سازمان فضایی اروپا چگونه از کسب و کارهای فضاپایه حمایت می‌کند؟

دنیا هنوز به حرف‌های Elon Musk موسس شرکت پرتاب SpaceX برای سفر به مریخ عادت نکرده بود که حجم گسترده‌ای از رقبای پولدار و یکه‌تاز برای تسخیر سریع‌تر فضا پیشقدم شدند. سازمان‌های فضایی دنیا هم از این قافله عقب نماند و با سیاست‌گذاری درست، متخصصین را به سمت کسب و کارهای فضاپایه سوق داد.

سازمان فضایی امریکا، ژاپن، کانادا و اروپا هر یک مطابق با دارایی‌ها و پیشرفت‌های فضایی خود برنامه‌ توسعه و حمایت از متخصصین فضایی و غیر فضایی را برای بهره‌برداری و کسب درآمد از فضا طرح ریزی کردند.

از سال ۲۰۰۳ برنامه ESA Space Solutions که توسط سازمان فضایی اروپا راه اندازی شد، توانست بیش از ۲۰ مرکز رشد فضایی را در سراسر اروپا راه اندازی کرد تا به این واسطه از تشکیل بیش از ۶۶۰ استارت‌آپ فضاپایه حمایت کند. در این برنامه توسعه کسب و کارهای فضاپایه، مراکز رشد محلی که توسط مدیریت محلی هم اداره می‌شوند به دانشگاه‌ها، صنایع، نهادهای تحقیقاتی، دولت و سرمایه گذارهای مربوط به همان محدود جغرافیایی وصل شدند.

سازمان فضایی اروپا در این مراکز رشد از شرکت‌هایی که ایده‌ای در زمینه روش‌های ارتباطی ماهواره‌ای، پایش تغییرات زمین، کشاورزی، مواد معدنی، پردازش داده‌های فضایی، ساخت سنسورها و رباتیک داشته باشند به روش‌های مختلف حمایت می‌کند و برنامه مشخصی برای هر نوع از استارت آپ را از طریق منتورهای محلی ارائه می‌دهد.

حمایت‌های سازمان فضایی اروپا از استارت‌آپ‌هایی که وارد یکی از این ۲۰ مرکز رشد در ۱۷ کشور اروپایی می‌شوند به چهار دسته مشخص تقسیم شده است: ۱- حمایت‌های مالی ۲- در اختیار گذاشتن تجربیات و حمایت‌های فنی و تجاری ۳- برندینگ و تبلیغ محصول آماده شده توسط سازمان فضایی اروپا و ۴- ایجاد شبکه فروش و شبکه همکاری. در عین حال فضای استقرار  و دسترسی به زیرساخت‌های آژانس فضایی نیز برای این استارت آپ‌ها ممکن است.

هر استارت آپ فضایی که در این برنامه ثبت‌نام کند می‌تواند تا سقف ۸۰ ساعت درخواست حمایت فنی از متخصصین ESA (آژانس فضایی اروپا) داشته باشد. برنامه‌های حمایت فنی هر مرکز رشد نیز با دیگری می‌تواند متفاوت باشد و حتی بنا به درخواست استارت‌آپ می‌تواند برای استفاده از خدمات فنی یک شرکت دیگر قراردادی بین شرکت خدمات دهنده و مرکز رشد برقرار شود.

هر شرکت یا استارت‌آپ برای همکاری با آژانس فضایی اروپا به منظور تجاری سازی یا تولید محصول جدید بر پایه زیرساخت‌ها و داده‌های فضایی می‌تواند وارد عقد قرارداد با این آژانس شود. بدین منظور در ابتدا باید یک پرسش نامه مربوط به فعالیت و ایده خود را طبق استاندارد مشخص شده توسط ESA، ارسال کرده تا ESA در مورد ادامه همکاری با آن استارت آپ و ایده طرح شده تصمیم‌گیری کنند.

در عین حال برای ارسال پروپزال کامل، نهادهای مرتبط در کشور استارت آپ مربوطه نیز باید در جریان قرار گرفته و تاییدیه‌های لازم را صادر کنند. بعد از تایید پرسش‌نامه توسط ESA ادامه مسیر استارت آپ در یکی از دو قالب مطالعات امکان سنجی یا پروژه ساخت و تولید مشخص می‌شود. در این مرحله طرح کلی ارسال شده و توسط ESA بررسی فنی می‌شود.

برای بررسی فنی از متخصصین خارج از مجموعه آژانس فضایی نیز استفاده می‌شود. در مرحله بعد از بررسی طرحی کلی و در صورت تایید، پروپزال کامل به همراه درخواست حمایت مالی ارسال شده و توسط هیئت ارزیابی مناقصه Tender Evaluation Board (TEB) بررسی می‌شود. در صورت مثبت بودن پاسخ TEB قرارداد با شرکت یا استارت آپ درخواست کننده منعقد و در مورد زمان شروع پروژه توافق‌ها حاصل می‌شود.

برای هر یک از دو حالت مطالعات امکان سنجی و پروژه ساخت و تولید، ESA  تا سقف ۵۰ درصد هزینه را در صورتیکه در محدوده مناسب قرار گیرد، حمایت مالی می‌کند. در صورتیکه دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در مطالعات امکان سنجی دخیل باشند و قصد بهره برداری اقتصادی از پروژه را نداشته باشند، این حمایت ممکن است کل هزینه را شامل شود.

علاوه بر کاربردهای فضایی در حوزه مختلف زندگی، استفاده از سرریز فناوری فضایی نیز مورد توجه آژانس فضایی اروپا بوده است و برای تجاری سازی فناوری‌های پیشرفته‌ای که در پروژه‌های ماهواره‌ای و اکتشافات فضایی تولید شده‌اند، شبکه‌ای از کارگزاران را فعال کرده است. که در ۱۶ نقطه از اروپا فعالیت دارند.

وظیفه اصلی این کارگزارن برقراری ارتباط بین تولید کنندگان فناوری و بازار موجود یا احتمالی برای آنهاست و تاکنون موفق شده‌اند ۳۲۰ فناوری فضایی را برای کاربردهای غیرفضایی توسط شرکت‌ها و استارت آپ‌ها توسعه دهند. در عین حال شبکه کارگزاران پا را فراتر نهاده و به شرکت‌ها پیشنهادهایی برای نوآوری مطابق با نیاز بازار هم داده، شرایط صادرات، تحقیق و توسعه و استفاده از زیرساخت‌های دانشی سایر کشورها را نیز فراهم می‌کنند.
همچنین این شبکه به لیست بی انتهایی از پتنت‌های ثبت شده توسط ESA دسترسی داشته و برای تبدیل آنها به محصولات کاربردی غیرفضایی بازاریابی می‌کنند. سازمان فضایی اروپا تاکنون حدود ۴۸۰ پتنت (حق ثبت اختراع) از محصولات پیشرفته فضایی را ثبت کرده است.