اقتصادِ تعاون، الگوی خوش آتیه در توسعه اصفهان

به گزارش ایرنا، مهرماه سال گذشته بود بود که "عباس رضایی"استاندار اصفهان در جلسه ستاد راهبردی و مدیریت اقتصاد مقاومتی، رونق مجدانه تعاونی ها را کلید رفع مشکلات اقتصادی استان عنوان کرد.

به دنبال ظهور فرصت‌های بیشمار بخش تعاون در اصفهان، بسیاری از صاحب‌نظران و کارشناسان،آن را شاهراه نهادینه کردن اقتصادِ مردم محور در این خطه می دانند، اگرچه که چالش‌ها و سرعت گیرهای بسیاری در این مسیر وجود دارد.

به گفته معاون اشتغال اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اصفهان،  ۶۴۳ تعاونی از هفته تعاون سال گذشته تا کنون در کشور تشکیل شده که اصفهان با تشکیل ۸۸ تعاونی با ۲ هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری و اشتغال‌زایی برای سه هزار نفر رتبه برتر کشور را به خود اختصاص داده است.

سه هزار تعاونی با ۵۵۰ هزار نفر عضو در اصفهان وجود دارد که در زمینه‌های گوناگون فعالیت می‌کنند و در واقع نیمی از جمعیت فعال استان را شامل می‌شوند.

تحقق اشتغال در مجموعه تعاونی‌های اصفهان

سرپرست اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اصفهان در این خصوص به ایرنا گفت: ۹۷ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان طرح‌ تولیدی با اشتغال‌آفرینی برای حدود یک‌هزار و ۴۴۳ نفر در مجموعه تعاونی‌های این استان بصورت متمرکز آماده بهره برداری شده است.

کامران کلانی اظهارداشت: ۳۸۳ طرح تعاونی در کشور مورد بهره برداری قرار گرفت که سهم استان اصفهان از این طرح‌ها  ۶۸ مورد است.

وی اضافه کرد: این طرح‌ها از ۲۰شهرستان استان اصفهان در ۹ رشته فعالیت به بهره برداری می‌رسد.

سرپرست اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اصفهان  تعداد اعضای این تعاونی‌ها را پنج هزار و ۲۸۶ نفر  اعلام کرد و افزود:این طرح‌ها با مجموع سرمایه گذاری ۹۷۴ میلیارد ریال و ۱۵۸ میلیارد ریال تسهیلات بانکی مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت که ۱۶ درصد این سرمایه گذاری‌ها از محل تسهیلات بانکی است و بقیه از محل آورده اعضای تعاونی‌ها تأمین شده است.

کلانی خاطرنشان کرد:طرح‌های تعاونی قابل بهره برداری امسال استان ۱۸درصد از سهم طرح‌های قابل افتتاح کشور است که اصفهان از این نظر در جایگاه اول کشور قرار دارد.

وی گفت: امروز تعاون بعنوان یک مدل کارآفرینی و شیوه‌ای اشتغال مردم محور در دنیا مطرح است.

سرپرست اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اصفهان با بیان اینکه ۹۴ هزار و ۱۵۱ شرکت تعاونی در کشور وجود دارد تاکید کرد: مطابق قانون اساسی کشور، سهم تعاون در اقتصاد کشور باید ۲۵ درصد باشد درحالی که که این عدد در اقتصاد ما تنها ۵ درصد است.

وی با بیان اینکه سه هزار و ۳۱۴ تعاونی فعال در استان اصفهان موجب اشتغال ۵۲ هزار و ۴۲۹ نفر شده است، افزود: ۲۷ اتحادیه تعاونی فعال و هشت تعاونی توسعه و عمران شهرستان در این استان فعال است.

کلانی ادامه داد:  ۸۴ درصد سرمایه تعاونی‌های استان، شخصی و ۱۶ درصد دیگر مربوط به تسهیلات بانکی است.

وی در خصوص برنامه‌های توسعه بخش تعاون در استان اصفهان گفت: در این راستا به دنبال آموزش هستیم و با دانشگاه، مدارس و آموزش و پرورش و فنی حرفه ای تفاهمنامه امضا کرده ایم.

کلانی با اشاره به اینکه سامانه جامع و هوشمند بخش تعاون در کشور راه اندازی شده است، خاطرنشان کرد: برای توسعه بخش تعاون یک صندوق سرمایه گذاری خطرپذیر راه اندازی شده تا از استارتاپ هایی که در قالب شرکت تعاونی فعالیت می کنند، حمایت شود، همچنین چند خط اعتباری با رقم ۲۰۰ میلیارد تومان از سوی بانک توسعه و تعاون برای آنها بازگشایی شده است.

وی گفت: برای بهبود شرایط تعاونی‌ها در استان اصفهان ایجاد شورای حل مشکلات تعاون را در دست ایجاد داریم و برای رشد و توسعه مشاغل جدید، مرکز نوآوری و توسعه تعاون را ایجاد خواهیم کرد.

تعاون، کهن سنتِ رونق اقتصاد روستاها

مدیر سازمان تعاون روستایی استان اصفهان با بیان اینکه نظام‌های بهره برداری بعنوان یکی از بخش‌های مهم در حوزه شرکت‌های تعاونی تولید و سهامی زراعی در استان فعالیت می‌کنند، اضافه کرد: ۵۶ شرکت تعاونی تولید و سهامی زراعی در این استان فعالیت دارد.

محسن حاج عابدی  بیان کرد: ۱۷ هزار و ۱۸۸ هکتار از اراضی کشاورزی استان توسط شرکت تعاونی تولید روستایی و سهامی زراعی به سامانه‌های نوین آبیاری مجهز شدند و  اجرای طرح کشاورزی حفاظتی در  ۲۲ هزار و ۱۰۰ هکتار از زمین ها به منظور توسعه کشاورزی پایدار و نظارت بر اجرای هشت هزار و ۲۴۹ هکتار از طرح‌های آب و خاک در استان اصفهان  انجام شده است.

حاج عابدی توسعه کشت گلخانه‌ای به میزان ۱۷۴ هزار و ۸۰۰ متر مربع، تغییر الگوی کشت در یکهزار و ۸۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی به منظور بهره برداری مناسب از منابع و افزایش درآمد خانوارهای عضو، تولید ۱۳ هزار و ۶۲۹ تن بذور گواهی شده و مادری، توسعه، تجهیز و تکمیل ۱۶ شرکت تعاونی تولید و سهامی زراعی، ایجاد ۱۰ واحد خدمات مشاوره، کلینیک گیاه پزشکی و شرکت‌های خدمات کشاورزی غیر دولتی از مهمترین اقدامات این سازمان در هفت سال گذشته برشمرد.

وی ادامه داد: ۱۱ هزار و ۵۷۸ نفر روز آموزش اعضا، ارکان و کارکنان تعاونی های روستایی و کشاورزی، سه هزار و ۳۱۳ نفر روز آموزش اعضا، ارکان و کارکنان تعاونی های روستایی در سال های گذشته انجام شده است.

مدیر سازمان تعاون روستایی استان اصفهان گفت: ۱۶ طرح اشتغالزایی ویژه تعاونی های زنان در حوزه های گیاهان دارویی و صنایع تبدیلی برگزار شد و در این مدت برنامه ریزی برای آسیب شناسی و کارآمدسازی ۵۶ تعاونی زیانده و تعیین تکلیف ۴۱ تعاونی و اتحادیه غیر فعال نیز انجام شده است.

وی خاطرنشان کرد: حسابرسی و توسعه تشکل‌ها به عنوان یکی از برنامه‌ها و وظایف نظارتی سازمان تعاون روستایی در این دولت انجام شد که در این راستا ۲ هزار و ۱۰۰ مورد حسابرسی سالانه، یکهزار و ۳۵۸ موردحسابرسی عملیاتی و ۲ هزار و ۸۲ مورد اجرای سیستم یکپارچه مالی در حوزه تعاونی‌ها انجام شده است.

به گفته وی چهار میلیون و ۶۸ هزار و ۱۵۲ تن محصولات کشاورزی در هفت سال اخیر از کشاورزان این استان خریداری شده است.

مدیر سازمان تعاون روستایی استان اصفهان بیان کرد: خرید حمایتی ۲۷۶ هزار تن شیر خام از دامداران در هفت سال گذشته انجام شد و ۲۱ هزار و ۷۲۲ تن شیر خشک و ۲۳ هزار و ۵۸۵ تن خامه از شیرهای خریداری شده بدست آمده است.

 وی گفت: ۷۲۹ هزار تن گندم بصورت تضمینی از کشاورزان در دولت تدبیر و امید خریداری شد که در سالجاری تا کنون افزون بر ۱۱۱ هزار تن گندم از کشاورزان خریداری شده است.

به گفته وی سال گذشته ۲۴ هزار و ۴۳۰ تن سیب زمینی در راستای حمایت از کشاورزان و تنظیم بازار استان خریداری شد.   

حاج عابدی ادامه داد: سال گذشته ۶ هزار و ۷۱۰ تن گوجه فرنگی از کشاورزان بصورت خرید حمایتی انجام شد که ۸۲۴ تن رب گوجه فرنگی از آن بدست آمد و در سالجاری نزدیک به هشت هزار تن بصورت توافقی خریداری شده است.

وی خاطرنشان کرد: توزیع میوه ایام نوروز یکی از عملیات‌های بسیار گسترده در استان است که در راستای تنظیم بازار انجام می‌شود و در سال‌های گذشته ۲۲ هزار و ۸۸۳ تن میوه تنظیم بازار در ایام نوروز خرید و توزیع شده است.

وی با اشاره به خدمات فنی انجام شده در هفت سال گذشته در این سازمان اظهارداشت: ۳۰ واحد کارخانه لبنیات و فرآورده‌های شیری با ظرفیت ۳۰ تن در روز در این استان احداث شده است.

حاج عابدی با اشاره به احداث انبارهای چند منظوره با ظرفیت ۲۴ هزار و ۵۰۰ تن بعنوان زیرساخت‌های بخش کشاورزی استان افزود: احداث  چهار واحد کارخانه خوراک دام با ظرفیت ۴۰ هزار تن، احداث نیروگاه پنج مگاواتی برق گازی، احداث یک واحد نیروگاه یکصد کیلوواتی خورشیدی، احداث و نصب ۱۰ دستگاه باسکول ۶۰ تنی دیجیتال، احداث فروشگاه های مصرف در نقاط مختلف استان، احداث استخرهای آبیاری تحت فشار، تجهیز و توسعه سه واحد کارگاه بوجاری بذر، توزیع ۳۸۰ هزار تن کود شیمیایی و توزیع ۵۵ هزار و ۴۳۰ تن بذر و جذب و پرداخت ۲۲۴ میلیارد تومان تسهیلات از دیگر اقدامات در این بخش است.

توسعه تعاون، نیازمند نگاه مشارکت محور

یک کارشناس ارشد اقتصاد اما این زمینه معتقد است بخش تعاون پس از ادغام وزارتخانه تعاون با کار و رفاه اجتماعی به حاشیه رفته است. وی همچنین تسهیلات محور بودنِ تعاون را مهمترین ایراد این بخش دانست.

نادر دارابی در گفت و گو با ایرنا، افزود: با مصوبه هیات مقررات‌زدایی دست یافتن بخش تعاون به سهم پیش‌بینی شده از اقتصاد با چالش‌هایی همراه شد چرا که تا قبل از مصوبه هیات مقررات‌زدایی ثبت و هر نوع تغییر شرکت‌های تعاونی با نظارت ادارات تعاون بود و هر نوع مشکلات احتمالی این بخش نیز قابل پیگیری بود اما با مصوبه مقررات‌زدایی از ۳۰ ام مردادماه سال ۹۷، ادارات تعاون نمی‌توانند نظارتی همه جانبه بر شرکت‌های تعاونی داشته باشند و کار ادارات تعاون به جای تشکیل و توسعه تعاون به پیگیری مسایل حقوقی ناشی از مشکلات این حوزه رسیده است.

وی با بیان اینکه تعاون یکی از سه بخش اقتصادی کشور است اما در بودجه‌های سنواتی سهمی به این بخش اختصاص پیدا نکرده است، افزود:  البته قبل از ادغام تعاون سهم داشت اما پس از ادغام سهمی برای این بخش دیده نشده است.

دارابی بیان کرد: نگاه به تعاون باید بر مبنای محور مشارکت باشد، تعاونی باید زمانی شکل گیرد که گروهی برای رفع نیازی مشترک با سرمایه‌های خرد و کم در کنار یکدیگر قرار گیرند.

این کارشناس، نبود تخصص و آگاهی کافی را از دیگر ضعف‌های بخش تعاون عنوان کرد و افزود: شاه کلید توسعه تعاون آموزش، ترویج و نهادینه کردن این مهم از دوران ابتدایی است.

وی اضافه کرد: انجام کار جمعی در جامعه نیازمند فرهنگ‌سازی وسیع دارد، آموزش و پرورش باید با روش‌های خلاقانه مانند واگذاری بخشی از امور به دانش آموزان روحیه مشارکت پذیری و انجام کار گروهی را در آنان تقویت کند.

دارابی ادامه داد: تعاونی‌ها علاوه بر فعالیت اقتصادی نگاه اجتماعی ویژه دارند و در بسیاری مواقع و بحران‌ها در راستای برقراری عدالت اجتماعی گام بر می‌دارند، بخش خصوصی نگاه اقتصادی دارد اما بخش تعاون به عنوان وظیفه اجتماعی در همه زمان‌ها ورود پیدا می‌کند بنابراین لازم است با برنامه ریزی تقویت شود تا همه از منافع آن بهره‌مند شویم.

ضرورت تعریف نظام تصمیم‌گیری در تعاونی‌ها

اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان بر این باور است نظام انگیزشی فعالان اقتصادی در ایران پس از جنگ به نظام منفعت گرایی مبتنی بر فردگرایی سوق پیدا کرد، در نتیجه زمینه مناسب برای ایجاد تعاونی‌های جدید تضعیف شد و اکنون شاهد سهم به تعادل رسیده ۵.۵ درصدی تعاونی‌ها از اقتصاد ملی کشور هستیم.

محمد واعظ برازانی در گفت و گو با ایرنا یکی از راهکارهای توسعه تعاونی‌ها را تعریف نظام تصمیم‌گیری با توجه به هدف گسترش تعاونی بدون لطمه وارد کردن به هویت آنها برشمرد و گفت : در تعاونی‌ها بر خلاف شرکت‌های سهامی، میزان سهام مبنای حق رای نیست زیرا نوعی فعالیت جمع گرایانه محسوب می‌شود.

واعظ با بیان اینکه وقتی اختلاف بین سهم‌ها در تعاونی‌ها زیاد باشد، این موضوع ناهمگن شده و با مشکل مواجه می‌شود، ادامه داد : به همین دلیل لازم است اصلاحاتی از درون در تعاریف و قوانین تعاونی‌ها صورت گیرد تا تناسبی بین حق رای و میزان سهام به ویژه در شرکت‌های تعاونی تولیدی بوجود آید.

وی همچنین تعاونی‌ها را از لایه‌های اقتصاد مقاومتی خواند و گفت : تعاونی‌ها با وجود اختلال‌های جدی بیرونی، می‌توانند امکان پیشرفت اقتصادی را فراهم کنند به شرطی که شرایط توسعه تعاونی‌های توزیعی، تسهیل و تشویق شود.

این اقتصاددان، ایجاد و گسترش شرکت‌های تعاونی دانش بنیان و تولیدی مانند مَسکن برای راهبرد سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در شرایط حاضر را ضروری دانست و گفت : لازم است که معاونت تعاونی اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی اصفهان به این موضوع توجه جدی داشته باشد.

واعظ، هماهنگی مجموعه دستگاه‌های اجرایی برای رفع مشکلات تعاونی‌ها را ضروری خواند و گفت : حفظ تعاونی‌های موجود و گسترش آنها نیاز به ستاد هماهنگی دارد.

بر اساس برنامه ششم توسعه، سهم تعاونی‌ها از اقتصاد کشور باید تا سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ به ۲۵ درصد برسد اما برآیند اطلاعات موجود نشان می‌دهد این سهم در زمان حاضر در خوشبینانه ترین حالت از ۵.۵ درصد فراتر نمی‌رود یعنی هنوز باور به تعاونی‌ها پس از گذشت ۴۰ سال از انقلاب اسلامی در مردم و مسوولان شکل نگرفته است که به گفته بسیاری از صاحبنظران دست نیافتن بخش تعاون به سهم مورد انتظار باید کالبدشکافی شود.

به گفته مسئولان سه هزار و ۳۱۴ تعاونی فعال در استان اصفهان موجب اشتغال ۵۲ هزار و ۴۲۹ نفر شده است.

شرکت تعاونی (Cooperative) مشارکتی است که عده‌ای از افرادی که هم‌صنف یا تناسبی مشابه دارند برای دستیابی به منافع مشترک گردهم می‌آیند، به یکدیگر کمک می‌کنند، برای تهیه مسکن یا خرید مایحتاج یا کسب اعتبار و وام تعاونی درست می‌کنند، سرمایه معینی را در میان می‌گذارند و دسته‌ جمعی مشکل را حل می‌کنند.