نگاهی به حضور نمایندگان مردم خراسان رضوی در کمیسیون‌های مجلس

از مجموع ۱۸ نماینده استان خراسان رضوی در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی هفت نماینده در دوره دهم مجلس این جایگاه منتخب  را داشته‌اند که با توجه به سابقه و وزانتشان امیدواری برای حضور تاثیرگذار آنان در کمیسیون‌های مختلف مجلس یا تصدی سمت‌های مهم در این بخش وجود دارد اما به نظر می‌رسد این انتظار منطقی محقق نشده است. 

حدود و وظایف کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی 

بطور معمول طرح‌ها و لوایح مجلس شورای اسلامی ابتدا در کمیسیون‌های ذیربط مورد بررسی کارشناسی قرار گرفته و هنگام طرح در صحن علنی مجلس، نظر نهایی کمیسیون نیز پرسیده و اعلام می‌شود.

مجلس شورای اسلامی ۱۳ کمیسیون تخصصی شامل آموزش، تحقیقات و فناوری، اجتماعی - اقتصادی، امنیت ملی و سیاست خارجی، انرژی، برنامه و بودجه و محاسبات، بهداشت و درمان، امور داخلی و شوراها، صنایع و معادن، عمران، فرهنگی - قضایی و حقوقی، کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست دارد که در چارچوب هر تخصص "لوایح دولت و طرح‌های نمایندگان" را به صورت تخصصی بررسی، تصویب و به صحن علنی خانه ملت ارائه می‌کنند.

"ارزیابی تخصصی وضعیت و عملکرد دستگاه‌های اجرایی با حضور مسوولان هر دستگاه، بررسی وضعیت امور کشوری، امور اقتصادی، موضوعات سیاست خارجی و دیگر امور گوناگون ملی و منطقه‌ای" از دیگر وظایف جاری کمیسیون‌های مجلس شورای اسلامی هستند.

نمایندگان مردم در خانه ملت به جز رییس مجلس، حتی اگر از اعضای هیات رییسه مجلس هم هستند می‌بایست حداقل در یکی از کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی عضویت و فعالیت داشته باشند. 
اهمیت و جایگاه کمیسیون‌های مجلس در قانونگذاری 

گرچه بر اساس اصل ۸۵ قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی نمی‌تواند اختیار قانونگذاری را به شخص یا هیاتی واگذار کند اما در موارد ضروری این اختیار را دارد که وضع برخی قوانین را به کمیسیون‌های داخلی خود تفویض نماید.

همچنین مجلس شورای اسلامی می‌تواند تصویب دائم اساسنامه سازمان‌ها، شرکت‌ها، موسسات دولتی یا وابسته به دولت را به کمیسیون‌های تخصصی ذیربط واگذار کند.

چگونگی عضویت در کمیسیون‌ها

تعداد اعضای کمیسیون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی حداقل ۱۹ و حداکثر ۲۳ نفر است. 

مستند به "تبصره یکم از ماده ۳۶ آیین‌نامه مجلس شورای اسلامی" نمایندگان بر اساس یک سری امتیازات از جمله مدرک تحصیلی، سوابق اجرایی، سابقه نمایندگی و سابقه قبلی عضویت در کمیسیون‌های تخصصی، از سوی هیات رییسه مجلس شورای اسلامی به عضویت در آنها در می‌آیند. 
پنج کمیسیون "امنیت ملی و سیاست خارجی، اصل ۹۰، برنامه و بودجه، صنایع و معادن و اجتماعی" بیشترین تقاضا را از سوی نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی برای عضویت دارند. 

نمایندگان خراسان رضوی و کمیسیون‌های تخصصی مجلس

وضعیت کنونی عضویت نمایندگان مردم خراسان رضوی در کمیسیون‌های تخصصی ۱۳ گانه مجلس شورای اسلامی به این شرح اعلام شده است:

۱- اکبر احمدپور، عضویت در "کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری" خانه ملت
۲- احسان ارکانی، حضور در "کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات" مجلس شورای اسلامی 

۳- علی آذری، حضور در "کمیسیون عمران" خانه ملت

۴- نصرالله پژمانفر، عضویت در "کمیسیون اصل ۹۰" مجلس شورای اسلامی 

۵- هاجر چنارانی، عضویت در "کمیسیون فرهنگی" خانه ملت 

۶- محمدحسین حسین‌زاده بحرینی، حضور در "کمیسیون اقتصادی" مجلس شورای اسلامی

۷- فاطمه رحمانی، عضویت در "کمیسیون اجتماعی" خانه ملت 

۸- جلیل رحیمی‌جهان‌آبادی، حضور در "کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی" مجلس شورای اسلامی 

۹- حسن رزمیان‌مقدم،  عضویت در "کمیسیون بهداشت و درمان" خانه ملت 

۱۰- محسن زنگنه، عضویت در "کمیسیون برنامه و بودجه" مجلس شورای اسلامی 

۱۱- محمد صفایی‌دلویی، حضور در "کمیسیون اقتصادی" خانه ملت 

۱۲- حسین عباس‌زاده، عضویت در "کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری" مجلس شورای اسلامی 

۱۳- علی‌اصغر عنابستانی، عضویت در "کمیسیون اجتماعی" خانه ملت 

۱۴- سید احسان قاضی‌زاده‌هاشمی، حضور در "کمیسون فرهنگی" مجلس شورای اسلامی

۱۵- سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، حضور در "کمیسیون بهداشت و درمان" خانه ملت

۱۶- جواد کریمی قدوسی، عضویت در "کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی" مجلس شورای اسلامی

۱۷- بهروز محبی‌نجم‌آبادی، عضویت در "کمیسیون برنامه و بودجه" خانه ملت 

۱۸- جواد نیک‌بین، حضور در "کمیسیون فرهنگی" مجلس شورای اسلامی 

به این ترتیب گرچه نمایندگان مردم خراسان رضوی در هشت کمیسیون تخصصی یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی عضویت یافته‌اند اما هیچیک از ۱۸ نماینده این استان هم‌اینک در پنج کمیسیون تخصصی "انرژی، امور داخلی کشور و شوراها، صنایع و معادن، قضایی و حقوقی، کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست" حضور ندارند. 

همچنین نمایندگان منتخب مردم خراسان رضوی در مجلس شورای اسلامی عنوان ریاست هیچیک از کمیسیون‌های تخصص خانه ملت را ندارند. 

"امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی" تنها نماینده مردم خراسان رضوی در خانه ملت عنوان "نایب رییس اول" مجلس شورای اسلامی را کسب کرده که ارتباطی با کمیسیون‌های تخصص خانه ملت ندارد. 

نمایندگان کلیدی و باسابقه 

علاوه بر امیرحسین قاضی‌زاده، نقش‌آفرینی حجت‌الاسلام "محمدحسین حسین‌زاده بحرینی" در کمیسیون اقتصادی و "جواد کریمی قدوسی و "جلیل رحیمی‌جهان‌آبادی" در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی قابل ملاحظه است. 

همچنین حجت‌الاسلام "نصرالله پژمانفر" به عنوان یکی از نامزدهای تصدی ریاست کمیسیون اصل ۹۰ در صورت انتخاب از سوی نمایندگان، تنها رییس کمیسیون از میان ۱۸ نماینده خراسان رضوی در مجلس شورای اسلامی خواهد بود.

نماینده مردم چناران و بینالود در مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا پیرامون سهم و وزن نمایندگان مردم خراسان رضوی در خانه ملت گفت: تنها شانس تصدی ریاست کمیسیون برای نمایندگان این استان مربوط به حجت‌الاسلام پژمانفر در کمیسیون اصل ۹۰ است.

حسین عباس‌زاده افزود: البته با توجه به اینکه قالیباف با رگ و ریشه خراسانی در جایگاه ریاست مجلس حضور دارد و امیرحسین قاضی‌زاده نیز نایب رییس اول مجلس است می‌توان گفت که بر خلاف کمیسیون‌های تخصصی، ظرفیت‌های خوبی برای نمایندگان مردم خراسان رضوی در هیات رئیسه یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی ایجاد شده است.

وی به جانباختن دو نماینده مجلس یازدهم بخاطر ابتلا به ویروس همه‌گیر کرونا و یک نماینده دیگر در تصادف رانندگی اشاره و بیان کرد: همچنین تعیین تکلیف ۱۱ نماینده دیگر یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی به انتخابات میان‌دوره‌ای موکول شده لذا هنوز گنجایش برخی از کمیسون‌های تخصصی مجلس تکمیل نشده یا مورد اسقبال قرار نگرفته است. 

تقاضای بسیار برای خدمت در برخی کمیسیون‌ها

این نماینده مجلس شورای اسلامی گفت: برای عضویت در کمیسیون امنیت ملی بیش از ۷۰ نفر متقاضی شدند اما فقط ۲ نفر متقاضی حضور در کمیسیون اجتماعی بودند بنابراین برخی کمیسیون‌ها با ۲۳ نفر و برخی با ۱۹ نفر تشکیل شده‌اند.

وی افزود: نظر بر این بود که ظرفیت ۱۸ نماینده استان نسبت به سایر استان‌ها قابل توجه است لذا همکاران می‌توانند در همه و بیشتر کمیسون‌ها عضو بوده و تاثیر بگذارند.

عباس‌زاده به تناسب تخصص نماینده با ماهیت کمیسیون نیز اشاره و بیان کرد: در کمیسیون‌های آموزش و تحقیقات حجت الاسلام احمد پور و بنده عضو شدهایم که با توجه به سابقه من در اداره آموزش و پرورش و سابقه حضور احمدپور در دانشگاه این عضویت‌ها انجام شد.

چالش در برخی کمیسیون‌ها

نماینده مردم چناران و بینالود در مجلس شورای اسلامی گفت: "هاجر چنارانی" نماینده مردم نیشابور و فیروزه از خراسان رضوی که پیش از این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی بود موفق به حضور مجدد در این کمیسیون نشده است.

وی افزود: ازدحام تقاضا برای عضویت در این کمیسیون تخصصی زیاد بود و چنارانی نیز به حضور نیافتن خود در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی اعتراض کرد.

عباس‌زاده ادامه داد: برخی کمیسون‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی بواسطه همین موضوع به چالش برخورده‌اند یا به حد نصاب لازم از نظر تعداد اعضا نرسیده‌اند ولی بر اساس آیین‌نامه داخلی مجلس پس از سپری شدن 6 ماه، نمایندگان می‌توانند کمیسیون خود را تغیر دهند. 

نماینده مردم کاشمر، بردسکن و خلیل‌آباد در مجلس شورای اسلامی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: نمایندگان مردم خراسان رضوی در مجلس یازدهم تقریبا در همه کمیسیون‌های تخصصی پخش شده‌اند و این توزیع نیز بر اساس تخصص هریک از آنها بوده است.

حجت‌الاسلام جواد نیک‌بین افزود: البته با توجه به اینکه مطالبات و نیازهای مردم در امور اقتصادی بیشتر است تمایل حضور نمایندگان در کمیسیون‌های تخصصی مرتبط با این حوزه در مقایسه با دوره دهم مجلس شورای اسلامی افزایش یافته است.

وی که به عضویت کمیسون فرهنگی مجلس درآمده است حضور خود را در این کمیسیون هماهنگ با تخصص خود دانست. 

توزیع متناسب با تخصص در کمیسیون‌ها

نماینده مردم مشهد وکلات در مجلس شورای اسلامی که هم‌اینک عضو کمیسیون اجتماعی خانه ملت است نیز به خبرنگار ایرنا گفت: تقریبا بر اساس تخصص، نمایندگان مردم خراسان رضوی در کمیسیون‌های برنامه و بودجه، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی توزیع شده‌اند.

فاطمه رحمانی افزود: من و  "علی‌اصغر عنابستانی" عضو کمیسیون اجتماعی هستیم و احسان قاضی‌زاده هاشمی هم با توجه به سابقه فعالیتش در کمیسیون فرهنگی دوره دهم مجلس، دوباره به همین کمیسیون تخصصی بازگشته است. 

وی ادامه داد: هاجر چنارانی نیز که در دوره دهم مجلس عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی بود نتوانست مجدد به این کمیسیون ورود پیدا کند. افرادی که نتوانسته‌اند در کمیسیون‌های مورد انتخاب نخست و دوم خود عضو شوند به عضویت دیگر کمیسیون‌های تخصصی که تعداد اعضایشان هنوز به حد نصاب نرسیده درخواهند آمد.

این نماینده مجلس به حد نصاب نرسیدن اعضای کمیسیون قضایی مجلس اشاره و بیان کرد: عضویت در کمیسیون فرهنگی به هاجر چنارانی پیشنهاد شد اما وی در آن کمیسیون حضور نیافته و همچنان پیگیر کسب موارد انتخابی خود است. 

وی گفت: همچنین برای "حسن رزمیان‌مقدم" منتخب مردم درگز که وارد کمیسیون مورد نظر خود نشده نیز همین وضعیت صدق می‌کند زیرا وی تمایل به حضور در کمیسیون بهداشت و درمان ندارد. 

چهار میلیون و ۵۰۰ هزار نفر جمعیت واجد شرایط رای دادن در خراسان رضوی اسفند ماه پارسال آرای خود را با حضور در چهار هزار و ۲۳ شعبه رای‌گیری، به صندوق‌های انتخابات مجلس یازدهم ریخته و ۱۸ نماینده این استان را از میان ۶۷۴ نامزد انتخاب کردند.

استان 6 میلیون و ۴۰۰ هزار نفری خراسان رضوی ۱۲ حوزه انتخابیه به این شرح دارد: مشهد شامل بخش مرکزی این شهرستان و شهرستان کلات با پنج نماینده، حوزه نیشابور شامل شهرستان‌های فیروزه و نیشابور با دو نماینده، حوزه انتخاباتی سبزوار شامل شهرستان‌های جوین، جغتای، خوشاب، داورزن و سبزوار با دو نماینده، حوزه انتخاباتی درگز منحصر به همین شهرستان با یک نماینده، حوزه قوچان شامل شهرستان‌های فاروج و قوچان با یک نماینده، حوزه فریمان شامل شهرستان‌های سرخس و فریمان و بخش‌های احمدآباد و رضویه شهرستان مشهد با یک نماینده، حوزه کاشمر شامل شهرستان‌های بردسکن، خلیل‌آباد و کاشمر با یک نماینده، حوزه تربت‌حیدریه شامل شهرستان‌های زاوه، مه‌ولات و تربت‌حیدریه با یک نماینده، حوزه انتخاباتی گناباد شامل شهرستان‌های بجستان و گناباد با یک نماینده، حوزه خواف شامل شهرستان‌های رشتخوار و خواف با یک نماینده، حوزه تربت‌جام شامل شهرستان‌های تایباد، باخرز، صالح‌آباد و تربت‌جام با یک نماینده و حوزه انتخاباتی چناران شامل شهرستان‌های بینالود (طرقبه‌شاندیر) و چناران با یک نماینده.