رویکرد پمپئو علیه ایران به فاجعه سیاسی برای واشنگتن منجر می‌شود

مایکل داکلاس روز چهارشنبه در نشست مجازی اندیشکده شورای آتلانتیک که با موضوع «محدودیت تسلیحاتی ایران» برگزار شد، افزود: در مورد توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ با ایران، رویکرد اروپا تا حد زیادی با نگرانی‌های قانونی و تعهد به نظم بین‌المللی مبتنی بر قوانین الهام گرفته است.

وی ادامه داد:اروپایی‌ها اعتقاد دارند که ایالات متحده باید به پیمان‌ها یا توافقنامه‌هایی که امضا کرده‌اند، احترام بگذارد. به احتمال زیاد آنها در مورد تحریم تسلیحاتی سازمان ملل از همان رویکرد پیروی می‌کنند. ایرانی‌ها روند خطرناکی را برای شکستن تعهدات خود تحت برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) آغاز کرده‌اند، اما آنها از توافق خارج نشده‌اند.

این دیپلمات سابق فرانسوی اضافه کرد: از این رو، هیچ دلیلی برای برنداشتن تحریم تسلیحاتی پیش‌بینی شده در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، وجود ندارد.

داکلاس با بیان اینکه واقعیت‌های سیاسی هم اهمیت دارند، مدعی شد: از یک طرف، توسعه طلبی ایران در خاورمیانه از طریق نیابتی‌ها چه از طریق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یا انتقال موشک، بدون شک باعث نگرانی می‌شود. اگر ایرانی‌ها به جعبه ابزار فعلی خود یعنی زرادخانه‌ها، تانک، هواپیماهای مدرن و سیستم‌های ضد موشکی اضافه کنند، تنها اوضاع را برای همسایگان آن بدتر می‌کند.

وی مدعی شد: برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که لیست طولانی قراردادها به طور خاص با روسیه و چین به امضا رسیده یا در حال مذاکره است. این پول می‌تواند از دارایی‌هایی باشد که هم اکنون در خارج از کشور ضبط شده‌اند.

عضو مهمان اندیشکده شورای آتلانتیک اظهار کرد: از طرف دیگر، شانس دستیابی به توافق با روسیه و چین برای تحریم تسلیحاتی سازمان ملل نزدیک به صفر است. این قلب مشکل است.

داکلاس در پاسخ به این سوال که چگونه با روسیه و چین مقابله کنیم، گفت: تنها راه حل این مشکل، یافتن ترتیبی در داخل گروه ۱ + ۵، پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل به علاوه آلمان یا در قالب بزرگتر است.

وی افزود: با چنین برداشتی، تحریم تسلیحاتی در ماه اکتبر به طور طبیعی پایان خواهد یافت اما مسکو و پکن خواهند پذیرفت که از انتقال سلاح‌های بی ثبات کننده به ایران، حداقل در آینده نزدیک خودداری کنند که می‌توان آن را یک "محدودیت مضاعف" دانست.

این دیپلمات پیشین فرانسه ادامه داد: قبول ایالات متحده برای برداشته شدن ممنوعیت تسلیحاتی و سایر قدرتهای بزرگ بر این پایه است که فعلا فکر انتقال سلاح به ایران را رها کنند. در گذشته مواردی وجود داشته است که روسیه مدت طولانی به طور فوق العاده‌ای سیستم‌های نظامی را که جمهوری اسلامی خریداری کرده بود چون S-۳۰۰ تحویل داد.

داکلاس با بیان اینکه چین طبق این گزارش تصور می‌کند که ایران به دلیل اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا علیه تهران، مشتری ویژه‌ای نیست. برای چین و همچنین روسیه منافع آنها به مقداری ثبات در یک منطقه بسیار ناپایدار با جلوگیری از شعله‌ور ساختن بیشتر مسابقه تسلیحاتی در منطقه‌ای بهتر تامین می‌شود.

وی پیش‌بینی کرد چنین ترتیبی در چارچوب نشست سران گروه ۱+۵ همچون برنامه پیشنهادی ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه و امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه به صورت مجازی برگزار شود. با این حال، روشن است که این شرایط مطابق با خصومت فعلی بین واشنگتن و پکن که به خاطر همه‌گیری کرونا شدت می‌گیرد و بی‌اعتمادی عمیق موجود بین روسیه و آمریکا، نمی‌تواند محقق شود.

تهدید بازگرداندن تحریم‌ها

عضو موقت اندیشکده شورای آتلانتیک درباره تهدید مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا برای استفاده از مکانیسم ماشه به منظور بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران هم گفت: یکی از تفسیرهای احتمالی اظهارات پمپئو این است که دولت ترامپ قصد دارد هر گزینه‌ای را برای دولت بالقوه دموکرات در سال ۲۰۲۱ ببندد تا به برجام بازنگردد.

داکلاس افزود: اگر ساز و کار ماشه اجرا شود، ایران احتمالا توافق هسته‌ای را رد می‌کند ، از این رو ، برای دولت جدید امکان نجات برجام را غیرممکن خواهد ساخت.

وی تفسیر دیگر را از این تهدید آمریکا، پیشبرد برنامه خود برای تحریم تسلیحاتی برشمرد و ادامه داد: در هر دو مورد ، از دیدگاه اروپا، رویکرد پمپئو منجر به یک فاجعه سیاسی می‌شود. هیچ راهی وجود ندارد که اروپا و البته روسیه و چین بتوانند از چنین روشی پشتیبانی کنند.

این دیپلمات پیشین فرانسه اضافه کرد: ایالات متحده بیشتر از زمانی که ایالات متحده به عراق حمله کرد، کاملا منزوی خواهد شد در حالی که توازن محبوبیت نیروهای غربی در جهان نسبت به سال ۲۰۰۳ بسیار کمتر است.

اقدامات اروپا برای اکتبر

داکلاس در پاسخ به این سوال که سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان، انگلستان و شرکای آنها در اتحادیه اروپا چه می‌توانند انجام دهند؟ گفت: آنها هنوز درباره موضع خود تصمیم نگرفته‌اند. این احتمال وجود دارد که در نهایت آنها به فرمول "محدودیت مضاعف" فشار بیاورند.

وی افزود: جزئیات چنین تفاهمی همچون مدت زمان ترتیبات، انواع سیستم‌ها، تایید صحت و ارتباطات آن با برجام و مانند آن پیچیده است. همچنین شکی نیست که تندروها در تهران تمام تلاش خود را برای جلوگیری از تنظیم این ترتیبات از سوی قدرت‌های بزرگ، انجام خواهند داد.

این تحلیلگر مسایل خاورمیانه ادامه داد: این بدان معناست که اروپایی‌ها باید برای رسیدن به طیف گسترده‌ای از مقامات ایرانی بسیار فعالیت داشته باشند. آنها باید تاکید کنند که توافق "محدودیت مضاعف" به حق ایران برای دستیابی به تسلیحات جدید به خطری ایجاد نمی‌کند.

داکلاس در پاسخ به این سوال که چگونه از یک طرف روسیه و چین و از طرف دیگر ایالات متحده را تحت تاثیر قرار دهیم، گفت: در مورد دلایل علاقه مسکو و پکن به رویکرد "محدودیت مضاعف" قبلاً ذکر شد اما دیپلمات‌های اروپایی همچنین می‌توانند ادعا کنند که برای حفظ امکان بازگشت دولت دموکرات آینده به برجام، چنین فرمول لازم است.

وی افزود: امتناع از مسلح کردن ایران فرصت بیشتری برای روسیه و چین خواهد بود تا منافع خود را در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس پیش ببرند که در چشم مسکو و پکن بیشتر و بیشتر اهمیت می‌یابند.

سفیر سابق فرانسه با اشاره به انتخابات آبان‌ماه ریاست جمهوری آمریکا، یادآور شد: دونالد ترامپ رئیس جمهوریآمریکا، در حال حاضر موضع ضد چینی شدیدی در مبارزات انتخاباتی خود گرفته است، بخشی از آن نیز به دلیل همه‌گیری بیماری ویروس کرونا و تاثیر آن بر اقتصاد ایالات متحده است.

داکلاس اظهار کرد: نکته‌ای که هنگام صحبت با دولت ترامپ باید مطرح شود این است که زورآزمایی با ایران برای مبارزات انتخاباتی، یک تجارت پر مخاطره است. پیش از بحران کووید-۱۹، چینی‌ها نسبت به روسیه، نسبت به مسائل ایران کمتر حساس بودند اما این بار با دیپلماسی بسیار جدی‌تر چین، ممکن است متفاوت باشد.

وی تصریح کرد: پکن می‌تواند فرصتی برای تحمیل خسارت به آمریکایی‌ها و رهبری در تقابل بین‌المللی با واشنگتن باشد. اروپایی‌ها می‌توانند به واشنگتن خاطر نشان کنند که زمان آن نیست که یک پیروزی آسان دیپلماتیک را بر چین داشته باشیم.

این دیپلمات پیشین فرانسه به درگیری عربستان سعودی و روسیه بر سر قیمت نفت هم اشاره کرد و گفت: این موفقیت مهم ترامپ برای انعقاد معامله نفتی با روسیه، عربستان سعودی و مکزیک و بستن پرونده بود که به روشی غافلگیرانه انجام شد. این نشان می‌دهد که رئیس جمهور ترامپ هنگامی که بخواهد، ظرفیت چشمگیر خود را برای حل مسائل دشوار از طریق چند تماس تلفنی حفظ می‌کند.

داکلاس خاطرنشان کرد: روش مشابهی با کمک دیگر طرف‌ها به ویژه اروپایی‌ها برای یافتن راهی خارج از ممنوعیت تسلیحاتی سازمان ملل و فرایند ماشه برای حل معمای ایران باید استفاده شود.