نخستین ترجمه انجیل یهودا به فارسی در بازار کتاب

انجیل یهودا که نزدیک به هزار و ۷۰۰ سال مفقود بود، سرانجام در غاری در مصر پیدا شد. کشف این انجیل یکی از بزرگ‌ترین اکتشافات تاریخی قرن بیستم است و هم‌طراز با کشف طومارهای بحرالمیت و انجیل‌های گنوسی نجع حمادی در نظر گرفته می‌شود.

انجیل یهودا که به آن «دست‌نوشته چاکوس» هم گفته می‌شود، پس از کشف و پشت سر گذاشتن ماجرایی طولانی سرانجام به دست مؤسسه نشنال جئوگرافیک رسید. این مؤسسه به‌سرعت عده‌ای از متخصصان را برای ترمیم و ترجمه انجیل یهودا برگزید و سرانجام در سال ۲۰۰۶، ویراست نخست (editio princeps) آن را برای اولین بار منتشر کرد.

اصل این انجیل به زبان قبطی بر برگ‌های پاپیروسی مکتوب شده و متعلق به قرن سوم یا چهارم میلادی است. با وجود این، پژوهشگران اعتقاد دارند نسخه بازیافته ترجمه‌ای از نسخه‌های قدیمی‌تر به زبان یونانی است‌.

این انجیل، برخلاف انجیل‌های عهد جدید، یهودا اسخریوطی را چهره‌ای کاملا مثبت و الگویی برای تمام کسانی معرفی می‌کند که آرزو دارند شاگرد عیسی باشند.

در مقدمه انجمن نشنال جئوگرافیک بر این انجیل آمده است:

بنا بر نظر پژوهشگران بزرگی که دست نوشته چاکوس را مطالعه کردند، محتوا و سبک زبانی این دست‌نوشته نیز گواهی دیگر بر اصالت آن است. این پژوهشگران متخصص عبارت اند از دکتر رودولف کاسر، استاد پیشین دانشگاه ژنو و از مترجمان اصلی مجموعه کتب نجع حمادی؛ دکتر ماروین میر از دانشگاه چپمن (اورنج، کالیفرنیا) و استیون اِمِل، استاد مطالعات قبطی در دانشگاه مونستر (آلمان). هر سه آنان در ترجمه این دست‌نوشته نقشی مؤثر داشتند.

بنا بر نظر این پژوهشگران، مفاهیم الهیاتی و ساختار زبانی این دست نوشته بسیار شبیه به مفاهیمی است که در کتب نجع حمادی دیده می‌شود، کتبی که بیشترشان متونی گنوسی‌اند که در دهه ۱۹۴۰ در مصر کشف شده و متعلق به قرون نخست مسیحیت‌اند. (ص.۱۳)

شروین اولیایی علاوه بر ترجمه متن انجیل یهودا، تاریخچه اکتشاف، تشریح روند ترمیم و چند مقاله توضیحی و تفسیری در مورد اهمیت و جایگاه این انجیل را به متن اصلی افزوده و به‌ عنوان مثال او در مقدمه‌ای برای کتاب؛ برخی از واژه‌‍‌ها را مانند «گنوسی» برای خواننده ناآشنا با تاریخ مسیحیت توضیح داده است.

انجیل یهودا در سه بخش اصلی مقدمه، انجیل یهودا و تفسیرها نوشته شده که بخش آخر چهار مقاله با عنوان‌های «داستان دست‌نوشته چاکوس و انجیل یهودا»، «مسیحیت زیرورو می‌شود: بینش جایگزین انجیل یهودا»، «ایرنایوس لیونی و انجیل یهودا» و «یهودا و فرقه گنوسی» را شامل می‌شود.

انجیل یهودا را نشر ققنوس در ۱۶۰صفحه و شمارگان یک‌هزار و ۱۰۰ نسخه منتشر کرده است.