استان کرمان به لحاظ غنای آثار تاریخی در رده ممتاز مناطق کشور محسوب می شود و در هر نقطه از این دیار، بنا و اثری از گذشتگان باقی مانده است که نیاز به حفظ و مرمت دارند.
به محدوده بافت قدیمی شهر کرمان که قدم بگذاری، آثار تاریخی مانند خانه ها، میدان ها، مساجد و کاروانسرا را مشاهده می کنی که هر کدام حاصل زحمات مردمان دیار کریمان در سالهای دور و نزدیک است که در گذر روزگار راوی تاریخ کهن این سرزمین هستند.
خانه تاریخی تیمو نیز حدود یکصد سال قبل در محله زرتشتی نشین کرمان میزبان هنرمندان و فعالان صنعت فرش کرمان بود و نقوش زیبا و کمیاب فرش اصیل کرمان در آن به سرانگشتان هنرمندان طراح جان می گرفت تا چشم نوازترین و مرغوبترین فرش های کرمانی بافته و به سراسر دنیا صادر شود.
اما حکایت این روزهای خانه تیمو شهر کرمان دل هر بیننده و شنونده ای را می سوزاند و به درد می آورد، دیگر نه تنها از آن شکوه خبری نیست بلکه از بنای خانه تاریخی تیمو تنها جای چرخ های ماشین آلات تخریب باقی مانده است.
خبر تخریب خانه تیمو در میان هیاهوی کرونا کمرنگ بود، اما دوستداران میراث فرهنگی با انتشار خبر و عکسهای تخریب تاسف هر علاقه مند به حفظ میراث فرهنگی را برانگیختند، هر چند خانه تیمو دیگر وجود ندارد، اما در کرمان مشابه این بنا بسیار است که برای حفظ و مرمت آنها باید کوشید.
تاریخچه خانه تیمو کرمان
خانه تیمو متعلق به ژان تیمویاناکی فردی یونانی الاصل بود که در محله زرتشتی نشین شهر کرمان قرار داشت و قدمت آن به دوره قاجار باز می گشت که در روزگار رونق طراحی زیبا و دارای تزئینات و نقوش زیبایی بود.
ژان تیمویاناکی مدیریت شرکت فرش را در کرمان بر عهده داشت و براساس مقررات مصوب همه اموال شرکت شرق را خریداری کرد و تعدادی از هنرمندان کرمانی را به کار گرفت و فرش‌هایی مرغوب با مارک تیمو تولید کرد، وی تا پایان عمر در کرمان ماند و پس از مرگ در کنار همسرش در همین شهر به خاک سپرده شد.
پس از او فرزندش، ژرژ تیمویاناکی، کار پدر را ادامه داد تا اینکه در سال ۱۳۱۴ شرکت او منحل شد و شرکت سهامی فرش ایران به تنهایی به کار خود ادامه داد و ژرژتیمویاناکی بیشتر در کار طراحی فرش بود و بعدها به تولید فرش نیز پرداخت و نقشِ فرش را با تغییراتی در رنگ‌بندی باز آفرینی کرد و در حال حاضر نقوش مربوط به تیمویاناکی در اختیار بهترین کلکسیونرهای فرش ایران و کرمان محفوظ است.
خانه پس از کوچ صاحبان آن به فروش رفت و در طول سالها چندین مالک پیدا کرد، اما متروکه شدن این بنا زمینه تخریب و تعدی سارقان به آن را فراهم کرد و در سالهای اخیر از شکوه گذشته آن جز ساختمانی فرسوده باقی نمانده بود.
خانه تیمو بر اثر بی توجهی میراث فرهنگی از بین رفت
مدیرعامل انجمن دیده بانان میراث و تمدن کرمان با اظهار تاسف از تخریب خانه تاریخی تیمو شهر کرمان گفت: این خانه یکی از بناهای تاریخی و ارزشمند شهر کرمان بود که متاسفانه مسئولان میراث فرهنگی در ثبت ملی آن کوتاهی کردند و به حال خود رها شده بود.
امید ابراهیمی با اشاره به تخریب این خانه در گذر زمان افزود: بنا به اظهار نظر فعالان قدیمی فرش، نقوش اصلی فرش کرمان در این خانه نگهداری می شد که در سالهای گذشته به سرقت رفته است.
وی تصریح کرد: به رغم پیگیری ها و هشدارهای فعالان و دوستداران میراث فرهنگی کرمان، مدیران اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان نسبت به ثبت و حفظ این بنا بی توجه بودند، بطوریکه بر اثر بارندگی های فروردین ماه سال جاری به شدت آسیب دید و در معرض تخریب قرار گرفت.
این فعال میراث فرهنگی استان کرمان اظهار داشت: طی هفته گذشته مالکان خانه تاریخی تیمو در اقدامی ناگهانی و بدون سر و صدا این خانه را به صورت کامل تخریب کردند و شهر کرمان را از وجود یکی دیگر از آثار باسابقه تاریخی و ارزشمند محروم ساختند.
وی تاکید کرد: خانه تیمو دارای معماری، تزئینات و نقوش بسیار زیبا و شاخصی داشت که با انجام مرمت می توانست به یکی از جاذبه های ارزشمند شهر و استان کرمان تبدیل شود، اما سهل انگاری و اهمال باعث شد امروز اثری از آن وجود نداشته باشد.
ابراهیمی با بیان اینکه در جریان این تخریب باید مسئولان میراث فرهنگی، شهرداری و مالکان خانه به مردم پاسخگو باشند افزود: هنوز هم بناها و خانه هایی مانند خانه تیمو در کرمان وجود دارد که ثبت ملی نیستند و اگر نسبت به آنها هم توجه نشود، خطر تخریب این آثار تاریخی با ارزش را تهدید می کند.
برای ثبت ملی خانه تیمو کوتاهی شده است
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان با اشاره به تخریب خانه تاریخی تیمو کرمان گفت: این خانه در مالکیت بخش خصوصی است و به ثبت ملی نرسیده بود و با توجه به گزارشات واصله در روزهای گذشته متاسفانه کاملا تخریب شده است.
مجتبی شفیعی افزود: قبول داریم که برای ثبت ملی این خانه کوتاهی شده است و لازم بود در سالهای گذشته که این بنا تا حدی سالم بوده شناسایی و پس از مستند سازی برای ثبت آن در فهرست آثار ملی تلاش و از پوشش حمایتی و قانونی برخوردار می‌شد.
وی اظهار داشت: هرچند در ابتدای سال جاری چندین بار جهت ورود به این ملک با مدعی مالکیت آن مذاکره شد اما متاسفانه ایشان هر بار زمان بازدید کارشناسان را موکول به آینده کرده و اجازه برداشت و تهیه گزارش و ورود به ملک را ندادند .
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان تصریح کرد: این خانه محصور بوده و به دلیل مالکیت خصوصی امکان ورود به آن مستلزم رضایت و اجازه مالک بود و در واقع مالک بنا نیز با استفاده از همین پوشش بدون هماهنگی و اخذ هرگونه مجوزی اقدام به تخریب بنا نموده است.
وی با اشاره به وجود خانه ها و بناهای تاریخی در بافت شهر کرمان افزود: زمانی که یک بنای قدیمی و واجد ارزش تاریخی در مالکیت بخش خصوصی باشد امکان نظارت بر آن دشوار است و اتفاقات غیرقابل پیش بینی در آن ممکن است رخ بدهد.
وی تاکید کرد: وظیفه ما حراست از میراث فرهنگی است، اما مردم هم نباید به داشته های تاریخی بی اعتنا باشند و میراث غنی فرهنگی را به راحتی تخریب کنند.
شفیعی با اشاره به لزوم تکرار نشدن چنین اتفاقات تلخی در حوزه میراث فرهنگی کرمان افزود: در ماجرای تخریب خانه تیمو به دلیل برخی موانع مثل شناسایی نشدن و همکاری نکردن مالک و مالکیت خصوصی و سهل انگاری شاهد تخریب این بنای ارزشمند بودیم که باید از تکرار آن جلوگیری شود.
وی گفت: در همین راستا شناسایی بناهای تاریخی واجد ارزش و گمنام شهر کرمان با همکاری فعالان حوزه میراث فرهنگی نهاد های مرتبط آغاز و با تهیه بانک اطلاعاتی کاملی از این بناها شاهد اتفاقات ناگوار اینچنینی نخواهیم بود،
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان تاکید کرد: ضمن اینکه فرهنگ سازی به منظور تقویت حس تعلق ساکنان و مالکین بناهای تاریخی پیش از هر اقدام دیگری ضرورت دارد و قطعا همکاری همه نهادها و دستگاه های مرتبط را می طلبد که امید است با تشریک مساعی این مهم نیز حاصل گردد.
شهرداری کرمان برای تخریب بنای تاریخی تیمو مجوزی صادر نکرده است
شهردار منطقه پنج و ویژه محدوده بافت تاریخی شهر کرمان در رابطه با تخریب خانه تیمو گفت: شهرداری هیچ مجوزی برای تخریب این خانه نداده است و مالکان بنا بدون اطلاع این عمل را انجام داده اند.
علی اکبر قطب الدینی افزود: این بنا در محدوده بافت تاریخی شهر کرمان قرار داشت، اما توسط میراث فرهنگی به ثبت ملی نرسیده بود و مالک خصوصی داشت.
وی با بیان اینکه جزئیات اتفاق را باید از مسئولان میراث فرهنگی کرمان پیگیری کرد اظهار داشت: هرگونه تخریب، مرمت و دخل و تصرف در بافت تاریخی شهر کرمان با اطلاع و هماهنگی میراث فرهنگی و سایر نهادهای ذیربط باید باشد و اگر تخلفی انجام پذیرد قانونی با مسببان برخورد می کنیم.
شهردار محدوده بافت تاریخی شهر کرمان تاکید کرد: ما موظف به صیانت از میراث فرهنگی شهر کرمان هستیم و مسئولان میراث فرهنگی هم با ثبت آثار با ارزش فرهنگی جلوی چنین اتفاقاتی را بگیرند.
در تهیه این گزارش سعی شد تا با مالکان خانه تیمو و دلایل تخریب این بنا گفت و گو شود، اما دسترسی به آنها تا لحظه انتشار این گزارش ممکن نشد.
تخریب و از بین رفتن هر بنای تاریخی ضربه ای به فرهنگ و میراث تمدنی است که جز حسرت و افسوس چیزی باقی نمی گذارد و تخریب خانه تیمو کرمان زنگ خطر جدی است تا مسئولان ذیربط به سایر آثار میراثی به جا مانده در استان و شهر کرمان توجه بیشتری کنند و آنها را گزند حوادث و دست طمع سودجویان حفظ نماید.
استان کرمان دارای هفت اثر ثبت جهانی ، ۷۰۰ اثر ثبت ملی و حدود هفت هزار اثر تاریخی است .
نظر شما