محیط زیست به مثابه گنج بی‌پایان

غذایی که مصرف می‌شود، هوایی که در آن نفس می‌کشیم، آبی که می‌نوشیم و آب و هوایی که زندگی ما را روی کره زمین فراهم کرده است، همه از طبیعت سرچشمه می‌گیرد.

با وجود تمام مزایایی که طبیعت برای ما دارد، ما رفتار خوبی با طبیعت نداریم و همین مساله طبیعت را بر آن داشته که برای ما پیام ارسال کند.

شاید مهمترین پیامی که طبیعت این روزها برای ما ارسال کرده است این باشد: برای مراقبت از خود باید مراقب طبیعت باشیم.

سازمان ملل متحد برای تاکید بر لزوم حفاظت و سلامت محیط زیست به عنوان مساله اساسی و تاثیرگذار بر رفاه مردم و توسعه اقتصادی در سراسر جهان، پنجم ژوئن را به عنوان روز جهانی محیط زیست تعیین کرد.

روز جهانی محیط‌زیست زمانی برای طبیعت است،زمانی برای بیدارشدن و توجه، زمان آن که برای مردم و سیاره خود شرایط بهتری بسازیم. مسائل پیش‌آمده مانند آتش‌سوزی‌ها و یا شیوع کرونا نشان می‌دهد که تغییر و یا حذف یک عنصر روی کره زمین بر تمام زندگی روی آن اثر می‌گذارد و چه بسا پیامدهای منفی نیز به دنبال داشته باشد و این یعنی روی این کره خاکی همه چیز به هم وابسته است.

نابود کردن تنوع زیستی در حقیقت نابودی سیستمی است که زندگی انسان را پشتیبانی می‌کند، شاید بحران کنونی جهان تلنگری به ما باشد برای آنکه بفهمیم چقدر به اهمیت این موضوع در جهان بی‌توجه بوده‌ایم!

اقدامات انسان از جمله جنگل‌زدایی، تعرض به زیستگاه‌های حیات وحش‌، تشدید کشاورزی و تسریع در تغییرات آب و هوایی نامهربانی‌های آدمی نسبت به طبیعت است و ادامه‌دادن این مسیر شاید پیامدی جز از بین رفتن تنوع زیستی و فروپاشی سیستم‌های غذایی و بهداشتی برای بشر نداشته باشد.

تنوع زیستی تامین‌کننده رفاه جامعه بشری است

عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد در گفت و گو با ایرنا، رعایت نکردن حقابه زیست محیطی تالاب‌ها و رودخانه‌ها، ریزگردها و افت سطح آبهای زیرزمینی و کاهش کیفیت آب را از مهمترین مسائل و مشکلات زیست محیطی استان برشمرد و گفت: خشکسالی و برداشت بی‌رویه آب عوامل فشار بر منابع آبی استان هستند و هر دو این عوامل در کنار از بین رفتن پوشش گیاهی و فرسایش خاک سبب ایجاد ریزگرد در چند سال اخیر شده است.

رسول زمانی، احیای موجود منابع آبی را نیازمند صرف زمان دانست و افزود: مدیریت مصرف برداشت آب زیرزمینی، رعایت حقابه‌های زیست محیطی و نظارت بر توسعه متعادل اراضی کشاورزی و اصلاح الگوی کشت را از جمله راهکارهایی است که می‌توان برای بهبود وضعیت آب‌های زیرزمینی به کار برد.

وی با اشاره به ضرورت حفظ حقابه تالاب‌ها و نوسانات فصلی آب، تصریح کرد: نوسان آب ممکن است منجر به نابودی برخی گونه‌های گیاهی و یا از سوی دیگر ظهور و رشد برخی گونه‌های مهاجم شوند.

عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد، با تاکید بر رعایت مسائل و ارزیابی‌های زیست محیطی پروژه‌های انتقال آب، بیان کرد: برخی پروژه‌های انتقال آب در استان که اکنون در حال اجرا هستند، مجوز زیست محیطی ندارند، رعایت نکردن حقابه رودخانه‌ها بسیاری از گونه‌های جانوری را در معرض خطر قرار می‌دهد و از سوی دیگر در پایین دست رودخانه‌ها به عنوان مثال در استان خوزستان نیز مشکلات زیادی مانند دریافت آب کمتر و افزایش ریزگردها را سبب می‌شود.

زمانی ادامه داد: همچنین انتقال آب بدون ارزیابی زیست محیطی مشکلات اقتصادی و اجتماعی و مهاجرت افراد را به دنبال دارد.

وی با اشاره به ضرورت حفظ تنوع زیستی از منظر زیباشناختی، تصریح کرد: تنوع زیستی تامین‌کننده بسیاری از نیازها و رفاه جامعه بشری است، همه موجودات حق حیات دارند و ما باید این اجازه را به آنها بدهیم که همانند ما روی کره خاکی زندگی کنند.

عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد، به ارزش اکولوژیکی تنوع زیستی اشاره و خاطر نشان کرد: وجود گونه‌های مختلف، یکپارچگی اکولوژیکی را حفظ می‌کند.

زمانی، مهمترین علل از بین رفتن گونه‌های گیاهی و جانوری را تخریب زیستگاه‌ها عنوان و بیان کرد: شکار بی‌رویه و بهره‌برداری خارج از توان محیط زیست، می‌تواند عاملی برای نابودی طبیعت و گونه‌های زیستی موجود در آن باشد.

وی،با بیان اینکه محیط زیست استان، تلاش‌های خوبی برای حفظ منابع آبی، گیاهی و جانوری استان داشته است، ادامه داد: مکان‌یابی صحیح و دفن اصولی و بهداشتی پسماندها می‌تواند از اثرات سوء آنها مانند شیرابه‌های حاوی عوامل بیماری‌زا و فلزات سنگین بر زندگی انسان‌ها و دیگر جانداران جلوگیری کند و بازیافت زباله‌ها و کمپوست آنها می‌تواند نقش موثری در کاهش حجم پسماندها و شیرابه تولیدی آنها داشته باشد.

عضو هیات علمی دانشگاه شهرکرد بیان کرد: کرونا با همه مشکلاتی که در زندگی روزمره بشر به وجود آورد اما با کاهش گازهای گلخانه‌ای و ترکیبات آلاینده هوا نقش خوبی در کاهش آلودگی‌ها داشت، همچنین با خانه‌نشین کردن افراد آرامش را برای مدتی به حیات وحش برگرداند.

رعایت حقابه‌های زیست محیطی اکوسیستم‌های طبیعی را حفظ می‌کند

مدیرکل محیط زیست چهارمحال و بختیاری در گفت و گو با ایرنا با اشاره به چالش‌های محیط زیست و ضرورت رعایت حقابه‌های زیست محیطی بیان کرد: رعایت حقابه‌های زیست محیطی سبب حفظ و حراست بهتر و بیشتر از اکوسیستم‌های طبیعی می‌شود.

شهرام احمدی، به اهمیت مشارکت مردمی اشاره کرد و افزود: شعار هفته محیط زیست امسال جهش تولید، حفظ محیط زیست برای توسعه پایدار است، یعنی هر شهروند باید برای حفظ محیط زیست یک محیط‌بان و همیار محیط زیست باشد.

وی بیان کرد: اگر چه استان ما زیاد صنعتی نیست، اما رعایت مسائل زیست محیطی در مورد مراکز صنعتی، تولیدی و خدماتی برای جلوگیری از آلودگی آب، خاک و هوا نکته‌ای است که باید خیلی مراقب باشیم اگر چه همین پاک بودن استان وظیفه ما را در تلاش برای پاک ماندن سنگین‌تر می‌کند.

مدیرکل محیط زیست چهارمحال و بختیاری خاطرنشان کرد: خوشبختانه برخلاف بسیاری از کلان شهرها موارد آلودگی هوا در استان به دلیل نداشتن تجمع صنایع خیلی کم است.

احمدی، مساله مهم دیگر در بحث محیط زیست را گرد و غبار عنوان و تصریح کرد: خوشبختانه در زمینه گرد و غبار سال به سال وضعیت استان بهتر شده است به گونه‌ای که سال ۹۷ تعداد روزهای آلوده استان از نظر گرد و غبار در سال ۹۷ برابر  ۵۳ روز و این رقم در سال گذشته به هشت روز کاهش یافت.

وی، یکی از موارد تاثیرگذار در کاهش تعداد روزهای آلوده از نظر گرد و غبار را مبحث احیای تالاب‌ها در سطح کشور و به خصوص احیای تالاب گندمان در استان دانست و خاطر نشان کرد: این مساله خیلی از گرد و غبارها را که منشا داخلی داشت، برطرف کرد و تعداد روز اندکی هم که در استان وجود داشت، بیشتر منشا خارج از کشور داشته است، تالاب گندمان می‌توانست یک کانون گرد و غبار در استان باشد اما با احیای آن این مشکل رفع شد.

مدیرکل محیط زیست چهارمحال و بختیاری، با اشاره به نقش احیای زیستگاه‌های آسیب‌دیده و توجه ویژه دولت به گرد و غبار در استان‌هایی مانند خوزستان و سیستان و بلوچستان و دیگر استان‌های درگیر با این پدیده، ادامه داد: پیگیری‌های دیپلماتیک، کاشت نهال، مهار کانون‌های گرد و غبار در سطح کشور، بارندگی‌های خوب ۲ سال گذشته در کنار مشارکت مردمی نقش به سزایی در کاهش این مشکل داشته‌اند.

احمدی بیان کرد: بحث زوال بوم‌سازگان زاگرس یکی دیگر از مسائل مهم زاگرس و استان است که باید در حفظ آنها بسیار تلاش کرد.

وی، با اشاره به مباحث انتقال آب و ضرورت انجام ارزیابی زیست محیطی برای هر طرح و پروژه عمرانی، صنعتی، تولیدی و خدماتی که قرار است در سطح استان انجام شود، خاطر نشان کرد: یکی دیگر از مسائل مهم به خصوص در زمان خشک‌شدن طبیعت، پیشگیری از حریق در مناطق طبیعی با مشارکت مردم است.

مدیرکل محیط زیست چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه در چند سال گذشته هیچ‌گونه مجوز شکار چهارپا در استان صادر نشده است، بیان کرد: فقط تعدادی اندک ، پروانه شکار پرندگان آن هم به گونه‌ای که آسیبی به محیط زیست وارد نشود، صادر شده است.

کرونا آسیب و فشار به محیط زیست را کم کرد

احمدی، با اشاره به تاثیر کرونا بر محیط زیست تاکید کرد: حضور کمتر مردم و گردشگران در طبیعت و گردشگاه‌ها آسیب، فشار و ورود پسماند به محیط زیست را کمتر کرد.

وی، به نظارت قویتر محیط زیست و دانشگاه علوم پزشکی روی تولید پسماندهای عفونی، ماسک و دستکش در شرایط کنونی به لحاظ وارد نشدن آسیب به جامعه اشاره و بیان کرد: مدیریت پسماند در دنیا و بالطبع در کشور و استان یک موضوع مهم است و باید با اصلاح فرهنگ و پرهیز از کاربرد ظروف یک بار مصرف و مصرف‌گرایی در کنار الگوسازی برای نسل آینده، حجم پسماند تولیدی را نیز کاهش داد.

مدیرکل محیط زیست چهارمحال و بختیاری با اشاره به ضرورت مبحث جداسازی و بازیافت پسماند در خانه‌ها، تصریح کرد: در مدیریت اجرایی پسماند چه در مرحله حمل و نقل و دفن و چه در سایر مراحل رعایت اصول بهداشتی و زیست محیطی باید رعایت شود ضمن اینکه باید به سمت و سوی بازیافت پسماند حرکت کرد.

احمدی یادآور شد: یکی از سیاست‌های کلان کشوری و همچنین تاکید ریاست سازمان محیط زیست بحث افزایش نظارت شبانه‌روزی بر مدیریت پسماندها شامل عادی، کشاورزی، صنعتی، عفونی و دیگر پسماندها است.

به گزارش ایرنا، یک پارک ملی، یک اثر طبیعی ملی و ۵ منطقه حفاظت شده به مساحت ۱۵۵هزار و ۸۴۴ هکتار و ۲ منطقه شکار ممنوع به مساحت ۵۱ هزار و ۷۲۴ هکتار جزء مناطق حفاظت شده استان است.

 از مجموع یک میلیون و ۶۵۳ هزار و ۳۰۰ هکتار وسعت چهارمحال و بختیاری، یک میلیون و ۳۷۱ هزار و ۴۰۰ هکتار در حوضه آبخیز رودخانه کارون، ۱۴۳هزار و ۹۰۰ هکتار در حوضه آبخیز رودخانه زاینده رود، ۶۷ هزار و ۷۰۰ هکتار در حوضه آبخیز رودخانه دز و ۷۰ هزار و ۳۰۰ هکتار در حوضه آبخیز داخلی قرار دارد.
خشکسالی، برداشت بی‌رویه آب و پدیده گرد و غبار، افزایش تعداد آتش سوزی‌ها در اراضی کشاورزی، مراتع و جنگل‌ها، به عنوان تهدیدی برای این مناطق و حیات وحش است.
این استان به دلیل قرار داشتن در منطقه زاگرس میانی یا زاگرس مرطوب از تنوع گیاهی و جانوری بالایی برخوردار است، به گونه ای که هم اینک ۱۲.۵ درصد مساحت چهارمحال و بختیاری تحت مدیریت حفاظت محیط زیست قرار دارد.
با احتساب ذخیره‌گاه زیست کره تنگ صیاد و سبزکوه می توان گفت، نیمی از مساحت استان چهارمحال و بختیاری جزو مناطق حفاظت شده و ثبت ملی و جهانی است.
منطقه حفاظت شده شیدا، هلن، قیصری، سبزکوه و پارک ملی و منطقه حفاظت شده تنگ صیاد، منطقه شکار ممنوع خدا آفرید، اثر طبیعی ملی لاله واژگون از مناطق تحت مدیریت اداره کل محیط زیست استان چهارمحال وبختیاری است.