استاد دانشگاه باهنر کرمان: اقتصاد منعطف در بحران ها موفق عمل خواهد کرد

دکتر مهدی کاظمی روز سه‌شنبه در گفت‌ و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به تغییرات اقتصادی همه‌گیری کرونا در سطح ملی و استان کرمان افزود: در بررسی اثر کرونا بر اقتصاد ایران و استان لازم است به این نکته توجه کنیم که اصولاً اقتصاد یک سیستم تلقی می‌شود که متشکل از اجزای مختلف است که با هم همبستگی و پیوستگی دارند بنابراین هر عاملی که بر بخشی از یک سیستم تاثیر بگذارد به طور عموم بر همه اجزای آن سیستم می‌تواند تاثیر بگذارد و کرونا هم یکی از این عوامل تاثیرگذار بوده است.

وی ادامه داد: قبل از بروز کرونا اقتصاد ما درگیر عوامل مخرب دیگری مانند سوءمدیریت، فساد گسترده اداری و تحریم‌ها بوده است بنابراین قبل از اثرگذاری کرونا بر اقتصاد کشور، ما شرایط اقتصادی مطلوبی نداشته‌ایم و با مصائب و مشکلات عدیده‌ای درگیر بودیم.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان افزود: در واقع کرونا مزید بر علت شد و در شرایطی که اوضاع برای اقتصاد ما نامطلوب بود وارد شد و یک عامل جدیدی بود که بر بخش‌های مختلف اقتصاد کشور تاثیر قابل توجهی گذاشت.

وی با بیان اینکه ویروس کرونا بر بخش کشاورزی ، صنعت ، خدمات و همچنین بر ۲بخش عرضه و تقاضا اثر گذاشته ، تصریح کرد: بخش کشاورزی از بُعد عرضه و تقاضا آسیب‌های جدی دیده  زیرا این ۲ بُعد با هم ارتباط متقابل دارند و از سوی دیگر با بروز کرونا بیکاری افزایش و نقدینگی و درآمد مصرف‌کنندگان کاهش یافت و همچنین بخش صادرات محصولات کشاورزی ما نیز با تنگناهایی مواجه شد .

وی ادامه داد: از طرفی فیلترهایی که برخی کشورها برای ورود محصولات کشاورزی ایران به سرزمین‌های خودشان گذاشتند؛ باعث شد صادرات کشاورزی ما هم با مشکلاتی مواجه شود، اگر چه در کوتاه مدت این کاهش صادرات باعث برگشت محصولات به داخل و افزایش رضایت مصرف‌کنندگان داخلی شد اما در بلندمدت این مساله‌ می‌تواند باعث نارضایتی تولیدکنندگان و در نتیجه کاهش تولید شود.

کاظمی ادامه داد: براساس یکی از گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی بخش مصرف و صادرات محصولات کشاورزی و غذا در ایران به ترتیب حدود هفت تا  ۱۰ درصد ارزش خودشان  را از دست می‌دهند و میزان خسارت کرونا در اسفند ماه ۹۸ را حدود ۴ هزار میلیارد تومان برآورد کردند.

وی با بیان اینکه استان‌هایی که پایه فعالیت کشاورزی در آن‌ها بیشتر بود آسیب بیشتری را متحمل شدند، بیان داشت: در بخش‌هایی از استان کرمان کشاورزی پایه اقتصاد محلی مردم است که  بیشتر از آسیب‌های کرونا متاثر شده‌اند و این مهم می‌طلبد تا تصمیم گیرندگان و سیاستگذاران ملی و همینطور استانی به فکر حمایت از این بخش و فعالان کشاورزی باشند.

استاد اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان بیان داشت: بخش خدمات کشور دومین حوزه اقتصادی کشور است که بیش از سایر بخش‌ها از ناحیه ویروس کرونا آسیب دیده و صنعت گردشگری و هتلداری که یک صنعت شماره یک خدماتی در دنیا محسوب می‌شود آسیب‌های جدی دیده است.

کاظمی با اشاره به اینکه در سطح بین‌المللی نیز شاهد بودیم که بسیاری از شرکت‌های بزرگ و فعال تا مرز ورشکستگی پیش رفتند یادآورشد: به حوزه‌هایی از قبیل هتل‌داری، حمل و نقل و  رستوران‌ها آسیب‌های جدی  وارد شد به ویژه کمبود تقاضا سبب شد بسیاری از بخش‌ها در صنعت گردشگری با مشکلات جدی مواجه شوند که این منجر به تعدیل نیروها در سطح وسیع شده و همچنان این قضیه ادامه دارد.

وی با بیان اینکه استان‌هایی که در حوزه صنعت گردشگری؛ گردشگرپذیر بودند؛ آسیب بیشتری دیدند ، تصریح کرد: استان کرمان یکی از قطب‌های گردشگری در کشور محسوب می‌شود و بسیار در این بخش متضرر شد و از سویی متأسفانه حمایت‌های لازم در این زمینه صورت نگرفته ، بنابراین به نظر می‌رسد در یک دوره حداقل میان مدت شاهد وضعیت قبل از کرونا برای صنعت گردشگری کشور و استان نباشیم زیرا یکی از توصیه‌های جدی ستاد کرونا در اردیبهشت ماه عدم سفر و پرهیز از مسافرت‌های غیرضروری و به ویژه سفرهای تفریحی و گردشی است لذا  باید تدبیر اساسی برای این بخش از اقتصاد کشور و به ویژه در استان اندیشیده شود.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان با بیان اینکه در ارتباط با بخش صنعت هم کشورهایی که بیشتر صنعتی هستند قطعا آسیب بیشتری از ویروس کرونا دیده‌اند  و کشورهای کمتر صنعتی از جمله کشور ما قطعاً آسیب کمتری در این بخش متحمل شده ، افزود: براساس گزارش‌های منتشر شده در صورت تداوم ۶ماهه شیوع کرونا که یک سناریو بدبینانه برای سطح بین‌الملل است این ویروس  احتمالاً ۳۴۶ ممیز۹ دهم میلیارد دلار به اقتصاد جهان ضربه خواهد زد و  کشورهایی که بیشتر در اقتصاد بین‌الملل فعال و صنعتی هستند قطعا" سهم بیشتری از این قضیه خواهند برد و خوشبینانه‌ترین حالت این است که اگر ویروس کرونا تا ۲ماه ادامه داشته باشد ضرر اقتصادی ۷۶.۵میلیارد تومان برای جهان دارد.

کاظمی ادامه داد: لازم به یادآوری است که فراموش نکنیم اقتصاد ایران در زمانی با ویروس کرونا مواجه شد بنا به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس متغیرهای اقتصاد کلان ما وضعیت مناسبی را نشان نمی‌دادند و  طبق اعلام مرکز آمار ایران رشد اقتصادی در ۹ماهه نخست سال ۹۸ منفی ۷.۶درصد و رشد اقتصادی بدون نفت حدود صفر بوده است و  نرخ تورم نقطه به نقطه در پایان بهمن ماه ۲۵ درصد بود یعنی زمانی که دولت به طور جدی موضوع کرونا را نپذیرفته بود و وجود کرونا در کشور را انکار می‌کرد.

 وی گفت: از سوی دیگر دولت به لحاظ منابع در تنگنا قرار دارد و کسری بودجه دولت یکی از معضلات مهم اقتصاد ایران بدون کرونا برای سال ۹۹ بوده است و بسیاری از مشکلات اقتصادی ما ناشی از مسائل و متغیرهایی است که در ابتدا گفته شد و همه مسائل اقتصادی را نباید به گردن کرونا انداخت.

کاظمی با اشاره به اینکه در خصوص آثار اقتصادی بلند مدت کرونا به نظر من نمی‌شود با دقت پاسخ داد به این دلیل که معضلات اقتصادی کنونی ما صرفا ناشی از کرونا نیست که ما بخواهیم انتظار داشته باشیم که با پایان یافتن دوران کرونا تعیین کنیم که کدام مشکلات باقی می‌ماند یا کدام مشکلات از بین می‌روند افزود: شاید در بسیاری از کشورهای دنیا که در یک وضعیت ثبات اقتصادی به سر می بردند؛ بسیار دقیق تر بتوان  آثار ناشی از کرونا را بر اقتصاد و بخش‌های دیگر جامعه شناسایی و بررسی کرد.

 استاد اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان ادامه داد: کشور ما قبل از ویروس کرونا با مشکلات عدیده‌ای دست به گریبان بوده ، حتی اگر همین امروز هم کرونا برطرف شود آن مشکلات سر جای خودشان هستند پس نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که با پایان یافتن کرونا آن مسائل برطرف شوند زیرا ناشی از عوامل دیگری هستند و شاید برخی مسائل از جمله صنعت گردشگری با بروز کرونا تشدید شده باشند اما از آنجایی که بخش‌هایی دیگر از اقتصاد کشوربا مشکلاتی مواجهند شاید اقتصاد کشور ما در این بخش‌ها بتواند خودش را سریع‌تر احیا کند و به وضعیت نسبتا معمولی برگردد زیرا از محل‌های دیگر امیدی به جبران حداقل در کوتاه مدت وجود ندارد.

وی ویروس کرونا را یک معضل بزرگ اقتصادی برای همه اقتصادهای دنیا عنوان کرد و گفت: در رابطه با کشور خودمان من فکر می‌کنم که معضلات دیگری از جمله سوء مدیریت، فساد اداری و همین طور تحریم‌ها اثرات تخریبی اقتصادی آن‌ها بیشتر از کرونا است و خواهد بود.

وی با اشاره به بحث سازگاری با شرایط جدید جهانی در دوران پسا کرونا ، تصریح کرد: به نظر من نباید انتظار داشته باشیم که اقتصادی آن چنان قدرتمند داشته باشیم که هیچ عامل بیرونی یا داخلی نتواند خللی در آن وارد کند باوجود اینکه ما در ارتباط با ویروس کرونا شاهد بودیم که اقتصادهای بزرگی از قبیل آمریکا، چین و یا کشورهای اروپایی هم دچار تکانه‌های شدیدی شدند.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان تاکید کرد: ما باید به دنبال وضعیتی باشیم که اقتصادی منعطف داشته باشیم که بتواند خودش را با شرایط مختلف وفق دهد و تنوع در فعالیت‌های اقتصادی باید مورد تمرکز سیاست‌گذاران و برنامه‌نویسان قرار بگیرد و فعالیت در حوزه کسب و کارهای الکترونیکی بسیار می‌تواند مفید باشد همان‌گونه که تجربه این دوران به همه کشورهای دنیا نشان داد در شرایطی که همه شرکت‌های بزرگ دنیا در حال تعدیل نیرو بودند، شرکت‌های بزرگی مثل آمازون و گوگل دارایی‌های آن‌ها درصد قابل‌ توجهی افزایش یافت و تعداد زیادی پرسنل استخدام کردند.

کاظمی ادامه داد: حتی در کشور ایران شرکت دیجی کالا دست به استخدام جدید زد و کسب و کار آن‌ها رونق پیدا کرد و حتی کسب و کارهای خانگی مبتنی بر IT توانستند به موقعیت‌های خوبی دست یابند و این تهدید را به یک فرصت تبدیل کردند و یک نوع رشد قابل توجهی هم در این بخش از فعالیت‌های اقتصادی ما شاهد بودیم بنابراین تنوع بخشید به کسب و کار و انعطاف بخشیدن فعالیت‌های اقتصادی و  به ویژه توسعه فعالیت‌های مبنتی بر اقتصاد الکترونیکی در دستور کار برنامه‌ریزان کشور قرار گیرد.

وی با بیان اینکه جهان پس از کرونا به لحاظ اقتصادی و همین طور با سایر ابعاد متفاوت و جهان کرونا در ایران پس از کرونا نسبت به پیش از کرونا متفاوت خواهد بود ، گفت: یکی از عواملی که در بُعد اقتصادی بعد از کرونا  در سطح جهانی و داخلی تاثیر گذار است، اثرات روانی این ویروس می باشد.

کاظمی ادامه داد: آثار روانی که بیماری کووید-۱۹ بر مردم جهان گذاشت؛ فراموش نشدنی است و یک تجربه بی‌سابقه بود و شاید هیچ کدام از مردم حاضر در دنیا چنین تجربه‌ای را نداشتند بنابراین این تجربه اثرات روانی بر همه فعالیت‌های ما در سطح داخلی و خارجی خواهد گذاشت و بعد از این هم هر کسی بخواهد در حوزه‌های اقتصادی و کسب و کار فعالیتی داشته باشد متاثر خواهد بود.

به گفته این استاد اقتصاد فعالان اقتصادی سعی می‌کنند از این تجربه در دوران پسا کرونا استفاده کنند و خودشان را آماده نمایند با شرایطی که احتمال بروز چنین بحران‌هایی در آینده وجود داشته باشد و این امر طبیعی و عقلانی است.

استاد اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان گفت: تنوع بخشیدن به فعالیت‌های اقتصادی و حرکت به سمت فعالیت‌های دانش بنیان و فعالیت‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات و اینترنت و همینطور بحث انعطاف‌پذیری در فعالیت اقتصادی می‌تواند در آماده‌سازی با شرایط جدید بیشتر کمک کند، البته باز تکرار می‌کنم از آنجایی که بسیاری از مشکلات اقتصادی ما ناشی از عوامل دیگری است که شاید اثرات آن‌ها مخرب‌تر از کرونا باشد که باید به دنبال تمهیداتی برای رفع آن عوامل باشیم برای نمونه اختلالات بازار ارز، بازار سکه و طلا و نوسانات بازارهای مختلف مالی در حوزه بازار خودرو را نمی‌توان به اثرات کرونا ربط داد پس نیاز به یک برنامه‌ریزی جامع برای مقابله با این قبیل شرایط  داریم.

تاکنون ۱۵۴ هزار و ۴۴۵ نفر به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده و با فوت ۸۱ نفر در ۲۴ ساعت گذشته، تعداد جان باختگان کرونا در کشور به هفت هزار و ۸۷۸ نفر رسیده است.