تاراج طلای سبز در آتش غفلت

جنگل ها و مراتع برای مردم استان کهگیلویه و بویراحمد رکن اصلی توسعه و عصاره زندگی محسوب می شود که در روزهای گذشته به دلایلی مانند اختلاف جوامع محلی،وجود معارض و یا سهل انگاری چوپان ها و شکارچیان در حال دود شدن است.

کارشناسان اقتصادی می گویند:این استان که درحوزه های صنایع و معادن رشد چندانی  نداشته است، باید بیشتر امید خود را برای توسعه پایدار از طریق عرصه های طبیعی جست و جو کند.

در حال حاضر بیشتر خانواده های کهگیلویه و بویراحمدی در سایه کشاورزی،دامپروری و گردشگری کسب روزی می کنند که همه این بخش ها نیازمند حیات جنگل ها و مراتع است.

کارشناسان حوزه کشاورزی معتقد هستند که جنگل های این استان چتری برای پیشگیری از فرسایش خاک به عنوان رکن اصلی کشاورزی است و محلی برای چرای دام یا دامپروری سنتی و شاه نشین گردشگری طبیعی محسوب می شود.

پس اغراق نیست اگر جنگل ها و مراتع را عصاره زندگی در این استان بدانیم، سرمایه ای که سهوا یا عمدا به دلایل مختلف در فصول بهار و تابستان بر اثر آتش سوزی ها در حال نابود شدن است.

همین هفته گذشته جدال برای خاموش کردن شعله های سرخ آتش در جنگل های گچساران و کهگیلویه با وجود بکارگیری ظرفیت های ملی،استانی،شهرستانی و مشارکت مردم پنج روز به طول انجامیدکه این فرآیند افزون بر دشواری های جنگ نابرابر برای امدادگران باعث خاکستر شدن حداقل ۲۵۰ هکتار جنگل و مرتع شد.

حالا بر اثر این آتش سوزی ها افزون بر تلف شدن تعدادی از گونه های حیات وحش چون خزندگان و پرندگان،مصدوم شدن تعدادی از امدادگران در عملیات اطفای حریق بخش قابل توجهی از درختان این عرصه های طبیعی از بین رفته است.

در طول سه سال گذشته تاکنون حداقل ۲ هزار و ۱۰۰ هکتار از جنگل های این استان طعمه حریق شده است که ۵۰۰ هکتار آن در سال جاری بوده است.

آتش هایی که یا بر اثر بی احیاطی چوپان ها ،گردشگران و یا به دلیل اختلاف های محلی و یا سوزاندن پسماند مزارع شعله ور شده و این ثروت های ملی را به خاکستر تبدیل کرده است.

جنگل های زاگرس

براساس آمار مساحت جنگل های حوزه زاگرس ۶ میلیون هکتار است که ۸۷۰ هزار هکتار معادل یک هفتم آن در کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد.

هم اینک هفت رودخانه از ۹ رودخانه های بزرگ کشور در استان های زاگرس نشین جاری است و این یعنی آب آشامیدنی ۵۰ میلیون از جمعیت کشور از طریق حوزه های آبریز زاگرس تامین می شود.

بر اساس مطالعات انجام شده در جنگل‌های زاگرس ۲ هزار و ۳۷۲ گونه گیاهی شناسایی شده است و کارشناسان می‌گویند: ۶۱ گونه پستاندار، ۲۷ گونه ماهی، ۱۶۷ گونه پرنده و ۳۷ گونه خزنده در جنگل‌های زاگرس زیست می‌کنند که همه اینها گواهی بر ظرفیت های قابل توجه این منطقه در توسعه اقتصادی به ویژه در رشته های مختلف گردشگری است.

بر اساس گزارش های رسمی تاکنون یک ششم از جنگل‌های زاگرس معادل یک میلیون هکتار آن به دلایل مختلف از بین رفته است.
۷۰ درصد از گونه‌های جنگلی زاگرس شامل بلوط‌ها می‌شود که در ۱۲ استان کشور پراکنده شده است.
این جنگل‌ها بر اساس مطالعات پالینولوژی در حدود ۱۴ تا ۱۵ هزار سال قبل با درختان پراکنده بلوط و بنه تشکیل شده و از پنج هزار سال پیش جنگل‌های متراکم و نیمه متراکم بلوط بطور کامل در این منطقه ایجاد شده است.

چرایی طولانی شدن مهار آتش سوزی درارتفاعات 

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و ابخیزداری کهگیلویه و بویراحمد: یکی از مهمترین اصول سرعت بخشیدن به مهار آتش سوزی در جنگل ها و مراتع اقدام زودهنگام است.

خدابخش جنگلی افزود: اگر آتش سوزی در ساعت های ابتدایی کنترل نشود مهار آن بسیار سخت می شود.

وی بیان کرد:برای پیشگیری از چنین رخدادی باید گروه های دیدبانی در مناطق مستعد بحران آتش سوزی فعال شود تا به محض وقوع آتش سوزی برای مهار آن اقدام شود.

وی عنوان کرد که ۲۰ نقطه مستعد بحران آتش سوزی در استان وجود دارد که برای پیشگیری از آتش سوزی های گسترده در آن باید اقدام شود.

خدابخش جنگلی با اشاره به هزینه های هنگفت مهار آتش سوزی در جنگل های سختگذر به ویژه تجهیزات هوایی گفت: نیاز است تا تیم های واکنش سریع اطفای حریق در این مناطق تشکیل شود تا در صورت بروز آتش سوزی فورا اقدام شود.

جنگلی عنوان کرد: برای هر منطقه باید به صورت سه شیفت تیم های پنج نفره مستقر شود.

وی با اشاره به از بین رفتن سرمایه های طبیعی استان به ویژه در زمینه خاک،گونه های حیات وحش و طبیعت گفت: این اقدام هدر رفت هزینه نیست بلکه سرمایه گذاری برای حفظ گنجینه های استان است.

جنگلی با یادآوری به این نکته که ۱۰۰ نفر از کارشناسان منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد با وجود فعالیت شبانه روزی در شرایط بسیار سخت در انتظار تبدیل وضعیت هستند از مسئولان خواست علاج واقعه را قبل وقوع کنند.

دلایل شعله ور شدن آتش

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه وبویراحمد گفت: ۹۵درصد از عوامل آتش سوزی ها انسانی است که شامل عوامل عمدی و غیر عمدی می شود.

حکمتیان افزود:عواملی مانند آتش زدن پسماندهای مزارع کشاورزی از جمله عوامل غیر عمدی است که نیازمند آگاهی بخشی به بهره برداران درباره عواقب آن است.

وی افزود: آتش سوزی به دلیل روشن کردن آتش از سوی چوپان ها و گردشگران از دیگر عوامل آن است که نیازمند آموزش است.

حکمتیان با یادآوری اینکه برخی سودجویان برای تصرف منابع ملی اقدام به آتش زدن عرصه های ملی می کنند افزود: شناسایی و برخورد جدی با این افراد نیاز دیگری برای صیانت از جنگل ها و مراتع است.

در آتش سوزی منطقه حفاظت شده خائیز چه گذشت؟

مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه وبویراحمد گفت: برآوردهای کارشناسان نشان می دهد بیش از یکصد هکتار از عرصه های طبیعی منطقه حفاظت شده خائیز  در آتش سوزی چند روز پیش دچار خسارت شده که ۴۰ هکتار از منطقه دچار آتش سوزی بصوت جدی دچار خسارت شده است.

سید اسد الله هاشمی تصریح کرد: با پایش منطقه از سوی کارشناسان گزارش کاملی از وضعیت زیست محیطی منطقه و میزان خسارت وارده ارائه خواهد شد.

وی با اشاره به انتشار تصاویری در فضای مجازی از محیط زیست استان گفت: دراین آتش سوزی به هیچ کدام از کل و بزهای این منطقه بعنوان گونه شاخص حیات وحش آسیبی وارد نشده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه وبویراحمد اضافه کرد:بیش از۴۰۰ نفر از نیروهای مردمی، بسیج، منابع طبیعی و محیط زیست روزانه برای مهار آتش سوزی این منطقه فعالیت کردند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد بیان کرد: ۲ مظنون آتش‌سوزی در منطقه حفاظت شده خائیز در شهرستان بهبهان شناسایی شده اند.

هاشمی گفت: ۶ فروند بالگرد هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ، نیروی هوا فضای سپاه پاسداران، هلال احمر و  شرکت بهره برداری نفت و گاز گچساران در زمینه جابجایی امدادگران به محل اتش سوزی در ارتفاعات سخت گذر خائیز فعالیت کردند.

طولانی بودن فرایند دادرسی عاملان آتش سوزی جنگل ها و مراتع

رئیس اداره جهاد کشاورزی باشت گفت: در سه سال اخیر ۱۱ پرونده عاملان آتش زدن پسماند مزارع در این شهرستان تشکیل شده است اما طولانی شدن زمان بررسی پرونده ها از بازدارندگی آن کاسته است.

جواد شمشیری با اشاره به اینکه یکی از پرونده های ارجاعی سال ۱۳۹۶ یک ماه پیش در مرحله اجرایی قرار گرفته از مسئولان خواست برای کاهش خسارت آتش سوزی ها مراحل دادرسی این پرونده ها در مدت زمان کوتاهتری انجام شود.

سوزاندن پسماند مزارع و از بین رفتن املاح خاک

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینکه سوزاندن مزارع پس از برداشت محصولات کشاورزی به خاک آسیب می زند یادآور شد بهره برداران از انجام این اقدام خودداری کنند.

شهرام عسکری افزود: با توجه به اینکه خاک یکی از زیرساخت های اصلی کشاورزی محسوب می شود آتش زدن پسماند مزارع باعث از بین رفتن موجودات زنده خاک در لایه های نخست و کاهش کمی و کیفی محصولات می شود.

وی ابراز داشت:آتش زدن بقایای گندم و جو افزون بر فقیرتر شدن خاک از نظر مواد آلی، کاهش حاصلخیزی خاک، از بین رفتن حشرات مفید و شکارگر، باعث فشردگی خاک در اثر کاهش درصد مواد آلی و رطوبت خاک، کاهش تبادلات گازی خاک و کاهش جمعیت انواع میکروارگانیسم‌های خاک می‌شود.

وی بیان کرد:آتش زدن مزارع جرم است و با خاطیان براساس قانون برخورد می شود.

مهار به موقع آتش در جنگل ها نیازمند تجهیزات نوین

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه وبویراحمد تاکید کرد:صیانت از جنگل ها و مراتع استان نیازمند تجهیزات نوین مانند مرکز مانیتورینگ، بالگرد و دستگاه های دمنده کنترل آتش است.

غلام‌حسین حکمتیان اظهار داشت:با توجه به سطح وسیع جنگل ها و مراتع کهگیلویه و بویراحمد و کمبود نیروی انسانی در حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری استفاده از تجهیزات نوین برای حفظ این گنجینه های ارزشمند نیاز توسعه پایدار در استان است.

وی بیان کرد: راه اندازی مرکز مانیتورینگ رصد جنگل ها و مراتع استان برای پیشگیری از خسارت های آتش سوزی و قاچاق چوب از مهمترین این زیرساخت هاست.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه وبویراحمد تاکید کرد: سرانه جنگل و مراتع استان ۱.۶ هکتار است که بیش از ۶ برابر میانگین سرانه عرصه های طبیعی کشور است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه وبویراحمد تصریح کرد: در حالیکه میانگین سطح حفاظت برای هر قرقبان در کشور ۶ هزار هکتار است هر قرقبان در این استان از ۱۸هزار هکتار جنگل و مرتع حفاظت می کند که این امر نیاز به افزایش زیرساخت های حفاظتی را بیشتر کرده است.

حکمتیان عنوان کرد: در چند سال گذشته ۸۵ نیروی انسانی شاغل در اداره های منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد بازنشسته شده اند در حالی که حتی یک مجوز جذب برای این حوزه صادر نشده است.

وی عنوان کرد: هم اکنون ۲۰ قرقبان در شهرستان بویراحمد،۱۹ قرقبان در گچساران و ۶ قرقبان در باشت کار حفاظت از جنگل ها و مراتع را به عهده دارند که نسبت به سطح عرصه های طبیعی این مناطق بسیار اندک است.

حکمتیان با اشاره به اینکه در سال های اخیر ۸۰ دستگاه دمنده از اعتبارات منابع ملی برای کنترل آتش سوزی ها و مراتع خریداری و در اختیار قرقبان ها قرار گرفت افزود: اختصاص تعداد بیشتری از این دستگاه ها می تواند کمک چشمگیری به کمبود نیروی انسانی در زمان بروز آتش سوزی در جنگل ها و مراتع داشته باشد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه وبویراحمد همچنین به سخت گذر بودن برخی از جنگل های استان اشاره کرد و افزود: اختصاص یک فروند بالگرد برای خاموش کردن آتش سوزی در این مناطق نیاز دیگری است که باید به آن توجه شود.

حکمتیان تاکید کرد: راه اندازی پایگاه اطفای حریق در مناطق سختگذر برای آبگیری بالگرد و سایر اقدام های هنگام آتش سوزی نیاز دیگری است که تاکنون تنها در شهرستان بویراحمد ایجاد شده است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه وبویراحمد در پاسخ به سوالی درباره روند ترمیم جنگل های آسیب دیده از آتش سوزی و سایر آسیب ها در استان عنوان کرد: در برنامه بلند مدت ۱۰ ساله قرار است۱۰۰ هزار هکتار از جنگل ها و مراتع استان با ایجاد جنگل های دست کاشت و توسعه گیاهان احیا می شود.

زیرساخت های پیش بینی شده برای کاهش خسارت ها

رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور نیز درسفر به گچساران به بهره‌ برداری از کد تلفنی ۱۳۹ در پنج استان کشور برای گزارش آتش سوزی ها اشاره کرد و گفت:  تمامی استان های کشور به زودی به سامانه تلفنی ۱۳۹ متصل خواهند شد.
مسعود منصور ابراز کرد: ۳۰۰ دستگاه دمنده تا پایان سالجاری به استان کهگیلویه و بویراحمد اختصاص می یابد.

وی ادامه داد: همچنین تعدادی البسه، کفش، آتش کوب خریداری و در اختیار استان کهگیلویه و بویراحمد قرار می گیرد.

 معاون وزیر جهاد کشاورزی و رییس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور گفت:  همچنین بیمه بی نام برای افرادی که درمهار آتش سوزی دچار حادثه می شوند در اختیار این افراد قرار خواهد گرفت.

 منصور افزود: طرح جامع و پیشگیری از اطفا حریق به وزیر کشور ابلاغ شده که در این طرح امکانات و تجهیزات و نقاط  حادثه خیز پیش بینی شده است.

کهگیلویه و بویراحمد  رویشگاه بیش از ۲ هزار گونه گیاهی است که ۴۵۰ گونه آن گیاهی و دارویی است و این مقوله ظرفیت های بی بدیلی برای ثروت آفرینی در جنگل ها و مراتع دارد.

بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار هکتار از وسعت این استان را جنگل و مرتع تشکیل داده است.
کهگیلویه و بویراحمد با بیش از ۱۵ هزار کیلومتر مربع مساحت در جنوب غربی ایران ۳۰ درصد کل گونه‌های گیاهی کشور را در خود جای داده است.

این استان با  ۷۲۳ هزار نفر جمعیت یک درصد مساحت و یک درصد جمعیت کشور را داراست.
کهگیلویه و بویراحمد با ۲ اقلیم متفاوت و مناظر بکر و طبیعی و موقعیت خاص گردشگری دارای هشت شهرستان، ۱۷ شهر و یک هزار و ۶۷۶ روستای دارای سکنه است.

کهگیلویه و بویراحمد بیش از ۱۰ درصد آبهای شیرین کشور را دارد که بدون خاک شور و پوشیده از جنگل های انبوه بلوط است.

این استان با توجه به موقعیت اکولوژیکی و توپوگرافی خاص خود دارای پوشش گیاهی، جانوری و منابع حیاتی متنوعی است به گونه ای که افزون بر۴۰درصد گونه های گیاهی و دارویی کشور را در خود جای داده است.