سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی دارای ۱۳ میلیون و ۵۰۰ هزار برگ سند تاریخی، ۲ میلیون نشریات ادواری، هزاران اثر موزه‌ای، ۶۵ هزار کتاب چاپ سنگی و ۱۰۶ هزار نسخه خطی نفیس و تاریخی است.
گنجیه حرم رضوی نشان دهنده آثاری از ارادت افراد مختلف به این امام بزرگوار است و بر همین اساس، از سال‌های گذشته، مکانی در حرم مطهر رضوی برای در معرض نمایش قرار دادن برخی از این گنجینه‌های هنری که با عشق معنوی گره خورده به نمایش درآمده است.
در قسمتی دیگر از این مکان، کتاب‌های اهدایی واقفان و همچنین آثار منتشر شده‌ای که آستان قدس رضوی تهیه کرده است، برای سهولت دسترسی علاقه‌مندان به علم و دانش در کتابخانه‌ای قرار گرفته است که از اوایل قرن ۱۴ هجری شمسی ساماندهی شده و گرچه در طول این سال‌ها محل آن بارها تغییر پیدا کرده است ولی همواره این مکان در نزدیکی مرقد عالم آل محمد (ص) قرار داشته است.
آثار منسوب به حضرت امام رضا (ع)
از جمله آثار نفیسی که در این کتابخانه وجود دارد دستخط قرآنی است که به حضرت امام رضا (ع) منسوب شده است، همچنین می‌توان به مجموعۀ ارزشمندی از کتب خطی نفیس با موضوع حضرت امام رضا (ع) در کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی نیز اشاره کرد.
مدیر ادارۀ مخطوطات کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی گفت: قرآن‌های منسوب به دستخط ائمۀ اطهار(ع) از نفیس‌ترین‌های گنجینۀ رضوی است که در این میان، قرآن منسوب به دستخط مبارک حضرت امام رضا (ع) در قرن سوم قمری به خط کوفی ۱۶ سطری بر پوست آهوی نباتی در ۲۷ برگ کتابت شده و جلد آن تیماج قهوه‌ای روشن است که توسط خانوادۀ مرحوم علامه سیدعلی نوری به دست حضرت آیت‌الله سیدمحمدهادی میلانی در سال ۱۳۳۸ خورشیدی به حرم مطهر رضوی اهدا شده است.
علی سوزنچی افزود: همچنین نسخه‌های متعدد از "رساله ذهبیه" تألیف حضرت امام رضا (ع) با موضوع پزشکی، حفظ سلامتی بدن و مزاج شناسی و همچنین استفاده از خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها به زبان عربی در گنجینۀ رضوی وجود دارد که می‌توان به نسخه‌ای از آن که توسط نادرشاه افشار اهدا شده و مربوط به قرن ۱۱ قمری است اشاره کرد.
وی ادامه داد: از دیگر آثار منسوب به حضرت امام رضا (ع) می‌توان به مسندالإمام الرضا (ع)، فقه الرضوی، فقه الرضا (ع) التکلیف و صحیفه الرضا اشاره نمود.
مدیر ادارۀ مخطوطات آستان قدس رضوی به کتاب ارزشمند اسماءالحسنی نیز اشاره کرد و گفت: این نسخه شامل ۱۰۹ نام خداوند متعال و بیان آداب و آثار خواندن هریک از آن اسماء مقدسه به روایت حضرت امام رضا (ع) و به زبان فارسی به کتابت عبدالجبار است که در سال ۱۰۶۱ قمری به خط نستعلیق بر کاغذ حنایی و بر ۱۴ ورق نوشته شده است.
کهن ترین تصاویر از بارگاه منور رضوی
مدیر مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی هم گفت: مجموعه‌ای منحصربه‌فرد از اسناد تاریخی کهن و تصاویر تاریخی با موضوع بارگاه مطهر رضوی که قدمت آن به دورۀ قاجاریه برمی‌گردد، در مرکز اسناد آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.
ابوالفضل حسن‌آبادی افزود: این تصاویر شامل، مراسم سلام افراد و شخصیت‌های حکومتی در ایوان طلای حرم حضرت امام رضا (ع)، مجلس جشن بهره‌برداری از آب قنات مسجد جامع گوهرشاد در حضور نیرالدوله متولی‌باشی آستان قدس رضوی، عکس یادگاری دربانان و نگهبانان آستان قدس رضوی در جشن‌های میلاد، تصاویری از مراسم جاروکشی توسط فراشان حرم مطهر امام رضا (ع) و تعدادی از خدام و رجال، تصاویری از نقاره‌خانه حرم و نقاره‌چیان در حال نقاره‌زنی و نمای قدیم نقاره‌خانه است.
وی ادامه داد: برخی از عناوین اسناد در این موزه مربوط به مسائلی همچون مفروش‌کردن ایوان طلای نادری جهت برگزاری مجلس سلام به مناسبت سالروز میلاد حضرت امام رضا(ع)، نمونه کارت دعوت جهت مراسم جشن سالروز میلاد امام هشتم (ع) به سران و اشراف و شخصیت‌ها، هزینه‌های برگزاری مراسم جشن میلاد در ایوان طلا (نادری)، دستور مسوولان آستان قدس رضوی به تحویل‌داران مبنی بر تهیه شربت و شیرینی جهت برگزاری مجلس سلام به مناسبت سالروز میلاد حضرت امام رضا(ع)، دستور متولی‌باشی آستان قدس رضوی جهت تحویل وجه نقد و روغن چراغ جهت چراغانی هر دو صحن قدیم و جدید، حکم دربانی و متولی‌باشی افراد توسط سران کشوری در دورۀ قاجار است.
موزۀ رضوی
رییس گنجینۀ تمبر، سکه و اسکناس موزۀ آستان قدس رضوی نیز گفت: در حال حاضر بالغ بر یک میلیون و ۵۰ هزار تمبر، سکه و اسکناس نفیس با قدمتی کهن در موزۀ آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود که از این میان بیش از ۶ هزار شیء نفیس شامل تمبر و اقلام پستی، اسکناس‌های ایرانی و خارجی از دوره‌های مختلف تاریخی، سکه‌هایی از ایران و دیگر کشورهای جهان با قدمتی کهن و برخی اشیای متفرقه، در معرض نمایش عموم قرار گرفته است.
محمدحسین یزدی‌نژاد افزود: در این میان سکه‌های دوران ولایت‌عهدی حضرت امام‌رضا (ع)، سکه‌های دوره ساسانی و الیمایی "تترادراخمی" با سکه‌های درشت چهار درهمی، سکۀ طلای شریف‌حسین، امیر مکه، پیش از روی‌کارآمدن آل‌سعود، اسکناس از ایران و ده‌ها کشور خارجی و سکه‌های طلای دورۀ قاجار، بخشی از اشیای ارزشمند این مجموعه است.
وی ادامه داد: از ابتدای سال ۹۹ تاکنون، باوجود محدودیت‌های کرونایی و تعطیلی موزه‌های آستان قدس رضوی، بیش از ۳۳۰ سکه، تمبر، اسکناس و اشیای متفرقه به دست عاشقان حضرت علی‌بن موسی‌الرضا(ع) به این گنجینه اهدا شده است.
موزۀ تاریخ حرم
مسوول گنجینه تاریخ حرم موزه مرکزی آستان قدس رضوی نیز گفت: قدیمی‌ترین درهای نصب شده در حرم مطهر حضرت امام رضا(ع) در موزۀ تاریخ حرم موزه مرکزی آستان قدس رضوی در معرض نمایش است.
علیرضا افتخاری افزود: از گذشته تا امروز بر ورودی‌های مختلف حرم مطهر رضوی درهایی نصب بوده که محل رفت و آمد زائران بارگاه رضوی یا عرض توسل آنها می‌باشد.
وی ادامه داد: از مهم‌ترین درها که اهمیت تاریخی و هنری بسیار دارد، در دارالسیاده مشهور به در "قاضی الحاجات" است که از جنس چوب منبت‌کاری و گره‌چینی در دورۀ ایلخانی ساخته شده است.
مسوول گنجینه تاریخ حرم موزه مرکزی آستان قدس رضوی گفت: این در، قدیمی‌ترین در به نمایش گذاشته شده در موزۀ تاریخ حرم مطهر رضوی است که سال‌ها در قسمت ورودی رواق دارالسیاده نصب بوده است که به سفارش نصرالله‌بن شمس‌الدین السحنابی در ابعاد ۴۶۰ در ۲۶۰ با دستان هنرمند استاد علی نجار نیشابوری ساخته شده و در سال ۷۳۵ قمری بازسازی شده است.
وی افزود: از دیگر درهای ارزشمند موجود در گنجینۀ رضوی، درِ پیش روی مبارک حضرت امام رضا (ع) به قدمت دورۀ قاجار است که توسط ناصرالدین‌شاه قاجار وقف شده است. این در دارای جنس چوبی با روکش طلا است که با روکش نقره زینت داده شده است.
افتخاری ادامه داد: درِ دیگر این مجموعه، درِ چوبی منبّت و معرق‌کاری به سفارش محمدرضا سبزواری معروف به "مستشارالملک" است که پیش از قرار گرفتن در موزه، در ورودی مدرسۀ مستشار در صحن انقلاب نصب بوده است. این درِ چوبی منبت‌کاری و گره‌بندی شده از جنس چوب شمشاد به قرن دهم هجری قمری و دورۀ صفویه بازمی‌گردد که سازندگان آن کمال‌الدین و احمد کربلایی، شاه‌حسین، استاد شمس و استاد محمد و واقف آن، عباس سلطان است.
وی گفت: این در زمانی در رواق پشت سر حضرت امام رضا (ع) قرار داشت و در مسجد بالای سر حضرت معروف به "درِ مقبرۀ خالصی"، در بالای سر حضرت نصب بوده است.
نظر شما