در گزیده ای از یادداشت روزنامه شرق به قلم فریدون مجلسی آمده است: آنان باید به این نکته توجه کنند؛ اصلی اساسی که کشورهای دیگر در روابط بین‌المللی رعایت می‌کنند، بر پایه حق یا احساس حقانیت و غیرت‌مداری قرار ندارد، بلکه از سوی هر کشوری بر پایه مقتضیات منافع ملی آن کشور است. اگر منافع کشورهای اروپایی و آمریکایی در امری همسویی داشته باشد، این به معنی تسلیم اروپاشدن در مقابل آمریکا نیست و اگر در مسائلی اختلاف داشته باشند، در آن موارد همسویی هم نخواهند داشت.
در مسئله برجام اروپا با خروج یک‌جانبه آمریکا موافق نبود و به آن کار لحاظ حقوقی و حرمت به امضای تعهدآور آمریکا اعتراض داشت؛ اما وضع تحریم‌های جدید را به دلایل خارج از توافق برجام موضوعی جداگانه و مربوط به روابط دوجانبه سیاسی ایران و آمریکا می‌دانست. با این‌حال هرچند اروپا رسما خود را به برجام پایبند می‌دانست، در اجرای عملی تحریم‌ها نیز از همان آغاز از آمریکا تبعیت می‌کرد، ضمن آنکه می‌کوشید اگر در رابطه سیاسی مورد نظر آنان تغییری در رفتار ایران حاصل شود، دریچه‌ای برای ادامه یا تجدید روابط ایران و اروپا گشوده بماند.
اروپا انتظار داشت ایران ضمن تحمل تحریم‌های فزاینده، به تعهدات برجامی خود هم پایبند بماند. وقتی جمهوری اسلامی گام‌های تلافی‌جویانه درباره تعهدات برجامی خود را در پیش گرفت، اروپا ضمن ابراز مخالفت و تشویق ایران به اجرای تعهدات برجامی خود اعلام کرد اگر این گام‌ها از خط قرمزهای تعهدات برجام بگذرد، در ارجاع موضوع به شورای حکام سازمان انرژی اتمی و تهدید و توسل به کشیدن ماشه و برگرداندن قطع‌نامه‌های تحریمی شورای امنیت تردید نخواهند کرد.
آمریکا و اروپا پس از امضای برجام، به ایران درِ باغ سبزی نشان دادند، شرکت‌هایشان در ایران مشغول فعالیت شدند، اما به‌محض اعلام تحریم تجارت با آمریکا، ناگهان سیاست ایران درباره اسرائیل را تهدیدآمیز اعلام کردند و از همان زمان بساط همکاری فنی و اقتصادی خود را جمع کردند و رفتند و پس از اعلام خروج آمریکا عملا همه روابط بانکی و پولی خود را نیز معلق کردند. پس تحریم تجاری و مالی مطلب جدیدی نیست، اما تغییرات اقتصادی و اجتماعی گسترده در جامعه آمریکا که با کرونا آغاز شد و با قتل متهم سیاهپوست توسط پلیس تشدید شد و به بی‌کاری ۴۰ میلیونی و تظاهرات رادیکال خیابانیِ مردم هراسیده و نگران از آینده خود انجامید، بخت تجدید انتخاب ترامپ را به مخاطره جدی انداخته است. در چنین شرایطی واکنش‌های ترامپ در عرصه بین‌المللی نیز متعارف و عاقلانه نبوده است.
خروج از سازمان بهداشت جهانی، متهم‌کردن چین درباره کرونا، تشدید اختلاف با روسیه در سوریه، تشدید واکنش آمریکا نسبت به ایران را که همراه با افزایش فشارهای اقتصادی و حمل‌ونقل دریایی بوده است، می‌تواند تهدیدآمیزتر کند. درباره موضع‌گیری اروپا، یعنی اقدام مشترک انگلیس و فرانسه و آلمان که سه عضو مهم برجام هستند، در درخواست بازرسی آژانس از دو محل مد نظر بازرسان، علاوه بر نگرانی آنها گام‌های پنج‌گانه عدول متقابل از تعهدات برجامی، با توجه به اعلام مواضع اصولی جمهوری اسلامی در قطع امید از غرب و کنارگذاشتن غرب از معادلات بین‌المللی ایران، این موضع‌گیری دور از انتظار نبود.
فقط دو کشور مهم روسیه و چین علیه محکومیت ایران رأی ندادند، اما این دو کشور که عملا تحریم‌های بانکی آمریکا را علیه ایران اعمال کرده‌اند، خودشان هم مشکلاتی با آمریکا دارند و در صورت رفع آن مشکلات معلوم نیست تا چه اندازه بخواهند همراه باشند.
نظر شما