عبور مازندران از خشکسالی

معمولا خشکسالی به خشکسالی هواشناسی ، کشاورزی، هیدرولوژیکی (ذخیره آبهای سطحی و زیرزمینی)و خشکسالی اقتصادی و اجتماعی تقسیم بندی می شود و این گزارش بر اساس  خشکسالی هواشناسی که اگر  بارش کمتر از حد معمول منجر به تغییر الگوی آب و هوایی شود ،تهیه شده است و در واقع خشکسالی از نظر هواشناسی اساسا به حالتی  از خشکی ناشی از کمبود بارندگی اطلاق می شود.

اگر ضریب خشکسالی طبق جدول اس پی ای  ( میزان بارندگی در هر ایستگاه به نسبت دوره بلند مدت  ) بزرگتر از ۲ باشد به ترسالی حاد،  ۱.۵تا ۱.۹۹ درصد را ترسالی شدید ، یک تا ۱.۴۹ را ترسالی متوسط ، ۵ دهم درصد تا ۹۹دهم درصد را ترسالی خفیف ، ۴۹دهم درصد منفی تا ۴۹درصد مثبت را نرمال ، ۵دهم درصد منفی تا ۹۹دهم درصد منفی را خشکسالی خفیف ، یک  درصد تا ۱.۴۹درصد را خشکسالی متوسط ، ۱.۵ درصد منفی تا ۱.۹۹درصد منفی را خشکسالی شدید و بزرگتر از ۲درصد منفی را خشکسالی حاد  می گویند.

بر اساس آمارو تحلیل  هواشناسی مازندران رشد حدود ۲۵درصدی میزان بارش باران طی سال ۹۸ نسبت به مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد که مازندران با ثبت ۸۶۲ میلی‌متر بارندگی ،شرایط ترسالی در همه نقاط استان حاکم شده است.

بر اساس جدول شاخص اس پی ای سال ۱۳۹۸ ایستگاه های هواشناسی مازندران ؛سیاه بیشه  با ۵۲۱.۱میلی میلی متر بارندگی ،  کیاسر با ۵۷۸.۸ میلی متر و بندر امیر آباد ۶۵۴.۸ میلی متر بارندگی در شرایط خشکسالی نرمال قرار گرفتند.

همچنین بلده با ۳۴۲.۷ میلی متر بارندگی ، کجور با ۳۶۳.۸میلی متر ، قراخیل قائمشهر با ۸۳۷ میلی متر و دشت ناز با ۷۷۳.۶میلی متر بارندگی شرایط تر سالی خفیف را داشته اند.

جدول شاخص اس پی آی از میزان بارندگی در ایستگاه های رامسر با یک هزارو ۵۷۱.۳میلی متر بارندگی ، پل سفید با ۷۰۸.۱میلی متر و ساری با ۸۸۰.۵میلی متر بارندگی تر سالی متوسط و آلاشت با ۶۶۹.۱میلی متر بارندگی ، بابلسر با یکهزارو ۱۸۷.۵میلی متر و گلوگاه با ۸۴۸.۴میلی متر بارندگی در شرایط  ترسالی شدید قرار گرفتند.

ایستگاه های آمل با  ۸۹۱.۸میلی متر بارندگی و نوشهر با یکهزارو ۷۶۱.۶میلی بارندگی شرایط تر سالی بسیار شدید را ثبت کردند.

شاخص استانداردشده بارش SPI(Standardized Percipitation Index) براساس تفاوت بارش از میانگین برای یک مقیاس زمانی مشخص و سپس تقسیم آن بر انحراف معیار به دست می آید و با این شاخص علاوه بر محاسبه  شدت خشکسالی، مدت آن را نیز می توانیم تعیین کنیم.

کاهش ۶دهم درجه سانتی گراد دمای هوای مازندران در سال ۹۸

براساس اطلاعات ایستگاه های ۱۵گانه هواشناسی مازندران متوسط دمای استان در سال ۱۳۹۸، حدود ۱۵.۹ درجه سانتی گراد بوده که در مقایسه با مشابه سال ۱۳۹۷، ۰.۶ درجه سانتی گراد کاهش و در مقایسه با مشابه دوره آماری ۰.۴ درجه سانتی گراد افزایش داشته است.

متوسط دمای استان در سال ۱۳۹۸ در بین ایستگاه های هواشناسی همدیدی استان بین ۹.۴ درجه سانتی گراددر بلده تا ۱۸.۶ درجه سانتی گراد در ایستگاه ساری در نوسان بوده است. همچنین متوسط دمای ایستگاه های فوق در سال ۱۳۹۸ در مقایسه با مشابه سال ۱۳۹۷ بین ۰.۱  در بندر امیرآباد تا ۱.۵ درجه سانتی گراد در بلده کاهش داشته و این شرایط در مقایسه با مشابه دوره آماری متفاوت بوده  است.

طبق اطلاعات از ایستگاه های پل سفید، سیاه بیشه، بلده و کجور با کاهش دمای بین ۰.۱ تا ۰.۳ درجه سانتی گراد، کیاسر بدون تغییر، ایستگاه های آلاشت، گلوگاه، دشت ناز، ساری،آمل،قراخیل، بابلسر، نوشهر،  امیرآباد و رامسر با افزایش بین ۰.۲ تا ۱ درجه سانتی گرادی برخوردار بوده اند.

مقدار متوسط دمای مناطق ساحلی استان در سال ۱۳۹۸ حدود ۱۸ درجه سانتی گراد بوده که در مقایسه با مشابه سال ۱۳۹۷ و دوره آماری به ترتیب حدود  ۰.۴ درصد کاهش و ۰.۶ درصد درجه سانتی گراد افزایش داشته است.

این مقدار دمای هوا در مناطق کوهستانی حدود ۱۲ درجه سانتی گراد بوده که در مقایسه با مشابه سال ۱۳۹۷ و دوره آماری به ترتیب حدود ۰.۸ و ۰.۱ درجه سانتی گراد کاهش داشته است. 

مازندران از مناطق پربارش ایران است و پراکندگی بارندگی آن در فصول مختلف سال اگر با برنامه ریزی و مدیریت آب همراه شود ، می تواند از روند فزاینده تبخیر و خشکسالی جلوگیری کند.
بر اساس آمارهای رسمی ، توان بالقوه آب مازندران در حد ۶ میلیارد و ‎ ۶۰۰میلیون مترمکعب است که از این مقدار چهار میلیارد و ‎ ۹۰۰میلیون مترمکعب آب های سطحی و بقیه آب های زیرزمینی است.
به طور میانگین سالانه حدود یک میلیارد و ‎ ۵۵۰میلیون مترمکعب آب در بخش آب های سطحی و یک میلیارد و ‎ ۳۵۰میلیون مترمکعب در بخش آب زیرزمینی بهره برداری می شود و بقیه آب سطحی طی سال به صورت هرز به دریا می ریزد.
تاکنون ۲ سد بزرگ شهید رجایی و البرز و هشت سد کوچک با ظرفیت ۳۲۴ میلیون مترمکعب و ۸۰۰ قطعه آببندان با ظرفیت ۳۵۰ میلیون متر مکعب در مازندران ایجاد شد که مهار آب های سطحی توسط سد ها کمتر از ۱۱ درصد است.
با وجود اهمیت آب در فعالیت های کشاورزی ، به دلیل عدم مهار و کنترل این منبع و نیز یکپارچه نشدن این اراضی ، بخش مهمی از اراضی کشاورزی مازندران در پاییز و زمستان در وضعیت غرقاب است.
استان مازندران با داشتن ۴۶۰ هزار هکتار زمین های زراعی و باغی سالانه ۷۲ نوع محصول کشاورزی را تولید می کند که با تولید بیش از ۹۵۰ هزار تن برنج سفید ، ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن مرکبات و ۱۰۰ هزار تن آبزیان رتبه نخست کشور را دارد.