مدیریت هیات امنایی موزه‌ها برای بهتر اداره شدن آنها است

رضا معصومی راد روز جمعه در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا درباره اصلاح آیین نامه هیات امنایی شدن ۲۱ مجموعه ملی موزه‌ای گفت: اصلاح این آیین‌نامه که در سال ۱۳۸۳ تصویب شده بود، به دلایلی مانند تغییرات متعدد در مدیران سازمان میراث فرهنگی و سپس تغییر ساختار و تبدیل شدن آن به وزارتخانه به تعویق افتاده بود تاکنون اجرایی نشده بود.

وی افزود: در دولت تدبیر و امید تغییر مدیریتی زیادی در سازمان میراث فرهنگی اتفاق افتاد و  پس از روی کار آمدن مونسان، به اجرایی شدن این آیین نامه توجه شد.

وی هدف اصلی از این آیین نامه برای موزه‌ها را هرچه بهتر اداره شدن این اماکن دانست و گفت: دولت‌ها همواره وظایف زیادی دارند و می‌توان بخشی از این وظایف را در اختیار مردم و خیران علاقمند حوزه میراث قرار داد تا آنها در اداره و مدیریت مراکز فرهنگی، همچون موزه ها کمک کنند.

وی اجرایی شدن این ماده قانونی را که در بند «ت» ماده ۱۰۰ قانون برنامه ششم نیز بار دیگر مورد تأکید قرار گرفته، از تکالیف مهم بخش میراث فرهنگی و گردشگری می‌داند که اجرای آن به دلایل مختلف از جمله نقص‌های آئین نامه اجرایی و تغییر و تحولات اداری و مدیریتی معوق مانده است.

معصومی راد با اشاره به این که پیش از این امکان دریافت کمک مالی از دوستداران میراث فرهنگی و افراد علاقمند را نداشتیم، اضافه کرد: به لحاظ قانونی در شرایط بحرانی امکان دریافت کمک مالی از دوستداران میراث فرهنگی و خیرینی که قصد کمک به محوطه‌های تاریخی مانند تخت جمشید، پاسارگاد، شوش که امکان مرمت و حفاظت از آنها را در مقابل بحران‌ها داشتند، فراهم نبود که با اجرایی شدن این آیین نامه این مشکل رفع می‌شود.

وی با تایید و تأکید بر اختصاصی شدن درآمد این مجموعه‌ها در بودجه سنواتی از سال ۱۳۹۷، هیأت امنایی شدن آنها را لازمه جذب این بودجه و هزینه کردن در محل دقیق آن‌ها دانست و گفت: یکی از وظایف هیات امنا برای خلق درآمدهای جدید برای موزه‌ و دیگر مراکز فرهنگی است؛ موزه‌ها مواریث فرهنگی و جزو اموال ملی و هویتی ما هستند و لازم است علاوه بر بودجه دولت که به صورت کمک در اختیار وزارتخانه و برای این مجموعه‌ها قرار می‌گیرد، درآمدهای غیر دولتی نیز داشته باشند.

رییس دبیرخانه شورای عالی وزارت میراث فرهنگی گفت: درآمدهای غیر دولتی پس از واریز به حساب‌های دولت و نزد خزانه دولت برای اداره و نگهداری به خود این مجموعه‌ها بر می گردد.

به گفته معصومی راد، ورودی موزه و دیگر مناطق فرهنگی بر اساس این روال به حساب این مراکز باز می‌گردد.

وی در پاسخ بر پرسشی مبنی بر زمان اجرایی شدن این آیین نامه و همچنین تعداد هیات امنا ۲۱ موزه و مجموعه ملی گفت: به دلیل اهمیت موزه ملی یک هیات امنا برای این مجموعه و برای ۲۰ مجموعه ملی دیگر نیز یک هیات امنای دیگر تشکیل می‌شود و مقدمات کار در وزارتخانه آماده شده و به محض ابلاغ مصوبه از سوی دولت اقدامات اجرایی آن صورت می‌گیرد و پس از صدور احکام اعضای حقیقی، فعالیت هیأت امنا آغاز می‌شود.

پیش از این علی‌اصغر مونسان  وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی توضیح داده بود که آیین نامه اجرایی ماده پنج قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و اصلاحات بعدی با موضوع اداره اماکن، کاخ‌موزه‌ها و محوطه‌های تاریخی به شکل هیات امنایی با توجه به تحولات و تغییرات در ساختار اداری دولت از سال ۸۳ تاکنون و نیز تبدیل سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری به وزارت، مستلزم بازنگری و اصلاح بود.

به گفته‌ او، پیشنهاد اصلاحی آن با ابلاغ سیاست‌ها و رویکردهای جدید در وزارتخانه و با هدف تسهیل، تسریع، چابکی و فراهم کردن زمینه مشارکت دستگاه‌های فرهنگی و اقتصادی در قالب هیات امنای کاخ موزه‌ها، محوطه‌ها و بناهای تاریخی تهیه و پس از بررسی‌های کارشناسی در نشست شورای عالی میراث‌ فرهنگی در ۱۶ آذر سال گذشته به ریاست اسحاق جهانگیری مورد بررسی و تأیید قرار گرفت.

او با تاکید بر این‌که آیین‌نامه‌ فعلی و جاری و اصلاحات بعدی آن مصوب هیات وزیران بوده است، افزود: بر این اساس آن آیین‌نامه با قید فوریت در دستور جلسه چهارشنبه ۲۰ فروردین ۹۹ قرار گرفت و به تصویب هیات وزیران رسید.

مونسان هدف اصلی از اصلاح این آیین‌نامه را فراهم کردن زمینه تشکیل سریع هیات امنای واحد و متمرکز در وزارتخانه زیر نظر وزیر برای مجموعه‌های ملی 21 گانه‌ تصویب‌ شده دانست که «مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد»، «مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران»، «مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان»، «موزه ملی فرش ایران»، «موزه ملی ایران»، «مجموعه توس و آرامگاه فردوسی مشهد»، «مجموعه میراث جهانی تخت جمشید و پاسارگاد»، «مجموعه میراث جهانی منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس»، «مجموعه حافظیه و سعدیه شیراز»، «مجموعه میراث جهانی میدان امام اصفهان»، «مجموعه میراث باغ فین کاشان»، «مجموعه میراث جهانی پایگاه بیستون در کرمانشاه»، «مجموعه میراث سازه‌های آبی شوشتر»، «مجموعه میراث جهانی چغازنبیل و هفت تپه»، «مجموعه میراث جهانی شوش»، «موزه میراث روستایی گیلان»، «مجموعه میراث جهانی تخت سلیمان تکاب»، «مجموعه میراث جهانی شیخ صفی‌الدین اردبیلی»، «مجموعه میراث جهانی ارگ بم و منظر فرهنگی آن»، «مجموعه میراث جهانی گنبد سلطانیه» و «مجموعه میراث جهانی شهر تاریخی یزد» این 21 مجموعه است.

او تاکید کرد: این فهرست بیست و یک‌گانه پیش از این در نشست شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری در ۱۶ آذر ۹۸ به تأیید رسیده است.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همچنین با بیان این‌که تصویب این آیین‌نامه باعث می‌شود تا راه برای انتخاب هیئت امنا، تشکیل و راه‌اندازی آن با اصلاح موادی که امکان و اختیار لازم را برای وزارت میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فراهم می‌کند، تسریع شود، اظهار داشت: تعریف و تدقیق مفاهیم و اصطلاحات، اعمال تغییر و تحولات در ساختار اداری کشور در مدت ۱۵ سال (از سال ۱۳۸۳ زمان مصوبه قبلی تاکنون)، فراهم کردن تشکیل و راه‌اندازی هیات امنای واحد در وزارتخانه برای مجموعه‌های ملی که ریاست هیئت امنای آن‌ها وزیر خواهد بود (مجموعه‌های ملی بیست‌گانه - به جز موزه ملی ایران- )، تعیین و بازنگری در ترکیب هیئت امنای استانی و نیز موزه ملی ایران، و ارتقای جایگاه اعضای هیات امنای حقوقی از نماینده دستگاه به معاونان وزرا از جمله مهمترین ویژگی‌های این مصوبه است.

مونسان تاکید کرد: همه‌ این موارد برای دو حوزه‌ میراث فرهنگی و گردشگری که در شرایط بحرانی ناشی از بیماری کرونا دستخوش چالش‌های جدی شده، مبنایی امیدبخش است تا زمینه‌ساز مشارکت بیشتر مردم، دوستداران میراث فرهنگی و خَیّران به‌عنوان عامل محرک توسعه‌بخش گردشگری و میراث‌ فرهنگی باشد.