دونالد ترامپ، رییس جمهوری آمریکا روز شنبه ۳۰ فروردین که در کنفرانس خبری خود در کاخ سفید صحبت می‌کرد، باز هم از مانع تراشی جان کری وزیر خارجه پیشین این کشور در مذاکره بین او و ایران سخن گفت و تلاش کرد سیاستهایخود در قبال ایران را کارآمدجلوه دهد.
جان کری نمی‌گذارد ایران وآمریکا باهم مذاکره کنند
رییس جمهوری آمریکا با تکرار ادعای پیشین خود که ایران خواستار گفت‌وگو است، جان کری وزیر خارجه اوباما را متهم کرد که نمی‌خواهد ایران توافق دیگری داشته باشد. رییس جمهوری آمریکا با این ادعا که ایران اکنون نسبت به قبل متفاوت شده است، ادامه داد: من توافق(هسته‌ای) را متوقف کردم که فاجعه بار بود. آنها خواهان گفت‌وگو هستند. (جان) کری یک توافق منعقد کرد و نمی‌خواهد آنها توافق دیگری داشته باشند. این چندمین بار است که ترامپ جان کری را متهم به کارشکنی در گفت و گوهایش با ایران می‌کند. ترامپ از زمان راهیابی به کاخ سفید تمام هم و غمش این بوده که هرچه از دوران ریاست جمهوری اوباما مانده را نابود کند که توافق هسته‌ای ایران را هم یکی از این دستاوردها می‌داند. با این حال تقلیل علت عدم مذاکره ایران با آمریکای ترامپ به کارشکنی‌های جان کری آن هم بعد از سه سال اعمال خصمانه‌ترین سیاست در قبال مردم ایران هیچ کس را قانع نمی‌کند.
ایران هرچند هیچ گاه از مذاکره و دیپلماسی رویگردان نبوده است با این حال شرایط حاکم بر مناسبات دو کشور بویژه سیاست‌های دو سه ساله اخیر آمریکا نشان میدهد این کشور مذاکره را هم در مسیر و راستای سیاست فشار حداکثری برای تحمیل خواسته های خود به ایران می‌داند. این سیاست‌ها و رفتارها باعث شده موضع ایران در خصوص آمریکا از پشتوانه عقلانی و منطقی نزد افکار عمومی برخوردار باشد. خروج آمریکا از توافقی که مورد تأیید شورای امنیت سازمان ملل بود این معنا را دارد که هیچ قانون بین‌المللی نمی‌تواند ضمانتی برای جلوگیری از نقض عهد آمریکا محسوب شود. کشوری که به یک قطعنامه صریح بین المللی یعنی قطعنامه شماره ۲۲۳۱ شورای امنیت پایبند نباشد، قابل اطمینان نیست.
از سوی دیگر سیاست اعلامی و اعمالی ترامپ علیه ایران سیاست فشار حداکثری بوده است. ترامپ مذاکره را وسیلهای برای فشار بر ایران می‌داند و در شرایطی از ایران درخواست مذاکره می‌کند که ایران تحت فشار حداکثری آمریکا قرار دارد و اصولا دو کشور در شرایطی برابر برای مذاکره قرار ندارند. دولت ترامپ علیرغم پیشنهادهایی که برای «مذاکره بدون پیش‌شرط» مطرح می‌کند، برنامه‌ای برای کاهش فشار علیه ایران ندارد و احتمالاً از مذاکره چیزی جز یک عکس یادگاری همانند کره شمالی نمی‌خواهد. در واقع می‌توان گفت که ژست‌های ترامپ برای دیپلماسی چیزی بیش از نمایش نیست.
در این میان ادعای دونالد ترامپ مبنی بر اینکه جان کری به ایران وعده داده که پس از شکست ترامپ با دولت بعدی آمریکا مذاکره کند طنزگونه است. ایران بارها اعلام کرده که در صورت لغو کامل تحریم‌ها با دولت ترامپ مذاکره می‌کند.
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران که برای شرکت در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک به سر می‌برد روز ۱ مهرماه ۱۳۹۸ در گفت‌وگو با کریستین امانپور خبرنگار شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان، گفت که حسن روحانی، رییس جمهور ایران حاضر است با همتای آمریکایی خود دیدار کند به شرط آنکه ترامپ آنچه که لازم است را انجام دهد. ظریف در این سفر گفت که آمریکایی‌ها نمی‌توانند همزمان تروریسم اقتصادی یا به قول دونالد ترامپ جنگ اقتصادی علیه ایران را ادامه بدهند و فشار حداکثری را دنبال کنند و در عین حال بخواهند پشت میز مذاکره قرار بگیرند.
۱.۸ میلیارد دلار پول نقد را به ایران دادند
ترامپ در کنفرانس خبری خود در کاخ سفید در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه کری مبدع توافق هسته ای بود، افزود: «به ایران ۱.۸ میلیارد دلار پول نقد دادند. شما می‌توانید این اتاق را ۱۰ بار با اسکناس ۱۰۰ دلاری پر کنید در حالی که اتاق کوچکی نیست.»
رییس جمهور آمریکا مدت‌ها است که می‌گوید آمریکا با توافق هسته‌ای، ۱۵۰ میلیارد دلار به همراه ۱.۸ میلیارد دلار پول نقد، به ایران داده است. او بارها در توییت‌های خود این ادعا را مطرح کرده است. او حتی یک بار توافق هسته‌ای را یک معامله ۱۵۰ میلیارد دلاری به‌علاوه ۱.۸ میلیارد پول نقد نامید. اما واقعیت این است که ایران پس از توافق هسته‌ای، به منابعی که به دلیل تحریم‌های هسته‌ای مسدود شده بودند، دسترسی مجدد پیدا کند.
این منابع مالی در واقع پول‌های بلوکه‌شده ایران بودند که پس از اجرایی شدن برجام، مجوز استفاده از آن را به دست آورد. در واقع این منابع مالی برخلاف ادعای دونالد ترامپ، پولی نبود که دولت اوباما به ایران پرداخت کند؛ بلکه منابع حاصل از فروش نفت بود که در بانک‌های خارجی به واسطه تحریم‌ها مسدود شده بودند و پس از برجام مجددا آزاد شدند.
انباری از دستگاه‌های تنفس مصنوعی داریم
آخرین گزاره و ادعای غلطی که ترامپ در این سخنرانی مطرح کرد آمادگی برای ارسال دستگاه‌های تنفس مصنوعی به ایران برای مقابله با کرونا بود.
رییس جمهور آمریکا در این کنفرانس خبری بدون اشاره به تروریسم اقتصادی علیه مردم ایران افزود: «من پیشنهاد کرده‌ام که در صورت تمایل به آنها کمک کنم. اگر آنها به ونتیلاتور احتیاج داشته باشند، و درخواست کنند، ما هزاران دستگاه تنفس مصنوعی داریم که برای آنها می‌فرستیم. در اینجا انباری از دستگاه‌های تنفس مصنوعی داریم و شروع به ارسال آنها می‌کنیم تا بیمارستان‌ها بتوانند انبار خود را پر کنند. نیویورک این کار را نکرد و من آن را درک می‌کنم. ایرانی‌ها نمی‌خواهند با ما درگیر شوند.»
با وجود تلاش‌های ایران برای مقابله با کرونا، آمریکا در این شرایط اضطراری حاضر نشده تحریم‌های غیرانسانی خود را که مانع مقابله ایران با این پاندومی (همه‌گیری جهانی) است، کاهش یا لغو کند، بلکه با دستاویز قرار دادن این عارضه تلاش می‌کند برای رسیدن به اهداف سیاسی خود، فشارها علیه مردم ایران را هر چه بیشتر افزایش دهد. علاوه بر این، مشکل ایران در مقابله با کرونا، تنها کمبود دارو و تجهیزات پزشکی نیست بلکه مسئله اصلی این است که اتخاذ تدابیری مانند قرنطینه شهرها، منع عبور و مرور و به تبع آن تعلیق فعالیت‌های اقتصادی، مستلزم منابع کلان مالی و عدم دسترسی ایران به سپرده‌های خود در سایر کشورهاست.
این تحریم‌ها حتی واکنش سازمان دیده‌بان حقوق بشر را بر انگیخته است. این سازمان تحریم‌های اقتصادی گسترده اعمال‌شده توسط آمریکا علیه تهران را دارای اثرات منفی بر توان دولت ایران در پاسخ مناسب به پیامدهای فزاینده همه‌گیری بیماری کرونا ارزیابی کرد و از واشنگتن خواست برای تسهیل تحریم‌ها و گسترش مجوزها به موارد برخوردار از معافیت اقدام فوری انجام دهد تا دسترسی ایران به منابع بشردوستانه حیاتی در جریان این همه‌گیری را تضمین کند.
دستاورد سیاست "فشار حداکثری" برای آمریکا چه بوده است؟
حدود دو سال از خروج آمریکا از برجام و آغاز سیاست فشار حداکثری ترامپ علیه ایران می‌گذرد با این حال بسیاری از کارشناسان و ناظران مسائل بین الملل این رویکرد ترامپ را بی‌نتیجه ارزیابی کرده‌اند. ایران بر اساس برجام محدودیت‌هایی را پذیرفته بود که بر اساس آن نگرانیهای قدرتهای جهانی از برنامه هسته ای ایران برطرف می‌شد. با این حال این محدودیت‌ها منوط به برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی ایران و بهره‌مند شدن تهران از مزایای مندرج در این توافق بود وقتی ایران قرار شد از این مزایا محروم بماند دلیلی بر پذیرش ادامه محدودیت‌های هسته‌ای وجود نداشت. ایران اکنون محدودیت برجامی در زمینه برنامه هسته‌ای ندارد و بر اساس نیازهای خود برنامه هسته‌ای را پیش می‌برد. اگرچه ایران با اعمال تحریم‌های یکجانبه به مشکلات زیادی مواجه است با این حال این تحریم‌ها نتوانسته دستاوردی برای ترامپ به همراه داشته باشد.
علاوه بر این خروج از توافق هسته‌ای زمینه ساز ارتقای امنیت حتی برای نظامیان آمریکایی در منطقه هم نشده است کما اینکه آمریکایی‌ها در عراق به دنبال تجمیع نیروهای خود برای مقابله با تهدیدات احتمالی گروه‌های مقاومت هستند. با این اوصاف ترامپ در ماه‌های باقیمانده به انتخابات آمریکا باید نتایج و دستاوردهای سیاست‌های ضد ایرانی خود را بیان کند آن هم در شرایطی که کرونا اوضاع سیاسی در آمریکا را به هم ریخته و سقوط قیمت نفت هم علیرغم سرخوشی اولیه ترامپ کم کم پیامدهای خود را در اقتصاد این کشور نشان خواهد داد.
نظر شما