جشن ۲۰۹ سالگی استقلال ونزوئلا در شرایطی حساس

با روشن شدن آتش جنبش‌های استقلال طلبانه در آمریکای لاتین علیه امپراتوری اسپانیا، جنگ استقلال ونزوئلا نیز در اوایل قرن نوزدهم میلادی سرآغاز نبرد با حاکمیت اسپانیا برای جمهوری بولیواری بود؛  تا اینکه سر انجام در پنجم ژوئیه ۱۸۱۱ میلادی هفت استان از ده استان ونزوئلا با امضای اطلاعیه‌ای استقلال خود را اعلام کردند و به این ترتیب با اعلام کنگره این کشور، «جمهوری بولیواری ونزوئلا» تشکیل شد؛ در سال‌های ۱۸۱۹ تا ۱۸۲۰میلادی، ونزوئلا با نبرد دیگری به رهبری سیمون بولیوار به استقلال طولانی مدت از اسپانیا دست یافت؛ تاریخ ونزوئلا حکایت از آن دارد که استقلال این کشور نه تنها به یکباره حادث نشده است بلکه روند طولانی مدتی را شامل می‌شود که در بازه زمانی سال های ۱۸۱۰ تا ۱۸۳۰ میلادی زمینه ساز استقلال تمام عیار این کشور شد؛ مردم ونزوئلا هر ساله با گرامیداشت این روز جشن ملی برگزار می‌کنند.

از جمله دلایلی که انگیزه ونزوئلا را به سوی مبارزه برای حفظ حاکمیت مستقل سوق داد، می‌توان به تمایل کسب قدرت از سوی اقشار مختلف که تا آن زمان با وجود برخورداری از نفوذ اجتماعی و اقتصادی از قدرت سیاسی محروم بودند، اشاره کرد؛ به علاوه نارضایتی‌های حاکم بر جامعه به دلیل سوء مدیریت‌ها و اعمال مالیات‌های سنگین، جرقه نظریه‌های روشنفکرانه، استقلال ایالات متحده، انقلاب فرانسه و انقلاب هائیتی همه و همه با تحت تاثیر قرار دادن افکار عمومی زمینه را برای استقلال ونزوئلا فراهم کرد.  

آمریکا؛ نقش اول بحران اقتصادی ونزوئلا

اقتصاد ونزوئلا برپایه صنعت پالایش و صادرات نفتی استوار است ضمن اینکه وقتی از منابع و داشته های ونزوئلا سخن به میان می آید،نمی توان طلای این کشور را نادیده گرفت.

درآمد حاصل از صادرات نفت بیش از ۵۰ درصد از تولید ناخالص داخلی و تقریباً ۹۵ درصد از کل صادرات را تشکیل می‌دهد؛ ونزوئلا پنجمین عضو اوپک از لحاظ تولید نفت است؛ این کشور همچنین تولیدکننده و صادرکننده محصولات صنعتی سنگینی نظیر فولاد، آلومینیم و سیمان است؛ اگرچه در سال ۱۹۶۰ میلادی به پشتوانه صنعت قدرتمند در بخش انرژی و همزمان با تشکیل «اوپک» تنها کشور عضو این مجموعه خارج از جغرافیای خاورمیانه بود، اما تورم شدید و افسارگسیخته سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ این کشور را به مرز فروپاشی اقتصادی رساند و تجارت این کشور را به زانو درآورد؛ همچنین هنگامیکه بهای نفت در جهان، با شیب قابل توجهی کاهش یافت، به دلیل وابستگی بالا به درآمدهای نفتی، اقتصاد ونزوئلا با شوک روبه‌رو شد.

این بحران با تحریم‌های آمریکا برای واداشتن «نیکلاس مادورو» رئیس جمهوری این کشور به ترک قدرت و واگذاری آن به «خوآن گوایدو» رهبر خودخوانده ونزوئلا تشدید شده است؛ اتحادیه اروپا، آمریکا و چند کشور دیگر گوایدو را به عنوان رئیس جمهوری ونزوئلا به رسمیت شناخته‌اند اما ‌دولت مادورو همچنان از حمایت نیروهای مسلح و کشورهای چین،  روسیه، ایران و کره شمالی به عنوان متحدان استراتژیک خود برخوردار است؛  این کشورها از تحریم‌ها و سیاست‌های آمریکا در قبال ونزوئلا بشدت انتقاد کرده‌ و مادورو را به عنوان رئیس جمهوری قانونی این کشور به رسمیت می شناسند.

تحریم‌های اخیر دولت «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا علیه شرکت نفت ونزوئلا کار را برای دولت جهت فروش نفت بسیار دشوار کرده است؛  علاوه بر ممنوعیت تجارت اوراق قرضه ونزوئلا، دولت آمریکا واردات کالا به این کشور از جمله غذا و دارو را هم دچار مشکل کرده است؛  مادورو مقصر گرسنگی گسترده و فقدان تامین دارویی را ایالات‌متحده و متحدان مخالف خود عنوان کرده است؛ مادورو پیشتر نیز اعلام کرد: ما درحال نبرد سختی علیه تحریم‌های بین‌المللی هستیم که باعث شد در سال ۲۰۱۸ ونزوئلا حداقل ۲۰ میلیارد دلار را از دست بدهد؛  آنها در حال رصد حساب‌های بانکی‌مان و خریدهای خارجی‌مان (از تمام محصولات) هستند؛  این چیزی بیش از محاصره است؛ این آزار و اذیت است.

علاوه بر تحریم‌های غیر انسانی واشنگتن علیه کاراکاس، خصومت‌های بسیاری از کشورهای غربی و اروپایی با ونزوئلا نشانه پیروی صریح و همراهی آشکار این دولت‌ها از اقدامات ناقض حقوق بشر آمریکا علیه این کشور آمریکای لاتین است؛ در تازه ترین مورد دادگاه عالی انگلیس پنج شنبه گذشته با صدور حکمی جنجالی درباره پرونده دادخواست بانک مرکزی ونزوئلا برای استرداد ۸۰۰ میلیون پوند از طلای متعلق به خود، خوآن گوایدو رهبر مخالفان را به عنوان رئیس‌جمهوری ونزوئلا و صاحب این اندوخته معرفی کرد؛ همچنین شرکت دولتی نفت برزیل «پتروبراس» به شرکت‌های اجاره دهنده کشتی‌های نفتکش ابلاغ کرد از شناورهایی که در ۱۲ ماه گذشته در بندرهای این کشور پهلو گرفته‌اند، استفاده نخواهد کرد.

روابط راهبردی ایران و ونزوئلا

رویکردهای اقتصادی در ایران و ونزوئلا تا برهه‌ای شبیه یکدیگر پیش رفتند؛ اما شرایط متفاوت دو کشور باعث که راه ایران از ونزوئلا در برخی مسیرهای اقتصادی جدا شود؛ در روزهایی که افت قیمت نفت، این کشور آمریکای لاتین را با چالش های گسترده ای روبرو کرد، کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی باعث شد که آرامش نسبی به اقتصاد ایران بازگردد؛ ایران و ونزوئلا دهه‌هاست روابط قوی و محکمی در حوزه‌های مختلف داشته‌اند؛  ایران در حالی با فشارهای اقتصادی آمریکا روبرو است که می‌تواند با تحکیم روابط با کشورهای دوست همچون ونزوئلا، برخی کمبودها را جبران کند.

دستاورد اعزام نفتکش ها در ابعاد سیاسی و اقتصادی و در بحبوحه هیاهوی رسانه ای، واکنش‌های بسیاری از کارشناسان و تحلیل‌گران را به دنبال داشته؛ به طوری که اهمیت موضوع تحکیم روابط راهبردی ایران- ونزوئلا همزمان با مواجهه دو کشور با تحریم‌ها را در کانون بحث‌ها قرار داد؛ دستاورد مهمی که نقشه تروریستی آمریکا علیه ونزوئلا را خنثی کرد؛ اثربخشی سیاست دولت جمهوری اسلامی ایران در مقابله با تحریم‌های آمریکا در این رویداد، نمود بیشتری پیدا کرد و جامعه جهانی به این مهم پی برد که ایران، نه تنها به واسطه فشار حداکثری و تحریم ها به زانو در نیامده، بلکه با ساز وکارهای مختلف در مسیر مقابله با آن گام های مؤثر برداشته است.

انتقال نفتکش‌های ایرانی حامل بنزین و نیز ارسال محموله‌های مواد غذایی و تجهیزات فنی و مهندسی به ونزوئلا، عملاً در حوزه سیاسی و اقتصادی دستاوردی مهم برای دولت ایران محسوب می‌شود؛ به طوری که رسانه‌ها و کارشناسان مختلف به این مهم اذعان کرده‌ و آن را نقطه عطفی در عرصه بین‌المللی خوانده‌اند ...

تلاش‌های دولت ترامپ در انجام اقدامات تروریستی تحت پرچم «دموکراسی و التزام به حقوق بشر» برای برانداختن دولت مشروع ونزوئلا و تضعیف اقتصادی دولت کاراکاس از مسیر اعمال تحریم‌های گسترده، تضادی فاحش، غیراخلاقی و خلاف اصول حقوق بین الملل است؛ این روزها مسئولیت ریاست بر کاخ سفید در دستان کسی است که پیشتر با اتهام سوء استفاده از قدرت، مورد استیضاح مجلس نمایندگان آمریکا قرار گرفته بود و در هفتههای اخیر نیز به دنبال قتل «جورج فلوید» شهروند سیاهپوست آمریکایی آفریقایی‌تبار با موج اعتراض‌ها و در یک کلام با بزرگترین بحران اجتماعی و اقتصادی در تاریخ ایالات متحده روبرو شده است.

به زعم برخی از تحلیلگران، تحریم‌های اقتصادی کنونی ایالات متحده علیه ونزوئلا با تحریم‌های سال ۱۹۶۲میلادی واشنگتن علیه کوبا قابل مقایسه نیست، چرا که این محرومیت‌ها ناشی از خصومت آمریکا با دولت ونزوئلا و با هدف آسیب به دولت مادورو است، تحریم‌هایی که تاثیر مستقیم بر زندگی عادی شهروندان ونزوئلایی دارد؛ هر دو کشور ونزوئلا و کوبا با گذشت سال ها از اقدامات غیرانسانی آمریکا نشان داده‌اند که ضمن دفاع از حاکمیت، آزادی و استقلال کشور خود در برابر خواسته‌های نامشروع واشنگتن سر خم نخواهند کرد.