استفن کارتر ستون‌نویس بلومبرگ و استاد حقوق دانشگاه ییل در یادداشتی می‌نویسد: برای هر کدام از ما چیزی از وضعیت عادی قبل از شیوع کرونا وجود دارد که دلتنگش هستیم؛ دلتنگی من برای کتابفروشی‌هاست.
شرکت بارنز و نوبل (Barnes and Noble) که بزرگترین خرده فروش کتاب در آمریکاست، با باز کردن تنها بخشی از فروشگاه‌های خود به تعطیلی کرونایی پایان خواهد داد و محدودیت‌های پیشگیرانه‌ای را اعمال می‌کند که قطع به یقین مخالف لمس کتابها و تورق آنها در کتابفروشی‌ها خواهد بود. دیگر کتابفروشی‌ها نیز هنوز نمی‌دانند چه زمانی برای پذیرش دوباره مشتری آماده خواهند بود. به استناد گزارش جدیدی از روزنامه نیویورک تایمز، اگرچه در یک دهه گذشته نزدیک به ۹۰۰ کتابفروشی مستقل جدید تاسیس شده‌اند اما وضعیت فوق العاده کنونی می‌تواند تمام رشته‌ها را پنبه کند.
ممکن است جوابتان این باشد که کتابفروشی‌ها ضرورت و اهمیت چندانی ندارند و اگر کتابی مدنظرتان باشد می‌توانید آن را به صورت آنلاین سفارش داده و تحویل بگیرید یا این که دانلودش کنید. چه فرقی می‌کند اگر فروشگاه‌ها به مشکل بخورند مگر قبل از کرونا هم یک گونه در معرض انقراض نبودند؟
شاید این طور باشد اما کتابفروشی‌ها آن گونه‌های در خطر انقراضی هستند که باید مشتاق حفظشان باشیم. اهمیت کتابفروشی‌های خشت و ملات در اهمیت لمس و تورق فیزیکی کتابهاست. از طرف دیگر اهمیت لمس کتابها تنها به لذت‌بخش بودن این کار محدود نمی‌شود بلکه نقش فراموش شده کتب کاغذی را نیز برجسته می‌کند.
قدم زدن در بین قفسه‌های یک کتابفروشی سفری است با امکان کشف پیوسته و تمام نشدنی. قفسه کتاب های تاریخی را به امید پیداکردن کتاب موردنظر خود زیرورو می‌کنید و در نهایت متوجه می‌شوید آن جلدی که می‌خواستید موجود نیست. البته ایرادی ندارد در عوض کتاب جذاب دیگری به چشمتان می‌خورد که قبلا هرگز اسمش را نشنیده بودید. این گنجینه نطلبیده را برداشته، ورقش می‌زنید و وقتی چشمتان را گرفت در سبد خرید قرارش می‌دهید. مهم نیست به چند نمایشگر خیره شوید، تعداد و تنوع کتاب هایی که در این حالت نظرتان را به خود جلب می‌کنند، هیچگاه با چیزی که با سپری کردن تنها چند دقیقه در یک کتابفروشی عایدتان می‌شود برابری نخواهد کرد.
در دوران شیوع کرونا، مردم به طور قابل درکی از تورق و لمس کتابها در کتابفروشی پرهیز خواهند کرد زیرا این کار به معنای سپری کردن زمان بیشتر در فروشگاه است و شانس ابتلا به کرونا در اثر تماس با یک مشتری آلوده را افزایش می‌دهد. بنابراین برنامه شرکت بارنز و نوبل برای حذف صندلی و نیمکت‌های مطالعه از فروشگاه‌های خود، معقول و منطقی است. مشکل دیگر اینجاست که ارزیابی کتاب‌های کاغذی، لمس و سبک و سنگین کردن آنها را نیز دربرمی‌گیرد. حال با توجه به این که کتابفروشی‌های زنجیره‌ای بارنز و نوبل در نظر دارد تا هر کتابی را که مشتری به آن دست می‌زند تا پنج روز قرنطینه کند، این کار از همیشه سخت‌تر خواهد شد. با توجه به این که کتابفروش‌ها این روزها به جز در مورد کتاب های پرفروش، تنها یک یا دو نسخه از کتابها را به نمایش می‌گذارند، قرنطینه کتاب ها بسیاری از خریداران را به سفارش تلفنی وادار می‌کند.
سوال اینجاست که آیا این قرنطینه پنج روزه اصلا ضرورتی دارد؟ من نیاز فروشگاه‌ها به محدود کردن عواقب احتمالی را درک می‌کنم از طرفی ضدعفونی کردن یک کتاب کاغذی هم آن را از بین می‌برد. به علاوه، یک کسب و کار باید برنامه‌های خود را در جهت رفع نگرانی‌های مشتریانش هماهنگ کند.
اما در مورد کتابها شاید نیازی به این همه نگرانی نباشد. کارشناسان چند سال پیش به مردم اطمینان خاطر دادند احتمال این که کتابها ناقل بیماری باشند بسیار ناچیز است. آیا کووید-۱۹ این معادله را تغییر داده است؟ شواهدی که تاکنون به دست آمده این فرضیه را که ویروس کرونا بیش از چند ساعت روی کاغذ زنده می‌ماند رد می‌کند. این قاعده در مورد ویروس‌های مشابه که در گذشته شایع شدند نیز صادق بود. در زمان همه‌گیری آبله در قرن ۱۹ و ۲۰ میلادی نیز ترس از انتقال ویروس از طریق کتابها را تجربه کردیم که به فلج شدن کتابخانه‌های عمومی منجر شد.
نمی‌خواهم بگویم مطالعاتی که نشان می‌دهند ویروس کرونا می‌تواند تا مدت بیشتری روی کاغذ باقی بماند، اشتباهند. اما باید درباره آنها محتاط باشیم. مقاله جدیدی که برای اثبات این فرضیه به آن استناد می‌شود، تنها مروری بر تحقیقات پیشین بوده و این ادعا را تنها برای یک گونه از ویروس سارس موسوم به CoV-P۹ که از بدن تنها یک بیمار بازیابی شده بود، طرح می‌کند. منبع این ادعا یک تحقیق متعلق به سال ۲۰۰۳ است که هدف از آن در واقع کشف راه‌های از بین بردن ویروس سارس بود و کاغذ موردنظر به غلظتی بسیار بالا از این ویروس آلوده شده بود. نتایج این تحقیق بر روی دیگر گونه‌های ویروس در غلظت مشابه، نشان داد که ویروس بین ۵ دقیقه تا ۳ ساعت بر روی کاغذ می‌ماند و این مدت در غلظت‌های بالاتر در نهایت فقط به ۲۴ ساعت رسید. گفتنی است تمام این‌ها منوط به آن است که علاوه بر غلظت، مقدار ویروس موجود بر روی سطح کاغذ هم برای آلوده کردن فرد کافی باشد. اگرچه چنین چیزی ممکن است اما آیا واقعا شدنی هم هست؟.
کتاب ها جایگاه مهمی در دموکراسی دارند و راهی متفاوت برای نگاه کردن به داستان‌ها و استدلال‌ها فراهم می‌کنند. کتاب ها یادآور آن هستند که ایده‌هایی ارزشمند و پیچیده و حکایت های جالبی وجود دارند که نمی‌توان آنها را در قالب چند کلمه گنجاند. تورق کتاب‌های کاغذی در کتابفروشی‌ها این ارزش را به ما یادآور می‌شود و به همین دلیل است که آنقدر از این کار لذت می‌بریم بویژه وقتی پای کتاب های قدیمی و دست دوم در فروشگاه‌های شلوغ با راهروهای باریک در میان باشد. اگر کتابفروشی‌ها قربانی شیوع کرونا شوند ما گنجینه ارزشمندی را از دست خواهیم داد که نمی‌توان با هیچ چیزی جایگزینش کرد.
نظر شما