یک و نیم میلیون نفر در بافت فرسوده تهران ساکن هستند

به گزارش ایرنا؛ «زهرانژادبهرام» روز سه شنبه در دویست و بیست و هشتمین جلسه شورا، در نطق پیش از دستور خود، گزارشی از نوسازی بافت فرسوده شهر تهران ارایه کرد.

وی گفت: تلاش می کنم در نطق امروزم آنچه طی سه سال گذشته بر بافت فرسوده شهر تهران گذشت را به اختصار تشریح کنم.

وی افزود: حدود ۲۱ درصد از پارسل های شهر تهران شامل ۲۱۰ هزار پارسل با جمعیت ساکن ۱.۵ میلیون نفر، در زمره بافت های فرسوده مشمول سه شرط ریزدانگی، ناپایداری سازه ای و نفوذناپذیری قرار می گیرد.  

نژاد بهرام ادامه داد: با وجود سهم ۵.۳ درصدی بافت فرسوده از کل مساحت تهران، ۱۵ درصد جمعیت پایتخت را در خود جای داده است.

وی با بیان اینکه تراکم این محدوده ها سه برابر سایر مناطق است، گفت:  نکته حائز اهمیت، تمرکز این بافت ها در محدوده های مشخص است به گونه ای که بیش از ۵۰ درصد پارسل های فرسوده شهر تهران صرفا در مناطق ۱۰، ۱۲، ۱۵ و ۱۷ قرار گرفته اند.  

عضو شورای تهران افزود: این در حالی است که آمارها نشان می دهد پارسل های دارای ناپایداری سازه ای سهم سه برابری نسبت به بافت فرسوده دارند و حدود ۴۵ درصد از پارسل های شهر تهران با جمعیت ساکن ۳ میلیون نفر در این محدوده سکونت دارند.  

به گفته وی، در برنامه های پنج ساله چهارم و پنجم توسعه کشور، نوسازی سالانه ۱۰ درصدی بافت های فرسوده کشور الزامی شده است اما روند نوسازی در پایتخت در بالاترین میزان خود طی سال‌های گذشته از ۵ درصد فراتر نرفت.  

وی ادامه داد: بیشترین نرخ نوسازی در سال های ۹۰، ۹۱ و ۹۲ بوده است و در این سالها با توجه به مشوق های تراکمی گسترده برای بافت فرسوده، بسیاری از مالکین املاک واقع در این بافت ها برای نوسازی هجوم آوردند.

نژاد بهرام عنوان کرد: از طرفی طرح تفصیلی جدید هنوز ضوابط و تکالیفش احصا نشده بود و شهرداری وقت با ضوابط سهل گیرانه کسر پارکینگ ها و اضافه طبقات را به راحتی می‌ پذیرفت.

عضو شورای تهران اعلام کرد: در پی نوسازی تراکمی صرفا در سال های ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۵، ۴۸ هزار واحد کسر پارکینگ فقط در بافت فرسوده شهر تهران ایجاد شده که امروز شهر تهران با تبعات و پیامدهای آن مواجه است.

تهران با تبعات تصمیمات گذشته روبروست 

عضو هیات رییسه شورای اسلامی شهر تهران در ادامه تاکید کرد که  در حال حاضر کلانشهر تهران با اشکالات و تبعات رویکرد در قبال نوسازی، دست و پنجه نرم میکند.

وی، تمرکز صرف بر نوسازی کالبدی، عدم توجه به تامین سرانه های خدماتی ازجمله فضای سبز، تفریحی، ورزشی، درمانی، آموزشی، تراکم بیش از حد جمعیت در بافت ها و تشدید کمبودهای خدماتی، تبدیل شدن حاشیه معابر به انبار پارک خودروها ناشی از پذیرش کسر پارکینگ به صورت گسترده کاهش حس تعلق به زندگی در محلات دارای بافت فرسوده را از تبعات رویکرد اشتباه گذشته در نوسازی عنوان کرد.

وی ادامه داد:  بر اساس مطالعات انجام شده شورای پنجم شهر تهران از زمان آغاز به کار بارویکرد بازآفرینی پایدار به بافت های فرسوده نگریست و با تامین کمبودهای خدماتی و اجرای پروژه های بهسازی محیطی در دل بافت فرسوده  و با هدف ارتقای ارزش سکونت، کوشید تا زمینه ترغیب ساکنین به نوسازی و بهسازی محیطی را فراهم آورد.  

نژاد بهرام اقدامات شورای پنجم و شهرداری در نوسازی بافت فرسوده، گفت: ایجاد فضای سبز در بافت فرسوده، احداث پارکینگ های محله ای در بافت های فرسوده، پروژه های بهسازی محیطی محله ای، گسترش فعالیت دفاتر توسعه محله ای به ۱۹۶ محله شهر تهران، پیشبینی برنامه های بازآفرینی شهری در مقیاس فرا منطقه ای همانند بازآفرینی محور نیلوفری به طول ۹ کیلومتر را از اقدامات مثبت این دوره شورا و شهرداری برای نوسازی عنوان کرد.

وی با بیان اینکه از آغاز فعالیت شورای پنجم، روند نوسازی بافت فرسوده مجددا به تدریج روند افزایشی به خود گرفت، گفت: فراموش نکنیم که با گذشت زمان انتظار میرود به تدریج نرخ نوسازی کمتر شود، زیرا بناهای نوسازی نشده عمدتاً دچار مشکلات پیچیده مالکیتی، حقوقی بوده و یا فرضاً به صورت تک پلاکی ریزدانه در دل بافت قرار گرفته اند و امکان نوسازی نداشته و یا در این مسیر با محدودیت های جدی مواجه اند. با این وجود رویکرد شورا این نتیجه را در پی داشت.

جلوگیری از کند شدن روند نوسازی

عضو هیات رییسه شورای اسلامی شهر تهران در ادامه نطق خود، تاکید کرد که شورای پنجم و شهرداری تهران به منظور جلوگیری از تشدید تراکم در بافت فرسوده، مصوبه شوای عالی شهرسازی و معماری را که در اسفند سال ۹۵ به تصویب رسیده بود و در قالب آن طبقات مازاد تشویقی بافت های ناپایدار و فرسوده حذف شده بود، با رویکرد ارتقاء ارزش سکونت در بافت، اجرایی نمود، اما از آنجا که همزمان سیاست های ارائه خدمات و بهسازی محیطی را پی گرفت، از کند شدن روند نوسازی جلوگیری کرد.

وی گفت: همچنین در راستای تقویت اعمال تسهیلات تشویقی برای تمامی پارسل های دارای شاخص های سه گانه ریزدانگی، ناپایداری و نفوذ ناپذیری، موضوع تدقیق محدوده بافت های فرسوده در این دوره در دستور کار خود قرار گرفت.  

وی عنوان کرد: شورای عالی شهرسازی و معماری در سال ۱۳۸۶، ۳ هزار و ۲۶۸ هکتار را به عنوان بافت فرسوده در تهران، مصوب نمود.  

نژاد بهرام افزود: این در حالی است که به علت ضعف اطلاعات و مدل سازی تشخیص، بسیاری از بلوک هایی که واجد شرایط قرارگیری در محدوده های بافت فرسوده و بهره مندی از تشویقات و تسهیلات تخصیصی برای این بافت ها بودند، محروم شدند.  

وی گفت: بر اساس مطالعات سازمان نوسازی شهر تهران که مبتنی بر سه شاخص مصوب شورایعالی شهرسازی و معماری شامل ریزدانگی، نفوذناپذیری و ناپایداری است و اخیراً سازمان نوسازی هزار هکتار از بافت هایی که شامل این شرایط می شوند اما در زمان ابلاغ طرح تفصیلی از قلم افتاده اند را تحت عنوان بافت فرسوده تدقیق شده در مقیاس بلوک شناسایی کرده که احتمالاً طی هفته های آتی در دستور کار کمیسیون ماده ۵ شهر تهران قرار خواهد گرفت.

۱۵ هزار هکتار بافت ناپایدار شهری در زلزله خسارت جدی می بینند 

عضو کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: در بحث ناپایداری سازه ای که مهم ترین شاخصه شناسایی بافت های فرسوده از جهت تامین ایمنی در زمان بروز بحران های طبیعی همچون زلزله به شمار میرود، در کمال تاسف باید اذعان داشت تهران قریب به ۱۵ هزار هکتار بافت ناپایدار شهری دارد.

وی گفت: به این معنا که این بافت ها ممکن است از نفوذ پذیری هم برخوردار باشند و یا لزوماً ریزدانه نباشند، اما یقینا ازجهت سازه ای و کالبدی ناپایدار هستند.

وی افزود: این دقیقاً گرانیگاه کمیته شهرسازی شورای شهر است و این بافت ها همان بافت هایی هستند که در صورت وقوع زلزله خسارت های جدی خواهند دید.  

به گفته وی، کمیته شهرسازی شورا طی دو سال گذشته پیگیر پیش بینی مشوق های مالی و عوارضی از طرف مدیریت شهری به منظور ترغیب مالکین این قبیل بافت ها به نوسازی بوده است اما متاسفانه به دلیل عدم همراهی شهرداری تهران و بروز مسائل و مشکلات مالی جدی در امر مدیریت شهر، این امر تاکنون در خصوص این بافت ها تحقق نیافته است.

وی افزود: همچنین در سال ۱۳۹۵ شورای عالی شهرسازی و معماری با اصلاح بند ۱۵ طرح تفصیلی شهر تهران، کلیه مشوق های بافت های ناپایدار را حذف نموده و اکنون این قبیل بافت ها با بافت های نوساز واقع در محدوده های غیر فرسوده، هیچگونه تفاوت و تمایزی از نظر مشوق ها ندارند.

نژاد بهرام ادامه داد: از سوی دیگر پاسخ به این پرسش که آیا همه بافت های نوسازی شده شهر تهران، از کیفیت سازه ای مطلوب برخوردارند؟ محل دغدغه جدی شورای اسلامی شهر تهران بود که در سال ۹۴ مطالعاتی توسط مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران در خصوص کیفیت ساخت و سازهای جدید در بافت های فرسوده شهر تهران انجام شده که نتایج جالبی دارد.

وی گفت: بر اساس این مطالعات که ۱۰۰ پروژه نوساز در بافت فرسوده را بررسی نموده است، ۴۵ درصد پروژه ها، فاقد استاندارد های قانونی و مرتبط با کیفیت ساخت و ساز بوده اند که این امر، هشدار بزرگی در اداره پایتخت محسوب می شود.  

وی ادامه داد: بر مبنای همین مطالعات و مطالعات مشابه و با پیگیری های صورت گرفته در فروردین سال ۹۷، تفاهمنامه ای بین شهرداری تهران، نظام مهندسی، سازمان استاندارد استان تهران و انجمن های صنفی تولید مصالح شهر تهران منعقد شد.

وی افزود: پایش و رصد کیفیت پارسل های نوسازی شده طی سال گذشته در منطقه ۸ کلانشهر تهران نشان می‌دهد تفاهم نامه مذکور منجر به بهبود قابل توجه ساخت و ساز شده و استاندارد های سختگیرانه برای کیفیت مصالح مورد توافق، اعمال می شود.

توسعه ۱۷۸ محله در تهران 

به گفته وی، از دیگر اقدامات ارزشمند مدیریت شهری طی دو سال گذشته تهیه برنامه توسعه محله ای برای ۱۷۸ محله شهر تهران که در بافت فرسوده واقع شده اند، می باشد.  

وی گفت: در بودجه مصوب سال جاری حدود ۲ هزار میلیارد تومان به منظور اجرای پروژه های خرد مقیاس محله ای پیش بینی شده است که با بروز مسائل و مشکلات مالی ناشی از شیوع ویروس کرونا، نگرانی های جدی در خصوص تحقق کامل این بودجه وجود دارد اما با توجه به فقر شدید خدماتی و نزول کیفیت زندگی در بافت های فرسوده، انتظار میرود لااقل ۷۰ درصد اعتبار پیش بینی شده به محلات کم برخوردار و فرسوده تخصیص داده شود تا شاهد ارتقای ارزش سکونت در راستای تسریع در نوسازی و بهسازی این محدوده ها باشیم.  

وی ادامه داد: با گذشت ۴ ماه از سال جاری، کماکان شهرداری تهران در مرحله شناسایی و تدقیق پروژه های این موضوع است که محل گلایه و انتقاد جدی است و انتظار میرود فاز نخست اجرای پروژه های کوچک مقیاس هرچه سریع تر  در سطح محلات پایتخت با اولویت محلات کم برخوردار و فرسوده آغاز شود.  

نژاد بهرام گفت: ناگفته نماند جایزه بنیاد شهرداران جهان را اخیراً بانویی که شهردار شهر آنکنا ایتالیاست از آن خود کرد که علت این پیروزی، انجام پروژه های کوچک مقیاس محله ای در سطح شهر آنکنا بود؛   پروژه هایی که توانسته بود مستقیما ارتقاء ارزش سکونت و کیفیت زندگی در بافت را محقق کند.  

نزاع و درگیری بر سر پارکینگ در تهران 

وی با بیان اینکه خوشحالیم که ما نیز در تهران از سال ۹۶ با این رویکرد به بافت های مسئله دار شهری نگریسته ایم، گفت: همانگونه که پیشتر نیز اشاره شد، یکی از مسایل جدی مترتب بر بافت های فرسوده کلانشهر تهران مساله کمبود پارکینگ است که به نزاع و درگیری روزانه ساکنین مبدل شده است.  

وی اظهار داشت: متاسفانه برغم تصویب بودجه ای قریب به ۲۵۰ میلیارد تومان طی سال های ۹۷، ۹۸ و ۹۹ برای موضوع احداث پارکینگ های عمومی در بافت فرسوده، اما به دلیل عدم پیشبینی مناسب از هزینه ها و منابع شهرداری تهران در بودجه سنوات اخیر که منجر به پیشخور بخش عمده ای از منابع در حوزه هزینه های جاری و نگهداشت شهر می شود، عملاً تخصیص این منابع با محدودیت جدی مواجه بوده و در نتیجه تکمیل این پارکینگ های عمومی از برنامه زمانی تعیین شده، عقب افتاده است.

وی خاطرنشان کرد: سطح پیشرفت سه پروژه مهم پارکینگ امیرکبیر در منطقه ۱۴، پارکینگ شهید مینابی در منطقه ۱۵ و پارکینگ شهید باقری در منطقه ۱۸ به ترتیب از ۵۳درصد، ۴۱درصد و ۹ درصد فراتر نرفته است.

 عضو شورای شهر تهران عنوان کرد: کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر تهران در تلاش است با تعیین  متولی مشخص، پیش بینی حساب جداگانه و ارایه تسهیلات تشویقی برای حضور سرمایه گذاران، روند احداث پارکینگ در سطح محلات بافت فرسوده را تسریع ببخشد.  

به گفته وی، با عنایت به فشردگی و تراکم بالای جمعیتی در بافت های فرسوده و ناکارآمد و نظر به کمبود ۱۳۶ هکتار فضای سبز در ۹۴ محله فرسوده شهر تهران، در سال گذشته جمعا حدود ۶۴ میلیارد تومان به منظور تملک اراضی جهت تبدیل به فضای سبز تخصیص داده شده که از محل این اعتبار در سال گذشته ۶ بوستان در مناطق ۷، ۸ و ۱۷ تملک و به بهره برداری رسیده که جای تقدیر و تشکر دارد.  

وی تاکید کرد که تلاش این شورا در کنار شهرداری تهران، تمرکز بر تامین خدمات محلی در بافت های فرسوده و ناکارآمد بوده، کما اینکه این روزها افتتاح پروژه های بهسازی محیطی واقع در سطح محلات مختلف در دستور کار قرار داشته و تعداد قابل توجهی از پروژه ها در قالب فضاهای خرد محلی، مراکز محله، فضای بازی کودکان، پاتوق های محلی به بهره برداری رسیده اند و تعداد قابل توجهی نیز با درصد پیشرفت بالای ۵۰ درصد، انشالله تا پایان سال جاری به بهره برداری خواهند رسید.

وی، ارتقاء ارزش سکونت در بافت فرسوده را رویکرد بنیادین مدیریت شهری فعلی دانست و گفت: این رویکرد تا تحقق این امر در کلیه محلات هدف بازآفرینی شهری توسط کمیته شهرسازی و کمیسیون شهرسازی و معماری شورا دنبال خواهد شد.