شهر خلاق جهانی صنایع دستی دلگیر از شبیخون کرونا

ایران با داشتن ۱۰ شهر و ۲ روستای فعال در تولید صنایع دستی، رتبه نخست دنیا را دارد.

اصفهان شهری که در سال ۲۰۱۴ به عنوان شهر بین المللی جهان در صنایع دستی و هنرهای سنتی معرفی شد یکی از این شهرهای پیشتاز در عرصه تولید صنایع دستی در کشور است.

این خطه تاریخی از سال‌ها پیش از آن که پایتخت حکومت صفوی باشد به شهر صنعتگران ماهر شهرت داشت اما با روی کار آمدن پادشاهان صفویه و ایجاد زمینه‌های مناسب برای رونق بخش‌های فرهنگی مانند معماری و صنایع دستی به بازار مرکزی کشور تبدیل شد و هنروران بسیاری در چارچوب آن به هنرمندی پرداختند و شکوفا شدند.

در اصفهان ده‌ها صنعت دست‌ساز هنرمندانه به ثبت رسیده که قدمت برخی از آن بیش از چند صد سال است.

استان اصفهان به لحاظ حجم، ۶۰ تا ۷۰ در صد تولید صنایع دستی کشور را به خود اختصاص داده که از این رشته‌ها، زری دوزی و قلم کاری، ترمه و نقره کاری، تذهیب و تحریر انواع کتاب، قرآن، قطعات نگارگری و نقاشی است و در خاتم کاری، میناکاری، منبت، قلم زنی روی انواع فلزات شهرت جهانی دارد.

از ۶۰۲ رشته صنایع دستی شناسایی شده در دنیا ۲۹۹ مورد مربوط به ایران و از این تعداد ۱۹۶ رشته مربوط به استان اصفهان است.

اما سال ۹۸ سالی پرچالش برای صنایع دستی استان اصفهان بود. سالی که با وقوع سیل در شهرهای مختلف کشور در تعطیلات نوروزی و پیش از آن آغاز و با تهدید صنعت گردشگری، ضربه‌ای کاری بر صنایع دستی استان وارد ساخت.

درحالی که فعالان این عرصه به دنبال این سیل و عدم فروش صنایع دستی تولیدی خود که برای عرضه به مسافران نوروزی متضرر شده بودند، افزایش یکباره نرخ بنزین و هزینه‌های حمل و نقل و اعتراضات ناشی از آن و گرانی مواد اولیه ناشی از نوسان ارز، شوک دیگری را بر صنایع دستی وارد ساخت.

اما هنرمندان و تولیدکنندگان صنایع دستی هنوز بر داغ این دو حادثه فائق نشده بودند که حادثه شهادت سردار سلیمانی، حمله به پایگاه نظامی آمریکا در عراق و پس از آن سقوط هواپیمای اوکراین، شرایط منطقه را دستخوش بحران و جامعه جهانی را نگران کرد.

موضوعی که بی‌شک به لغو بسیاری از پروازهای خارجی به ایران و تورهای گردشگری و ورود گردشگران و ارزآوری آن برای کشور شد.

امری که نه تنها بر صنعت گردشگری ایران و به ویژه اصفهان لطمه زد بلکه تولیدات صنایع دستی که برای عرضه به مسافران خارجی ژانویه که هر ساله به این استان سفر می‌کردند را در پستوی کارگاه‌های تولیدی صنایع دستی ماندگار کرد.

تعطیلات نوروزی، ایام تابستان و نیز ماه ژانویه هرسال، بهترین فرصت ممکن برای تولیدکنندگان و فروشندگان صنایع دستی اصفهان به منظور عرضه هنر خود به ایران و جهان و کسب روزی و درآمد است.

ولی اهالی این صنف باز هم ناامید نشدند و تولیدات خود را برای نوروز ۹۹ آماده کردند. تولیداتی که هیچگاه به دست مسافران نوروزی و گردشگران داخلی و خارجی نرسید.

صنایع دستی تولید شده در کارگاه‌ها و منازل هنرمندان و کارگران ماهر این بخش در آغازین روزهای بهار امسال نیز چونان سال گذشته و یک سال اخیر به سرنوشتی غم‌بار بدل شد.

ویروسی کوچک به نام کوید۱۹ اینبار صنایع دستی استان را در بحران دیگری قرار داد که ضربه آخر را بر پیکر نیمه‌جان و خسته این صنعت وارد ساخت.

چیزی که کارشناسان معتقدند حتی چندین ماه پس از اتمام این بحران همچنان صنایع دستی را تحت تاثیر خود قرار داده و زمانی حداقل سه ماهه برای سرپا شدن فعالان این عرصه نیاز است.

فعالان و تولیدکنندگانی که این روزها مجبور به اخراج کارگران متخصص برای کاهش هزینه‌های تحمیلی و خالی کردن فروشگاه‌های اجاره‌ای خود هستند.

اما باید دید کرونا چه میزان خسارت به صنایع دستی استان وارد کرده و مسوولان امر و فعالان این بخش چه پیشنهادهایی در راستای بهبود این شرایط و کاهش خسارات وارده دارند.

برنامه ریزی راهبردهای پساکرونا برای صنایع دستی اصفهان

معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: صنف صنایع دستی نیز مانند بسیاری از مشاغل استان متاثر از ویروس کرونا بوده و هست اما هر نهادی راهبردهای پس از کرونا را برای زیرمجموعه‌های خود تعریف کرده است.

جعفر جعفرصالحی درباره اقدامات در دست انجام برای بازیابی فعالان عرصه صنایع دستی افزود: تجمیع اطلاعاتی فعالان صنایع دستی در استان و شهر اصفهان را انجام داده‌ایم تا بتوانیم پس از شناسایی این افراد، تسهیلاتی که درخصوص روند و شرایط آن تصمیم‎‌گیری خواهد شد پرداخت شود.

وی ادامه داد: کارگاه‌ها و فروشگاه‌های صنایع دستی دارای کارگرانی هستند که در راستای حمایت از کارفرمایان در زمینه پرداخت حق بیمه پیشنهاد داریم سازمان تامین اجتماعی تا پایان خردادماه برای پرداخت سهم کارفرمایی فرصت دهند.

معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی استان از برگزاری نمایشگاه بزرگ صنایع دستی به میزبانی استان اصفهان در پساکرونا خبرداد و تصریح کرد: این نمایشگاه برای کمک به فعالان این بخش به ویژه خرده تولیدکنندگانی که آسیب دیده‌اند برگزار می‌شود. 

وی بیان کرد: در بحث شرکت‌های تعاونی برای تامین ماده اولیه صنایع دستی تاکید کرده‌ایم که برای تامین مواد اولیه رشته‌های اولویت‌دار فعال شوند تا بدون واسطه این مواد اولیه در اختیار تولیدکنندگان قرار بگیرد.

جعفرصالحی همچنین از ارایه پیشنهاد برگزاری حراجی‌های ملی و بین‌المللی پس از اتمام کرونا در کشور و استان خبرداد اظهارداشت: اولویت اول ما سلامتی هنرمندان و تولیدکنندگان است.

وی بخش اعظم تولیدکنندگان صنایع دستی را مشمول وام ۱۲ درصد دولت دانست و خاطرنشان کرد: ما نیز به دنبال اختصاص تسهیلات بلندمدت و کم بهره برای حمایت بیشتر از این قشر هستیم که حدود نیمی از آمار مربوطه را جمع‌آوری کرده‌ایم.

۵۰ شرکت تجارت الکترونیک صنایع دستی در اصفهان فعال است

معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی اصفهان درباره فعالیت مجازی تولیدکنندگان صنایع دستی و فروش از طریق شبکه‌های اجتماعی نیز ادامه داد: تولیدکنندگانی که از این راه برای معرفی و فروش محصولات خود بهره می‌بردند در همین روزهای شیوع کرونا با دریافت سفارش و ارسال بسته‌های پستی محصولات برای خریداران، درآمدهای خوبی داشتند.

وی اشاره کرد: حدود ۵۰ شرکت تجارت الکترونیک در زمینه صنایع دستی در استان فعالیت دارند اما این نوع تجارت بیشتر در زمینه صادرات محصولات و شناسایی مشتریان فعال هستند و خود را در سایر کشورها شناسایی می‌کنند.

جعفرصالحی گفت: کشورهای حوزه خلیج فارس، اروپا، آمریکا و جنوب شرق آسیا مشتریان دائمی صنایع دستی اصفهان بودند که خرید این کشورهای نیز از شیوع کرونا متاثر شده و اولویت این کشورها نیز سلامتی و پیشگیری از ابتلا به کروناست.

وی افزود: صنایع دستی برخلاف سایر مشاغل، پس از خاتمه کرونا در استان بی‌شک نیازمند فرصت زمانی دو سه ماهه برای آغاز مجدد چرخه اقتصادی خود است.

خسارت سه ماهه صنایع دستی اصفهان ناشی از کرونا ۶۰۰ میلیارد تومان است

معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان عنوان کرد: با احتساب ۳۰ هزار کارگاه انفرادی و ۴۵۰ هزار کارگاه تولیدی صنایع دستی پیش‌بینی میزان خسارت ناشی از شیوع کرونا در استان اصفهان برای هرماه ۲۰۰ میلیارد تومان و در مجموع سه ماهه ۶۰۰ میلیارد تومان است.

وی یادآورشد: این میزان خسارت تنها با احتساب هزینه‌های ماهانه تولیدی‌هاست و در مجموع یعنی کاهش فروش و تحمیل هزینه‌ها و نیز چک‌های پاس نشده بیش از این رقم است.

جعفرصالحی فعالان صنایع دستی را از اقشار فرهنگی و هنری استان برشمرد و گفت: اگر حمایت درستی از این فعالان نشود این صنف بیشتری آسیب را از کرونا خواهد دید.

وی از اداره دارایی، سازمان تامین اجتماعی و بانک‌ها خواست نهایت همکاری و مراعات در امور دارایی، حق بیمه کارگران و بازپرداخت وام‌ها را برای فعالان عرصه صنایع دستی داشته باشند.

وضعیت صنایع دستی تا سه ماه پس از بحران کرونا هم عادی نمی‌شود

رییس اتحادیه صنف صنایع دستی استان اصفهان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به بحران‌های رخداده در سال ۹۸ که صنایع دستی اصفهان را تحت تاثیر خود قرار داد گفت: وقوع سیل در نوروز ۹۸، نوسان قیمت ارز و گرانی مواد اولیه، بحران افزایش قیمت بنزین و شوک ناشی از آن در آبان سال گذشته و حادثه سقوط هواپیمای اوکراین بازار صنعت گردشگری و صنایع دستی را متاثر ساخت.

عباس شیردلی با اشاره به تولید صنایع دستی برای نوروز ۹۹ افزود: محصولات زیادی برای تعطیلات عید تولید شده بود که شیوع ویروس کرونا موجب انبار شدن صنایع دستی در کارگاه‌ها شده است.

وی اضافه کرد: اکنون برخی چک‌ها برگشت خورده و به دلیل وجود دارایی تولیدکنندگان در سرمایه در گردش بسیاری از این افراد هزینه پرداخت اجاره بهای مغازه‌ها و کارگاه‌های خود را ندارند و فروشگاه‌های صنایع دستی دچار بحران شدیدی شده‌اند.

رییس اتحادیه صنف صنایع دستی استان اصفهان این بحران را حتی تا اتمام همه‌گیری کرونا در کشور و اصفهان تا سه ماه آینده پابرجا دانست و ادامه داد: اکنون بسیاری از صاحبان فروشگاه‌های صنایع دستی فروشگاه‌های خود را به صاحبان مغازه پس داده و کارگران خود را اخراج می‌کنند.

وی بیان کرد: براساس پیشنهاد اتحادیه صنایع دستی، یکی از راه‌های خروج از این بحران در بخش صنایع دستی استان، پرداخت وام کم بهره به عنوان سرمایه در گردش به تولیدکنندگان و صاحبان فروشگاه‌های صنایع دستی است.

شیردلی با اشاره به اینکه دولت تاکنون به هیچ یک از تعهدات خود در زمینه مسایل مرتبط با بحران کرونا عمل نکرده است بیان کرد: براساس دستورالعمل‌های بین‌المللی هنگامی که دولت بخشی از کشور را تعطیل می‌کند باید تمام خسارت‌های آن را در زمان تعطیلی و تا پایان بحران پرداخت کند.

وی تصریح کرد: ۶۰ هزار فعال صنایع دستی دارای پروانه کسب و تولید، کارت شناسایی و کارت مهارت‌های خانگی در استان اصفهان وجود دارد که هرکدام از این افراد از یک تا ۲ هزار کارگر دارند.

ضرر از دست دادن کارگران ماهر، صنایع دستی اصفهان را تهدید می‌کند

رییس اتحادیه صنف صنایع دستی استان اصفهان اظهارداشت: ضرر از دست دادن کارگران و هنرمندان ماهر و متخصص صنایع دستی، این صنف را در استان اصفهان تهدید می‌کند.

وی افزود: دولت به جای پرداخت بیمه بیکاری به سازمان تامین اجتماعی برای این کارگران بیکارشده، همین هزینه را در قالب تسهیلات کم بهره به کارفرمایان پرداخت و از اخراج کارگران ماهر و تشدید بحران در بخش صنایع دستی پیشگیری کند.

شیردلی با اشاره به اینکه هنرمندان صنایع دستی صدقه‌بگیر و نیازمند نیستند خاطرنشان کرد: این تسهیلات در قالب وام کم بهره و نه در قالب وام بلاعوض ارایه شود.

وی همچنین به سررسید تعهدات قبلی تولیدکنندگان صنایع دستی و وصول این مبالغ توسط بانک‌ها و نیز جریمه ۳۰ درصدی اعمال شده برای تاخیر پرداخت اشاره کرد و گفت: این موضوع یکی دیگر از مشکلات بخش تولید صنایع دستی استان است.  

رییس اتحادیه صنف صنایع دستی استان اصفهان با بیان اینکه تامین اجتماعی زمان دریافت حق بیمه کارگران از کارفرمایان را تا چندماه به تاخیر انداخته است عنوان کرد: با شرایط موجود بعید است تا چندماه آینده کارفرمایان پولی برای پرداخت به این سازمان داشته باشند بنابراین اقدام به اخراج کارگران خود کرده و خواهند کرد.

وی یادآور شد: بیش از یک‌هزار فروشگاه صنایع دستی و تعداد بسیار زیادی کارگاه خانگی تولید صنایع دستی در استان وجود دارد.

شیردلی تصریح کرد: تمرکز اصلی این فروشگاه‌ها در میدان نقش‌جهان و بازارهای اطراف میدان و قیصریه است و حدود ۷۵۰  فروشگاه صنایع دستی در این نواحی قرار دارد که نسبت به فروش اجناس و صنایع دستی ایرانی اقدام می‌کنند.

نهادها با جایگزینی صنایع دستی برای هدیه از هنرمندان حمایت کنند

یک هنرمند رشته قلمزنی نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: در روزهای کرونایی هنرمندانی که برای بازار کار می‌کردند به دلیل تعطیلی کارگاه‌ها و فروشگاه‌ها دچار مشکلات زیادی شدند.

پگاه احمدی‌پور افزود: حتی این افراد به دلیل نگرانی خانواده‌هایشان در ابتلا به کرونا نمی‌توانستند صنایع دستی نیمه کاره خود را به منزل منتقل و در آنجا به ادامه فعالیت بپردازند.

وی اشاره کرد: هنرمندانی که در خانه فعالیت دارند در ۲ ماه اخیر فرصت بیشتری برای تولید داشتند اما این قشر نیز نمی‌دانند مشتری خود را خواهند داشت یا خیر.

این بانوی هنرمند با اشاره به اینکه در یکسال اخیر مشکلات متعددی بر سر فعالان عرصه صنایع دستی آوار شده است تصریح کرد: همچنین به دلیل تفاوت قیمت فلزات، گران شدن مواد مورد نیاز برای صنایع دستی مختلف و نیز کاهش دستمزدها، هنرمندان زیادی را از صنایع دستی به سمت تاکسی‌های اینترنتی سوق داده است.

وی ادامه داد: بسیاری از فعالان صنایع دستی نیمه دوم سال را به امید نوروز ۹۹ به تولید صنایع دستی پرداختند اما به دلیل شیوع ویروس کرونا همه تولیدات در انبارها ماند.

احمدی‌پور اظهارداشت: برخی اجناس که به صورت پیش فروش معامله شده بود فسخ شد و نیز چک افراد پاس نشد.

وی توصیه کرد: نهادها و دستگاه‌های اجرایی به جای هدایای یکبار مصرف و سررسید با اهدای صنایع دستی مختلف از تولیدات این بخش و هنرمندان اصفهان حمایت کنند.

تاکنون بیش از ۸۸ هزار نفر در کشور بطور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شدند و تعداد جان باختگان کرونا در کشور به بیش از پنج هزار و ۵۰۰ نفر رسیده است.

این ویروس از کشور چین به دیگر کشورهای جهان سرایت کرد و اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی جوامع را تحت‌الشعاع قرار داده است.