولیدی و رتبه‌های برتر در جشنواره‌های ملی صنایع دستی تجلیل شد.

همچنین از علی اصغر محبی در رشته سفال سلیم آباد، بهاره علی نژاد برای جاجیم آلاشت و لاک تراشی مازندران و فاطمه شعیانی برای گلیج هزار جریب و گلیمچه متکازین برای دریافت نشان ملی جغرافیایی تجلیل شد. در این آئین از علی توکل زاده، عبدالله گلرد و زینب خدایی در رشته لاک تراشی و صدف عزیزی در رشته چادر شب بافی به عنوان راه یافتگان به جشنواره فجر و از شهرستان‌های نوشهر، نور، چالوس و رامسر به عنوان شهرستان‌های برتر نمایشگاه‌های نوروزی استان تجلیل شد.

تیر، هیرکانی مازندران بر قلب میراث جهانی

تیرماه ۹۸ بر تاریخ میراث فرهنگی مازندران و ایران و جهان ماندگار شد. اما پیش از اینکه مهم ترین رویداد تیرماه سال گذشته را بگوییم باید از رخداد های پیش از آن یاد کنیم.

در تاریخ ۶ تیر ماه ۹ اثر ناملموس میراثی مازندران ثبت ملی شد. آیین مذهبی "محرم پلاخوار" کیاسر، آئین مذهبی "قتل الحسین" شهرستان گلوگاه، مهارت پخت حلوای محلی سیوحلوا، حلوای سنتی اسبه حلوا، مهارت سنتی تهیه فرآورده های انجیر و تمشک، مهارت سنتی ساخت تنور "تندیر"، مهارت پخت نان محلی"کِلِن" در فهرست آثار ملی قرار گرفتند.

همچنین آئین رقص و سماع محلی مازندران و مراسم سنتی تهیه آش چهل گیاه شهرستان گلوگاه نیز به جمع آثار ملی ناملموس پیوستند.

علاوه بر این مازندران در تیرماه بذر یکی از اتفاقات تاریخ صنعت گردشگری را کاشت. استاندار مازندران در دیداری با رییس موسسه بین المللی فرهنگی اکو در تهران در باره گسترش همکاری های مشترک با این موسسه از جمله تحقق برخی از وعده های داده شده طی چند ماه گذشته رایزنی کرد.

احمد حسین زادگان در دیدار با محمدمهدی مظاهری که در محل مؤسسه بین المللی فرهنگی اکو در تهران برگزار شد، در باره محورهایی چون مازندران پایتخت گردشگری کشورهای اکو مذاگره کرد که ثمره آن را در ماههای آینده برداشت کرد.

استان مازندران به دلیل تاریخ کهن و موقعیت جغرافیایی و همچنین قرارگیری در کریدور گذر اقوام و ملل مختلف، از میراث فرهنگی و تاریخی کهن و متنوعی برخوردار است، که وجود اشیای تاریخی باستانی را در مازندران بیشمار می کند.  همین مسئله باعث شده حضور سوداگران اشیای عتیقه در مازندران بسیار باشد.

در تاریخ ۱۲ تیرماه نیروی انتظامی مازندران از کشف ۵۰ قطعه شی باستانی و میراثی استان با قدمت ۳ هزار ساله از چنگال قاچاقچیان عتیقه در شهرستان گلوگاه خبر داد. اشیای تاریخی کشف شده به گفته فرمانده انتظامی مازندران تحویل اداره کل میراث فرهنگی استان شد.

اما مهم ترین رویداد تاریخی مازندران در ۱۴ تیرماه رقم خورد. پس از سالها تلاش و دوندگی حنگل‌های هیرکانی ایران که از ارتفاعات گیلان تا بلندای سر به آسمان کشیده مازندران و سپس تا جنگل‌های غنی گلستان امتداد دارد از سوی سازمان جهانی یونسکو ثبت شد.

ثبت جنگل‌های هیرکانی در فهرست میراث جهانی یونسکو که از مدت‌ها پیش مورد توجه دولت ایران بوده است به یکی از اولویت‌های دولت تدبیر و امید تبدیل شد. ۱۴ تیرماه بود که جنگل‌های هیرکانی شمال کشور پس از یک دهه دوندگی به ثبت میراث جهانی یونسکو رسید.

اهمیت ثبت جنگل های هیرکانی از آن بابت است که استان مازندران دارای بیش از یک میلیون هکتار عرصه جنگلی است که معادل ۵۳ درصد کل جنگل‌های شمال کشور می‌باشد، در حالی که ۲ استان دیگر گلستان و گیلان فقط ۴۷ درصد از وسعت جنگلی شمال کشور را در اختیار دارند. این نسبت در ثبت جنگل‌های هیرکانی نیز حفظ شده است به طوری که از ۱۲ لکه جغرافیایی ثبت شده در میراث جهانی یونسکو ۶ لکه مربوط به مازندران است.

جنگل‌های هیرکانی پس از کویر لوت به عنوان دومین اثر بزرگ طبیعی کشور در چهل و سومین اجلاس کمیته میراث جهانی که در باکو مرکز کشور آذربایجان برگزار شد، با اکثریت آرا در فهرست میراث جهانی قرار گرفت.

جنگل‌های هیرکانی با ۱.۹ میلیون هکتار وسعت، از آستارا در شمال استان گیلان تا گُلی‌داغ در شرق استان گلستان، در گستره‌ای به طول تقریبی ۸۰۰ کیلومتر و عرض ۲۰ تا ۷۰ کیلومتر پراکنش دارد. البته لازم به ذکر است که بخشی کوچکی از جنگل‌های هیرکانی در کشور آذربایجان قرار دارد.

در زمان حاضر جنگل‌های هیرکانی، زیست بوم ۲۹۶ گونه پرنده و ۹۸ گونه پستاندار است. همچنین ۱۵۰ گیاه بومی درختی و بوته‌ای (مانند شمشاد و انجیلی) نیز در آن یافت می‌شود.

مازندران تیر ماه میزبان آغاز یک رویداد دیگر نیز بود. با وجود اینکه تعیین ضرب‌الاجل برای آزادسازی حریم ۶۰ متری دریای خزر ابتدا خرداد ماه سال جاری توسط وزیر کشور صورت گرفت، اما عملیات اجرایی آزادسازی سواحل دریای خزر در مازندران ۲۹ تیر با تخریب سازه‌های پلاژ نیروی هوایی و ارتش آغاز شد.

مرداد؛ مازندران مشغول میزبانی از گردشگران

مازندران معمولا در مرداد ماه بیشترین میزان مسافر را تجربه می کند، گرمای هوا در باقی نقاط کشور و طبیعت متنوع استان خیل عظیمی از گردشگران را راهی استان مازندران می کند.

در کنار میزبانی از گردشگران و مسافران تابستانی ، مهم ترین رویداد مرداد ۹۷ مازندران برپایی نمایشگاه ملی صنایع دستی به میزبانی ساری مرکز استان بود. در این نمایشگاه هنرمندانی از ۲۲ استان کشور در ۱۳۵ غرفه کالاها و هنر دست خود را به نمایش گذاشتند.

شهریور؛ آئین‌ها عاشورایی تا بهره برداری خطرناک یک مسجد

شهریور ۹۸ گردشگری مازندران با ایام محرم همراه بود. میراث عاشورایی مازندران جزو جدایی ناپذیر میراث فرهنگی آن است . این میراث قرن ها در هویت مردم مازندران دست به دست شده و با گذشت دوران جلا یافته است. امروزه میراث عاشورایی این استان خود یکی از مهم ترین منابع جذب گردشگر است.

آئین هایی همچون کرنانوازی، نخل گردانی، منبرکشی، مجمع گذاری ، پلاخوار، فرما زنون، کرب نوازی و کمل به سر بخشی از میراث مردم مازندران است که برخی از آنها مشابهی در هیچ کجای ایران زمین ندارد. میراثی که خاص البرز نشینان مرکزی است و همین خاص بودن آن را برای مردم دوردستها جذاب می کند.

در غرب مازندران و به ویژه مناطقی از شهرستان رامسر رسمی قدیمی به نام "کرنانوازی" وجود دارد که هر سال با نواختن سازی به نام کرنا در روز عاشورا برگزار می‌شود. کرنانوازی که ۶ سال پیش به عنوان یکی از آیین‌های ملی و مذهبی در فهرست آثار معنوی ایران ثبت شد، توسط دو گروه "سرکرناچی و ورکن" اجرا می‌شود. معمولا سرکرناچیان ۳ نفر هستند که در جواب صدای ساز آن‌ها، ورکن‌ها در سازشان می‌دمند. آوای این سازها معمولا بر وزن جمله‌های «یا حسین(ع) یا امام» و «وای حسین(ع) کشته شد» اجرا می‌شود. برخی خانواده‌ها در رامسر قرن‌هاست که به اجرای این رسم پایبند هستند.

آیین شناخته شده "نخل‌گردانی" که در استان‌های مرکزی ایران مانند یزد بیشتر دیده شده است، در برخی نقاط مازندران مانند روستاهای اورطشت آمل، معلم‌کلای محمودآباد، منطقه کجور، تیله‌بن ساری و برخی مناطق دیگر استان اجرا می‌شود.

"منبرکشی" از دیگر آئین های عاشورایی مردم مازندران است. نهم محرم هر سال برخی ساروی‌ها در مراسمی به نام منبرکشی  شرکت می‌کنند. مردم کیاسر ساری رسمی قدیمی به نام "محرم پلاخوار" دارند که از اول تا دهم محرم آن را در محله‌های مختلف کیاسر برگزار می‌کنند. این رسم در نگاه کلی همان اطعام‌دهی به عزاداران است، اما در جزییات تفاوت‌هایی با سایر طعام‌دهی‌های محرم دارد که سبب شده سال ۱۳۹۷ در فهرست آثار ناملموس میراث فرهنگی ثبت شود.

در شرق استان و شهرهایی مانند قائمشهر و بهشهر رسمی به نام "کرب‌زنی" وجود دارد که شکل متفاوتی از عزاداری را با ریتم و وزنی خاص از مرثیه‌خوانی در آن اجرا می‌کنند.

رخدادهای شهریور ۹۸ به مراسم های عاشورایی و تاسوعایی ختم نمی شود. یکی از این رخدادها بهره برداری عجولانه از طرح مرمت مسجد جامع ساری بود.

در حالی مسجد جامع ساری زیر بار بهره برداری رفته است که از سیستم اطفای حریق برخوردار نیست، مشکلی که این مسجد را سال گذشته طعمه حریق کرد. این مسجد جامع‌ به عنوان یکی از کهن‌ترین میراث تاریخی مازندران و شهر ساری در تیرماه سال ۹۷به دلیل نصب غیرمجاز و غیراصولی تاسیسات سرمایشی و در عین حال عدم نصب سامانه اطفای حریق و فقدان برخورداری مسجد از تجهیزات آتش‌نشانی طعمه آتش شد.

مسجد جامع ساری اوایل شهریور با حضور شهردار سابق،‌ وزیر راه و شهرسازی و بدون اطلاع و در غیبت استاندار مازندران و مسئولان میراث فرهنگی (به گفته خود مسئولان میراث فرهنگی مازندران) با اما و اگرهای فراوان افتتاح شد زیرا در حالی مسجد جامع ساری زیر بار بهره برداری رفت که از سیستم اطفای حریق برخوردار نیست، مشکلی که از مهم ترین دلیل تخریب ۷۰ درصدی این مسجد شد.

این بهره برداری شتابزده در کمتراز یک ماه خودش را نشان داد و بار دیگر این مسجد دچار حریق شد که خوشبختانه به دلیل حضور سریع عوامل آتش نشانی حریق کنترل شد.

مهر؛ به بار نشتن بذر میزانی مازندران از اکو

پیشنهاد میزبانی مازندران به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اکو در سال ۲۰۲۲ (سازمان همکاری اقتصادی) حدود ۶ ماه پیش از سوی میراث فرهنگی و استانداری مازندران به وزیر میراث فرهنگی کشور (رئیس سازمان میراث فرهنگی وقت) داده شد و روز گذشته ۱۲ مهرماه به تصویب هیات وزیران کشورهای عضو اکو در تاجیکستان درآمد.

به جرات می توان گفت انتخاب مازندران به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اکو بزرگ ترین رویداد در صنعت توریسم مازندران خواهد بود که با توجه به ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل مازندران برای جذب گردشگر و همچنین قرارگیری در خوش آب و هواترین منطقه خاورمیانه و آسیای غربی می تواند تحولی مثبتی برای معرفی استان ایفا کند. 

کشورهای حوزه اکو علاوه بر مرزهای مشترک سیاسی – جغرافیایی دارای همپوشانی قلمروهای فرهنگی هستند که تاثیر این مشترکات، تاریخ و تمدن منطقه را شکل داده که در مجموع یکی از قدیمترین زیستگاه‌های جوامع بشری در دنیا است.این مشترکات فرهنگی و ظرفیت های غنی منطقه در حوزه تجارت و ساختارهای اقتصادی باعث شکل گیری یکی از محوری ترین راه های تاریخی تجارتی جهان به نام راه ابریشم در این منطقه شده که امروزه می تواند نقش اصلی در توسعه اقتصاد منطقه به خصوص مازندران ایفاء نماید.

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان بسترهای تاریخی و تمدنی به همراه ظرفیت های محیطی در حوزه اکو می تواند سرآغاز یک حرکت بسیار مهم در اقتصاد گردشگری مازندران باشد و استان را جهت مقصد سازی گردشگری بین المللی توانمند سازد و آینده روشنی را برای استان رقم بزند.

همکاری جهت آسان سازی سفر در کشورهای عضو اکو برای اعضاء یکی از اهداف فصل پایتخت های گردشگری است که این تسهیل سازی نیازمند حمایت مسئولان داخلی و کشورهای عضو است که تا حد امکان موانع را برای گردشگری میان ایران و کشور هاس اقتصادی عضو بردارند.

مازندران با ثبت ملی ۱۱ گنجینه زیرخاکی تاریخی و میراثی که در محوطه باستانی " وستمین " کیاسر از توابع شهرستان ساری کشف شده بود، مهر ۹۸ خود را به پایان رساند. این آثار سفالینه‌های هستند که قدمتشان به دوران اشکانی باز می گردد و صبح امروز در جلسه شورای ثبت کشور در فهرست آثار ملی قرار گرفتند.

آبان؛ از تخریب تا رزمایش مشترک هیرکانی

مازندران آبان ماه میراثی خود را با تخریب آغاز کرد. ۹ آبان با خبر شدیم که مدرسه ثبت شده و میراثی امامیه ساری با نظر مدیریت این مجموعه و بدون هماهنگی با اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران تخریب شد. مدرسه امامیه ساری که در مجاور مسجد جامع ساری بنا شده است مالکیتی جداگانه از مسجد جامع دارد ، اما همراه با مسجد جامع در یک پلاک ثبتی به ثبت ملی رسیده و در فهرست آثار ملی بخشی از مسجد جامع به شمار می‌آید.

معاون میراث فرهنگی مازندران در گفت‌ و گو با خبرنگار ایرنا با بیان این که تخریب این مدرسه قدیمی با توجه به قوانین موجود جرم محسوب می‌شود، گفت : متاسفانه تخریب این مدرسه بدون هرگونه اطلاع و هماهنگی یا استعلام از میراث فرهنگی مازندران آغاز شد و با یک دستگاه لودر حدود ۸۰ درصد از این بنا تخریب شد. 

در حالی مسئولان میراث فرهنگی برای مجازات متخلفان دست به دامان مراجع قضایی شدند که طبق اسناد مالکیتی ، بهره برداری از بنای مسجد امامیه نیز در اختیار اوقاف قرار دارد. 

از رویدادهای حوزه میراث فرهنگی در آبان ماه می توان به رزمایش مشترک جنگل های هیرکانی یگان حفاظت میراق فرهنگی با منابع طبیعی اشاره کرد. یگان‌های حفاظت ادارات کل منابع طبیعی و آبخیزداری، حفاظت محیط زیست و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران با برپایی رزمایش مشترک، راهبردهای جدید برای مدیریت مناطق بکر جنگلی مازندران را مورد بررسی قرار دادند.

 فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران روز سه شنبه در مراحل پایانی این مانور به خبرنگار ایرنا گفت: این رزمایش سه روزه که از روز یکشنبه در غرب مازندران آغاز شد، به منظور شناخت ظرفیت‌های سه یگان حفاظت منابع طبیعی، حفاظت محیط زیست و میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران و تعریف مشترک ماموریت‌ها طراحی و برگزار شد که نتایج قابل قبولی هم داشت.

به گفته برگزارکنندگان ، این رزمایش از نظر موقعیت‌سنجی در بررسی ظرفیت‌های حفاظت از جنگل‌ها در بخش‌های مختلف اعم از گونه‌های گیاهی و جانوری، عرصه‌های منابع طبیعی و همچنین میراث فرهنگی نقش مهم و مؤثری دارد. سه یگان در ۶ نقطه بکر جنگل‌های هیرکانی شامل خشکه‌داران تنکابن، چهارباغ چالوس، جنگل‌های ۴۵ کجور، واز چمستان، الیمستان آمل و بولا در ساری فعالیت‌های مختلف پیشگیرانه و برخورد با متخلفان و سودجویان را مرور و به صورت مشترک اجرا کردند.

به گفته فرماندهی یگان حفاظت میراث فرهنگی، هر کدام از این یگان‌ها تجاربی در ماموریت‌ها و اقدامات انجام شده خود دارند که بسته به نوع وظایف و کارکرد دستگاه‌ها متفاوت است، اما با توجه به این که نقطه مشترک هر سه یگان، محل فعالیت آن‌هاست و نیروهای هر سه یگان در عرصه‌های جنگلی و منابع طبیعی حضوری مستمر دارند و همچنین با چالش‌های متعددی در طول فعالیت‌ها مواجه می‌شوند، تبادل این تجربیات می‌تواند نقش مهمی در بهتر شدن حفاظت از عرصه‌های طبیعی منطقه داشته باشد.

آذر؛ نخستین گام میزبانی اکو تا چوب حراج به باداب سورت

مازندران آذرماه نخستین گام های خود برای میزبان یاز پایتخت گردشگری کشورهای اکو گرفت. میراث فرهنگی استان مازندران با آغاز فعالیت تبلیغاتی برای میزبانی پایتخت گردشگری کشورهای عضو "اکو" ۲۰۲۲عملا نخستین گام را در این زمینه برداشت. همچنین استقرار دبیرخانه میزبانی مازندران به عنوان پایتخت گردشگری عضو اکو نیز از دیگر گام مهم در این مسیر برای استان بود کهدر محل اداره کل میراث فرهنگی مستقر و اغاز به کار کرد.

همچنین مازندران در آذرماه راهنمایان گردشگری خود را برای میزبانی ساری ۲۰۲۲ به صف کرد. در این راستا اداره کل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی مازندران از تشکیل مجمعع انجمن‌های صنفی راهنمایان گردشگری استان برای میزبانی از برنامه‌های پایتخت گردشگری کشورهای اکو خبر داد.

یکی از اهداف این مجمع این بود که تمامی انجمن های کارگران راهنمای گردشگری و تور لیدرهای استان متمرکز و ساماندهی شوند. ایجاد انسجام در بخش راهنمایی گردشگران ، پرهیز از روش های سلیقه ای و عملکرد متمرکز در معرفی جاذبه های گردشگری از دیگر اهداف تشکیل این مجمع عنوان شد.

همچنین مازندران در حوزه گردشگرس اکو در آذر ماه قدم دیگری برداشت.  لوگو یا نشان میزبانی مازندران از پایتخت گردشگری کشورهای عضو اکو با عنوان " ساری پایتخت گردشگری ۲۰۲۲ اکو " در مرکز استان رونمایی شد. استفاده از نمادهای متعدد در لوگوی ساری ۲۰۲۲ از ویژگی های آن بود و  الهام گیری از نماد میراث طبیعی همچون دماوند ، جنگل های هیرکانی ، آبگیرها و تالابها و دشت های از ویژگی برجسته این لوگو محسوب می شود.

مازندران آذر ماه ۹۸ هم ثبت ملی آثار میراثی خود را در کارنامه داشت. بر اساس داوری صنایع دستی کشور که در تهران انجام شد ، ۱۷ اثر هنرمندان صنایع دستی مازندران موفق به کسب نشان ملی مرغوبیت یا همان مهر اصالت شدند. این اثار در زیرشاخه رشته های لاک تراشی، خراطی، البسه محلی، حصیربافی، نساجی سنتی، کوب بافی، قواره بری، و سفال قرار دارند و با این احتساب تعداد آثار ثبتی صنایع دستی مازندران به ۶۵ اثر رسید.

آثار برگزیده شده برای دریافت مهر اصالت مازندران از هنرمندان شهرستان‌های آمل، بابل، بابلسر، قائمشهر، ساری، نور، بهشهر، میاندرود، تنکابن و چالوس بودند. از مجموع این ۱۷ اثر صنایع دستی مازندران ۶ اثر در حوزه لاک‌تراشی ، خراطی ۲ اثر ، نساجی سنتی سه اثر ، ۲ اثر در رشته سفال‌گری، در رشته کوب بافی ، قواره بری ، حصیر بافی و البسه محلی هر کدام یک اثر موفق به دریافت مهر اصالت ملی شدند.

اما یکی از رویدادهای آذر حال میراث فرهنگی مازندران را مکدر کرد. واگذاری چشمه پلکانی باداب سورت به بخش خصوصی که از سوی مسوولان شهرستان ساری اعلام شد، بازار گمانه‌زنی برای این میراث کهن البرز را در فضای مجازی و برخی رسانه‌های محلی داغ کرد. پس از اعلام واگذاری چشمه سورت، بسیاری در فضای مجازی و رسانه‌های محلی از فروش این چشمه به افراد ناشناس و فراهم سازی زمینه تخریب آن سخن گفتند و تحلیل هایی در این زمینه منتشر و دست به دست کردند. 

اما به سرعت این مسئله از سوی میراث فرهنگی رد شد و اعلام شدکه این چشمه برای بهره برداری در حوزه گردشگری و سرمایه گذاری به بخش خصوصی واگذار شده است که با نظارت میراث فرهنگی باید فعالیت کند. 

این چشمه پلکانی تراورتنی بی ‌نظیر در ایران و کم‌نظیر در جهان ، در روستای " اروست" بخش چهاردانگه‌ شهرستان ساری و در ارتفاع ۱۸۴۱ متری از سطح دریاهای آزاد واقع شده است.

دی ؛ کشف قبرستان تمدن ها تا جشن هیرکانی

مازندران دی ماه را با یک رویداد تاریخی آغاز کرد. پژوهشگران پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری کشور بتازگی با گمانه‌زنی در یک محوطه تاریخی کوچک در مازندران ، به آثار و یافته‌هایی پیش از تاریخ تا دوره اسلامی دست یافته‌اند که نشان می‌دهد این منطقه در واقع قبرستان تمدن‌ها بوده است. این پژوهش را گروهی از باستان شناسان به سرپرستی " سراله قاسمی گرجی " در محوطه معصومی واقع در روستای آسیابسر بهشهر انجام داده اند. این محوطه تاریخی سال ۹۷ و پس از آن که مالکان یک باغ اقدام به خاک برداری بخشی از آن کردند کشف و تحت حفاظت میراث فرهنگی قرار گرفت.

سرپرست هیئت باستان شناسی، آثار و شواهد پیش از تاریخی به دست آمده از این محوطه را شامل بقایای معماری سنگی، اجاق، قطعات سفال خاکستری تیره و روشن و همچنین یک نمونه تیغه سنگی عنوان کرد که با توجه به مجموعه یافته های سفالی در سطح محوطه به دوره آهن تعلق دارند.

بهمن؛ سکوت مازندران در تخریب بنای تاریخی قائمشهر

گویا سریال تخریب میراث مازندران هنوز ادامه دارد ، زیرا در روزهای نخستین بهمن ماه ۹۸ اخباری مبنی بر تخریب یکی از سقانفارهای استان در روستای ملک‌خیل قائمشهر بار دیگر این مسئله را رسانه‌ای کرد. پس از تخریب بنای مدرسه امامیه این دومین تخریب بنای تاریخی استان بود که با سکوت مسئولان مازندران و جامعه رسانه‌ای همراه بود. همچنین چندی پیش یکی از محوطه تاریخی شهر کجور به دلیل بی‌توجهی پیمانکار شرکت مخابرات در اجرای پروژه انتقال خطوط فیبر نوری تخریب شد که آن اتفاق نیز با سکوت رسانه ای به تاریخ سپرده شد. 

از این دست تخریب در سالهای اخیر و همچنین دهه های گذشته در مازندران بسیار می توان نام برد، اما در تازه ترین رویداد در یکی از روستاهای شهرستان قائمشهر یکی از سقانفارهای (سقاخانه) قدیمی استان که قدمتی به تاریخ قاجاریه داشت توسط متولیان و مسئولان روستا تخریب شد.

سقانفار روستای ملک‌خیل قائمشهر که طبق مهندسی اماکن مذهبی شمال کشور از سازه چوبی بهره می برد یک روزه اماج پتک و کلنگ افراد محلی قرار گرفت. ابتدا این خبر در شبکه‌های مجازی منتشر و منعکس شد اما به دلیل بی توجهی رسانه ای به نوعی در مسکوت ماند و هیچ واکنشی از سوی مسئولان و میراث فرهنگی به همراه نداشت. 

اما مازندران در دهه فجر میزبان افتتاح یا کلنگ زنی ١٨ طرح با حجم کل سرمایه‌گذاری بیش از پنج هزار و ١۶١ میلیارد ریال بود. این طرح‌ها شامل یک باب هتل پنج ستاره در بابلسر ، یک واحد پذیرایی در بابل و یک باب متل در نوشهر در مجموع با سه هزار و ۶١٠ میلیارد ریال سرمایه گذاری بود.

همچنین افتتاح ٩ اقامتگاه بوم گردی در استان با بیش از ٢٣ میلیارد ریال سرمایه گذاری در شهرستان های رامسر، بهشهر، گلوگاه، بابل، عباس آباد، سوادکوه و تنکابن از دیگر پروژه های میراث فرهنگی در مازندران بود. علاوه بر این پنج کارگاه صنایع دستی ، سفال سنتی ، سفال و سرامیک ، آموزش لاک تراشی و عمومی با بیش از ٢٨ میلیارد ریال سرمایه گذاری در شهرستان های آمل، ساری و رامسر نیز در هفته دولت افتتاح شد. 

اسفند؛ مهمانی کرونایی و تعطیلی گردشگری

مازندران اسفند ماه با مهمانی ناخوانده روبرو شد که نه تنها اقتصاد گردشگری استان ، بلکه اقتصاد جهانی را به چالش کشید. ویروس کووید-۱۹ یا همان کرونا از ابتدای اسفندماه وارد مازندران شد و صنعت گردشگری استان را فلج کرد. 

پس از چندین هفته مقاومت مجموعه های گردشگری در برابر ویروس کرونا و تعطیلی بخش قابل توجهی از فعالیت های اقتصادی و آموزشی استان، ۱۰ اسفند با تاخیر ۲ هفته ای بر اساس اعلام رسمی میراث فرهنگی مازندران تمامی فعالیت های گردشگری مازندران ممنوع اعلام شد. اما این تصمیم دیر هنگام با توجه به وخامت اوضاع مازندران انتقادات شدیدی را به همراه داشت که هنوز نیز بی پاسخ مانده است . 

این ویروس تا کنوون جان حدود ۸۰ مازندرانی را گرفت و حدود ۲ هزار نفر را نیز در این استان به خود مبتلا کرد که البته با توجه به آمار مبتلایان خانگی واقعیت بیش از این بوده است.