طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوار مهم‌ترین طرح‌های آماری مرکز آمار ایران است. هدف کلی این طرح، برآورد متوسط هزینه‌ها و درامد یک خانوار شهری و یک خانوار روستایی در سطح کشور و استان‌ها است.
در سال ١٣٩٨ تعداد خانوارهای آمارگیری شده در این طرح ۱۹ هزار و ۸۹۸ خانوار در نقاط شهری و ۱۸ هزار و ۴۳۰ خانوار در نقاط روستایی کشور است.
براساس این آمار متوسط هزینه کل خالص سالانه یک خانوار شهری ۴۷ میلیون و ۴۳۷ هزار و ۹۰۰ تومان بود که ۱۱ میلیون و ۷۵۲ هزار تومان (۲۴.۸ درصد) صرف هزینه‌های خوراکی و دخانی و ۳۵ میلیون و ۶۸۵ هزار تومان (۷۵.۲ درصد) مربوط به هزینه‌های غیرخوراکی بوده است.
در بین هزینه‌های خوراکی و دخانی، بیشترین سهم با ۲۲ درصد مربوط به هزینه گوشت و در بین هزینه‌های غیرخوراکی بیشترین سهم با ۴۸ درصد مربوط به هزینه مسکن، سوخت و روشنایی بوده است.
متوسط درآمد اظهار شده سالانه یک خانوار شهری در سال گذشته ۵۴ میلیون و ۱۰۰ هزار و ۷۰۰ تومان بوده است که نسبت به سال قبل از آن (۹۷) ۲۴.۴ درصد افزایش داشته است. بر این اساس در سال ١٣٩٨ رشد متوسط درامد سالانه خانوارهای شهری بیشتر از رشد متوسط هزینه کل سالانه است.
منابع تامین درآمد خانوارهای شهری نشان می‌دهد که ٣٢.٥ درصد درآمد از مشاغل مزد و حقوق بگیری، ١٦.١ درصد از مشاغل آزاد کشاورزی و غیرکشاورزی و ٥١.٤ درصد از محل درامدهای متفرقه خانوار تأمین شده است.
مقایسه درصد خانوارهای شهری استفاده کننده از لوازم عمده زندگی در سال ١٣٩٧ نسبت به سال ١٣٩٨ نشان می‌دهد که خانوارهای استفاده کننده اتومیبل شخصی از ۵۳.۲ به ٥٣.١ درصد، یخچال فریزر از ٦٨.٥ به ٧٠.٢درصد، جاروبرقی از ٩١.٥ به ٩١.٧درصد، ماشین لباسشویی از ٨٦.٦ به ٨٧.١ درصد، ماشین ظرفشویی از ٨.٤ به ٧.٦ درصد، اجاق گاز از ٩٩.٢ به ٩٩.١ و مایکروویو و فرهای هالوژن دار از ١٢.٦ به ١٢.٣ درصد تغییر یافته است.
در سال گذشته عمده‌ترین نوع سوخت مصرفی ٩٣,٦ درصد از خانوارهای شهری برای گرما، گاز طبیعی(شبکه عمومی) بوده است.
وضعیت درآمد و هزینه خانوار روستایی در سال گذشته
متوسط هزینه کل خالص سالیانه یک خانوار روستایی ۲۶ میلیون و ۱۰۰ هزار و ۶۰۰ تومان بوده است که نسبت به سال قبل ۲۱.۷ درصد افزایش نشان می‌دهد.
از هزینه کل سالانه خانوار روستایی ۱۰ میلیون و ۲۶۶ هزار و ۴۰۰ تومان با سهم ٣٩.٣ درصد مربوط به هزینه‌های خوراکی و دخانی و ۱۵ میلیون و ۸۳۴ هزار و ۲۰۰ تومان با سهم ٦٠.٧ درصد مربوط به هزینه‌های غیرخوراکی بوده است.
در بین هزینه‌های خوراکی و دخانی، بیشترین سهم مربوط به هزینه آرد، رشته، غلات، نان و فرآوردهای آن و گوشت هر کدام ۲۲ درصد و در بین هزینه‌های غیرخوراکی، بیشترین سهم با ۳۰ درصد مربوط به مسکن، سوخت و روشنایی بوده است.
متوسط درآمد اظهار شده سالیانه یک خانوار روستایی ۲۹ میلیون و ۷۰۲ هزار و ۲۰۰ تومان بوده است که نسبت به سال قبل ۲۴.۴ درصد افزایش داشته است. منابع تامین درآمد خانوارهای روستایی نشان می‌دهد که ۳۰.۷ درصد از مشاغل مزد و حقوق بگیری، ٣٣.٥ درصد از مشاغل آزاد کشاورزی و غیرکشاورزی و ٣٥.٨ درصد از محل درامدهای متفرقه خانوار تأمین شده است.
مقایسه درصد خانوارهای روستایی استفاده کننده از لوازم عمده زندگی در سال ١٣٩٧ نسبت به سال ١٣٩٨ نشان می‌دهد که خانوارهای استفاده کننده؛ اتومیبل شخصی از ۳۲.۳ به ٣٢.٧ درصد، یخچال فریزر از ٤٩.٢ به ٥٠.٤ درصد، اجاق گاز از ٩٨.٣ به ٩٨.٤ درصد، جاروبرقی از ٦٦.١ به ٦٥.٩ درصد، ماشین لباسشویی از ۵۶ به ٥٦.٥ درصد و مایکروویو و فرهای هالوژن دار از ٢ به ٢.٣ درصد تغییر یافته است. همچنین درصد خانوارهای روستایی استفاده کننده از ماشین ظرفشویی با ٠.٥ درصد بدون تغییر بوده است.
در سال ١٣٩٨ عمده ترین نوع سوخت مصرفی ۷۱.۷ درصد از خانوارهای روستایی برای گرما، گاز طبیعی(شبکه عمومی) و ١٦.٤درصد نفت سفید بوده است.
کرمان ارزان‌ترین استان برای زندگی
بررسی متوسط هزینه کل سالیانه یک خانوار شهری نشان می‌دهد که استان تهران با ۷۲ میلیون و ۷۱۷ هزار و ۵۰۰ تومان بیشترین و کرمان با ۲۶ میلیون و ۳۲۰ هزار و ۷۰۰ تومان کمترین هزینه را در سال ١٣٩٨ داشته‌اند.
همچنین استان تهران با ۸۱ میلیون و ۳۱۷ هزار تومان بیشترین و استان کرمان با ۳۴ میلیون و ۸۸ هزار تومان کمترین متوسط درامد سالیانه یک خانوار شهری را در سال ١٣٩٨ به خود اختصاص داده است.
بررسی متوسط هزینه کل سالیانه یک خانوار روستایی نشان می‌دهد که استان البرز با ۴۱ میلیون و ۷۷۱ هزار و ۴۰۰ تومان بیشترین و استان سیستان و بلوچستان با ۱۴ میلیون و ۶۴۳ هزار تومانکمترین هزینه را در سال ١٣٩٨ داشته‌اند.
همچنین استان البرز با ۴۶ میلیون و ۱۴۸ هزار و ۸۰۰ تومان بیشترین و استان سیستان و بلوچستان با ۱۲ میلیون و ۸۱۰ هزار و ۴۰۰ تومان کمترین متوسط درامد سالیانه یک خانوار روستایی را در سال ١٣٩٨ به خود اختصاص داده است.
نظر شما