خون، در فرهنگ‌ها و جوامع مختلف واجد ویژگی‌هایی جادویی بود و تنها برخی اعضای بلندمرتبه در جوامع محلی و قبیله‌ای می‌توانستند اموری شبیه به آنچه را امروز حجامت می‌نامیم، انجام دهند. در برخی از این اقدامات جان فرد سالم یا بیمار به خطر می‌افتاد و چه بسا عدم اثبات میزان آلودگی‌پذیری خون، موجب انتقال بیماری‌هایی در میان مردم یک جامعه می‌شد.
به‌بیان دیگر باید گفت، آدمی از نخستین مواجهه‌هایش با خون دریافت که حیاتش به این مایه سرخ‌رنگ که رگ‌های که او جاری است، وابسته است.
شناخت خون و ویژگی‌هایش، تقسیم‌بندی گروه‌های خونی و یادگیری نحوه انتقال آن قرن‌ها زمان برد و تبع آن، این روند نیز در پزشکی معاصر ایران، از سال‌های ابتدایی دهه ۲۰ هجری شمسی آغاز شد.
نخستین تلاش‌ها در عرصه پزشکی ایران، برای تزریق خون در این دوران آغاز شد و از آن رو که این علم ازجمله علوم جدید به‌شمار می‌رفت، فرهنگ‌سازی برای پذیرش آن، اثبات بی‌خطر بودن و حتی مفید بودن آن و نیز دعوت از مردم برای انتقال خون و حتی تزریق خون چندان آسان نبود.
بنابراین، پزشکان به‌عنوان سردمداران دعوت از مردم و راضی کردن بیماران و نیز اهداکنندگان وارد این عرصه شدند. انتقال خون نیز در مکان‌هایی محدود صورت می‌پذیرفت، فقط بیمارستان‌های ارتش، مراکز جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران به‌صورتی سازماندهی‌شده به جمع‌آوری خون اقدام می‌کردند؛ اما رفته‌رفته با بارزشدن اهمیت این مایع سرخ و ارزش آن در نجات جان انسان‌ها مراکز انتقال خون در سراسر کشور گسترده شد.
سازمان انتقال خون، نهادی برای مردم
از آنجا که در ابتدا، میزان انتقال خون با نیاز به آن سازگار نبود، حتی مبالغی نیز در ازای دریافت خون از داوطلبان پرداخت می‌شد و حتی واسطه‌گری نیز در این‌خصوص شکل گرفته بود؛ از همین رو و برای ایجاد نظارت و کنترل بر اهدا، انتقال و پالایش خون، سازمان انتقال خون در نهم مردادماه ۱۳۵۳ در ایران تشکیل شد و زمینه گسترش امکانات در حوزه خونی فراهم آمد.
در ایران، اهدای خون با گذشت زمان،چنان وجهه‌ای یافت که امروزه مردم با نذر خون در مناسبت‌های مذهبی به یاری همنوعان خود می‌شتابند.
استان فارس نیز در این میان، به مثابه قطب مهم پزشکی در جنوب کشور، همواره به خون و فراورده‌های خونی نیازمند است. بیشتر خدمات درمانی در بیمارستان‌ها وابسته به خون و فرآورده‌های آن است و این بدان معناست که انتقال خون فارس با حجم عظیم تقاضا برای دریافت خدمات درمانی مواجه است.
کرونا اهدای خون را تحت تاثیر قرار داد
با شیوع کرونا از حدود چهار ماه پیش در ایران، و ایجاد شرایط قرنطینه، میزان مراجعات برای اهدای خون کاهش یافت؛ اما با اطمینان‌بخشی به شهروندان و اعلام دستورالعمل‌های جلوگیری از شیوع ویروس کرونا در مراکز انتقال خون فارس، اهدای خون دوباره از سر گرفته شد.
گرچه شیوع این بیماری تمامی برنامه‌های مربوط به روز جهانی اهدای خون را تحت تاثیر قرار داده است، شهروندان نباید از اهدای خون غافل شوند و شایسته است همچون روال دیرینه سالیان گذشته به این امر اهتمام ورزند.
فعالیت حوزه پزشکی در فارس به عنوان قطب پزشکی جنوب کشور از سویی فارس و شیراز را در حوزه انتقال خون سرآمد و پیشرفته کرده و از سوی دیگر این استان همواره نیازمند به اهدای خون است؛ به‌گونه‌ای که هر نوع کاهش در تعداد افراد خون دهنده باعث ایجاد بحران و کم‌شدن شدید ذخایر خونی می‌شود.
در حال حاضر 2 پایگاه ثابت در شهر شیراز شامل پایگاه‌های انتقال خون در میدان نمازی و خیابان قصردشت (آسیاب قوامی) همه روزه یکسره ازساعت ۸ تا ۳۰. ۱۹ پذیرای اهداکنندگان است؛ همچنین در ایام تعطیل پایگاه قوامی قصردشت از ساعت ۸ صبح تا ۳۰. ۱۹ به ارائه خدمات می‌پردازد؛ افزون بر این، در شهرستان های مرودشت، کازرون، فسا، جهرم، لارستان، آباده و داراب نیز پایگاه‌های انتقال خون آماده دریافت خون دایر است.
بیماران هموفیلی و تالاسمی و نیاز شدید به خون
از جمله بیمارانی که در شرایط کنونی بیش از پیش نیاز به خون و فرآورده های خونی دارند بیماران خاص از جمله بیماران هموفیلی و تالاسمی هستند ، هم اکنون خدمات تخصصی و فوق تخصصی تشخیصی، درمانی و مراقبتی موردنیاز بیماران هموفیلی و سایر اختلالات خونریزی دهنده (انعقادی) در استان فارس، در مرکز آموزشی درمانی شهید آیت الله دستغیب شیراز ارایه می شود.
بیماران در این بیمارستان نیز چشم انتظار مشارکت و همراهی بیشتر شهروندان در اهدای خون هستند.
رئیس مرکز آموزشی درمانی شهید آیت الله دستغیب با دعوت از شهروندان برای اهدای خون و با معرفی خدمات بیماران خاص هموفیلی این مرکز، گفت: بیماران با انواع اختلالات خونریزی دهنده تحت پوشش این مرکز علاوه بر دریافت خدمات موردنیاز تخصصی و فوق تخصصی درمانی و مراقبتی، خدمات ویژه دیگری مانند خدمات دندانپزشکی، فیزیوتراپی، مشاوره ژنتیک و آزمایش های ژنتیک و تشخیص پیش از تولد و مشاوره های موردنیاز روانشناسی و خانوادگی را با حضور اساتید و کادر مجرب دریافت می کنند.
دکتر کاظم صمدی با تاکید بر استمرار خدمات درمانی به بیماران خاص افزود: مرکز آموزشی درمانی شهید آیت الله دستغیب، خود را متعهد به ارائه خدمات شایسته شبانه روزی درمانی و مراقبتی به بیماران با انواع اختلالات خونریزی دهنده می داند، بنابراین با وجود شیوع بیماری کرونا و ماهیت بیماری های خاص، همکاران این مرکز همچنان تمام تلاش خود را به کار می گیرند تا با رعایت استانداردها و پروتکل های بهداشتی، محیطی آرام و خدمات با کیفیت و ایمن را برای تمامی بیماران از جمله بیماران خاص فراهم کنند.
وی همچنین ابراز امیدواری کرد تا بیماران مبتلا به انواع اختلالات خونریزی دهنده با دریافت آموزش های لازم و اقدامات درمانی از این مرکز، زندگی طبیعی و شادی را پیش رو داشته باشند و حتی به فعالیت های ورزشی خود نیز بپردازند.
کاهش شدید فرآورده های خونی و نیاز به مشارکت و همراهی مردم
این روزها با توجه به شرایط خاص پیش آمده در خصوص بحران کرونا ، تعداد مراجعه اهداکنندگان خون و به تبع آن ذخایر خونی استان نیز به طرز نگران کننده ای کاهش یافته است.
مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شیراز هم با دعوت از شهروندان برای اهدای خون گفت: با توجه به شیوع ویروس کرونا در کشور و به استان فارس، تعداد مراجعه کننده برای اهدای خون بسیار کاهش یافته که استان را با کمبود جدی ذخایر خونی مواجه کرده است.
دکتر سید روح الله حسینی افزود: برای مقابله با مشکل موجود، مردم در کنار سایر کارهای ضروری و روزمره خود که از منزل خارج می شوند، اهدای خون را نیز سر لوحه اعمال پسندیده خویش قرار دهند تا حرکت ایثارگرانه اهدای خون و نجات جان بیماران نیازمند، بار دیگر منجر به درخشش فرهنگ والای استان فارس شود.
او ادامه داد: در مراکز انتقال خون مطابق استانداردها و پروتکل های بهداشتی، الزامات برای حفظ سلامت اهداکنندگان اجرا می شود و خطری در رابطه با ویروس کرونا و یا هر آلودگی دیگر مراجعه کنندگان را تهدید نمی کند.
تلاش خبرنگار ایرنا برای دریافت آمار اهدای خون در استان فارس تا لحظه انتشار این خبر بی‌نتیجه ماند.
