محمدرضا رضائیان تهیه کننده برنامه کتاب باز در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا و در تشریح اهداف و روند این برنامۀ کتاب محور شبکۀ نسیم بیان کرد: برنامه کتاب باز در حال تجربه کردن فصل پنجم خودش است و این چهارمین فصلی است که اجرای آن را سروش صحت برعهده دارد؛ فصل اول را با امیرحسین صدیق شروع کردیم و بنا شد که در شبکه نسیم در کنار برنامه‌های سرگرم کننده‌ای که دارد، برنامه‌ای هم ساخته شود که کتاب را نه به عنوان صرف یک موجود فرهیخته، دانشگاهی و مطالعات تخصصی معرفی کند و از جهت سرگرمی هم به کتاب نگاه کند.
وی افزود: و این گونه شد که ۵ سال پیش برنامه کتاب باز متولد شد و شاید امروز دوره پاگرفتنش را طی می‌کند و در حال رسیدن به دوره بلوغش است (و شاید هم به آن رسیده باشد؛ که این را مخاطبان و متخصصان این امر باید بگویند.)
از روز اولی که این برنامه را شروع کردیم، قدم به قدم مخاطبان متعددی با علایق مختلف کتابی به ما اضافه شدند و ایده های مختلفی در طی این ۵ سال در برنامه آمده و رفته است؛ و خداراشکر فصل چهارم فصل موفقی بود و ماه رمضان هم برنامه ای جدا رفتیم که البته فصلی مجزا به حساب نمی آید و بازتاب های خوبی هم گرفتیم؛ فکر می کنم کتاب باز به یکی از برنامه های برند تلویزیون و شاید بشود گفت فرهنگی ترین برنامه تلویزیون بدل شده است و مخاطب قابل توجهی دارد و از این بابت خوشحالیم و امیدواریم که برنامه های تلویزیونی کتابی دیگری هم به شبکه های تلویزیون اضافه شوند و بتوانیم که به فرهنگ مطالعه مردم کمک کنیم. این تهیه کننده ادامه داد: در برنامه کتاب باز بنا را بر این گذاشتیم که در رابطه با فرهنگ مطالعه کار کنیم و درست است که محور برنامه کتاب است و حتی عنوان کتاب را در خود دارد ولی تمرکز صرف روی کتاب نیست و روی فرهنگ مطالعه کار می‌کنیم؛ در این راستا دیدن فیلم و تئاتر خوب، گوش دادن موسیقی خوب، سفر رفتن و گفت وگو با آدم‌های عمیق ارزشمند را جز فرهنگ مطالعه می‌دانیم؛ و در این برنامه به بهانه‌های مختلف سراغ تک تک این موارد رفته‌ایم و فکر می‌کنم که مخاطب سختگیر کتاب باز قدم به قدم جلو آمده است و در بسیاری از موارد هم به ما جهت داده است.
خاصیت بررسی کتاب سیال بودن آن است
رضاییان در تایید باز بودن برنامه کتاب باز نسبت به مهمانانی که در این برنامه حضور می‌یابند و هرکدام سیاق و شیوه منحصر به فرد خود را برای برجسته ساختن موضوعات دارند، گفت: این موضوع، خاصیت کتاب است چرا که کتاب و مطالعه ما را به جهان‌های مختلف می‌برند و این جهان‌ها سیال هستند؛ وقتی که داریم در مورد چنین موضوعی (کتاب) کار می‌کنیم، طبیعتا باید سیال بودن را حس کنیم، به آن دل بدهیم و با آن همراه شویم و یک بخشی از برنامه جاهایی است که مهمان برنامه رفته و تجربه کرده است، با کتاب‌هایش و تجارب و سیر زندگی‌اش و ما هم باید با این آدم به جاهایی که رفته است، سفر کنیم.
طبیعتا وقتی ما کتاب را می خوانیم با قهرمان هایش سفر و زندگی می کنیم و هرکسی موقعیت ها و تصاویری را در ذهنش تصور و تخیل می کند. و هرکتاب یکسانی که بین دو نفر به اشتراک گذاشته می شود، هر کدام از آن افراد تصویری مجزا از آن در ذهن دارند، طبیعتا این ویژگی باید در برنامه ای که عنوان و محتوای کتاب دارد، وجود داشته باشد. از ابتدا بنا را بر این گذاشتیم و با یک اتاق فکر بسیار قوی و یک سردبیر حاذق و کاربلد از انتخاب مهمان ها تا مجری این موارد را مدنظر داشتیم.
وی افزود: در حقیقت بخشی از این موفقیت به دلیل سروش صحت است که آدم اهل مطالعه‌ای است اما صرفا کتابخوان نیست. در گفت وگو با آدم‌های مختلف، این یکی از ویژگی های بارز او است که دوست دارد این فضا را تجربه کند و صرفا نمی‌آید که برنامه‌ای را ضبط کنیم و قراردادی را به پایان برسانیم و به منزله یک پروژه و حرفه و کار به آن نگاه کنیم؛ در نتیجه طبیعتا خود ما از پشت صحنه شروع می‌کنیم به لذت بردن با آدم‌هایی که می‌آیند و در نهایت تلاش می‌کنیم که حداکثر این فضای تولید شده را تا جایی که می‌شود به بیننده منتقل کنیم.
رضاییان خاطرنشان کرد: البته بخش‌هایی هم هست (شاید برای همه مهمانان این گونه نبوده است) که گاهی در مورد سیر مطالعات افراد و کتاب‌هایی که دوست داشته‌اند و نحوه کتابخوان شدنشان سووالاتی از این دست داریم که شاید تکراری به نظر برسند اما داستان تمامی اینها فرق می‌کند و همه اینها می‌توانند الگوهایی خیلی خوبی باشد که افراد با سبک زندگی‌های مختلف، بالاخره قلابشان به یکی از این الگوها گیر کند و فکر کنند که می‌توانند کتاب بخوانند از آن لذت ببرند و به این ترتیب به جرگه همه آدم‌هایی که با کتاب باز کتاب خوان می‌شوند، می‌پیودند و این اتفاق بسیار شیرینی برای ما است.
«کتاب باز» پاتوقی برای دوستداران کتاب
تهیه کننده کتاب باز در پاسخ به این سووال که چرا اولین مجری این برنامه امیرحسین صدیق بود و با چرا با سروش صحت جایگزین شد، ادامه داد: امیرحسین صدیق بهترین گزینه برای شروع کتاب باز بود و فصل اول را بسیار خوب و بی‌نقص با هم شروع کردیم؛ زمانی که ایشان را دعوت به کار کردم وی گفت: «نمی‌توانم نقش مجری را بازی کنم، خودم هستم و خود واقعی‌ام این است که تا حدود هفت سال پیش آدم کتابخوانی بوده‌ام اما در این سال‌ها از آن فاصله گرفتم؛ یک مفهوم و زمینه‌ای را در نظر بگیریم که اگر با فضایی که می‌گویم همخوانی داشته باشد، خوشحال می‌شوم که همکاری کنم» (امیرحسین را در کتابفروشی هدهد دیده بودیم و مخاطب هم یک شناخت این گونه از او داشت).
رضاییان افزود: برنامه قرار بود تازه متولد شود و فضای مدنظر این بود که سال‌های سال کتاب کنارمان بوده است و با آن کیف می‌کردیم اما امروز بسیار در زندگی‌هایمان کمرنگ شده و حالا کتاب باز پاتوقی است برای بازگشتن به دوران قبلی؛ که کسی قرار است برای آدم‌هایی که کتاب را دوست دارند، این پاتوق را راه بیاندازد و قوی کند و و دوستان امیر حسین که کتاب باز هستند بیایند و این حال خوبشان را با مردم به اشتراک بگذارند و این حال خوب را به امیرحسین برگردانند و به هر دلیلی این فاصله ای که پیش آمده کمرنگ شده و این کتابخوانی از سر گرفته شود.
این زمینه‌چینی جواب داد و جلوتر که رفتیم انگار این فضا برای مردم و مخاطب جذابتر شد که چه جالب است و کتاب ترس ندارد و دوباره به سمت آن بروم. هرچه جلوتر آمدیم این توقع از سمت مخاطب پیش آمد که حالا کتاب معرفی کنیم که چه بخوانند و حالا به عنوان مرجعی برای معرفی کتاب خواندن امیرحسین نمی توانست قرار گیرد؛ طبیعتا برای فصل بعدی باید به کسی می رسیدیم که به عنوان یک کتابخوان حرفه ای، حرفی که می زند سند باشد و در لحظه بتواند از جهان کتاب، سند رو کرده و کتاب معرفی کند؛ فکر می کنم در فضای فرهنگ و هنر ما اگر نگویم اولین که یکی از بهترین ها سروش صحت است؛ کسانی که او را می شناسند، می‌دانند که او را باید یا در کتابخانه ملی پیدایش کنند یا در فرهنگسرای ارسباران؛ ویژگی خوب دیگر او این است که به شبکه نسیم هم می خورد؛ شبکه نسیم شعار و محور کارهایش سرگرمی است و سروش را مردم به عنوان یک بازیگر و کارگردان طنز می شناسند و طبیعتا گارد اولیه نسبت به او برای مخاطب باز بود.
در صفحه اینستاگرام برنامه کتاب باز، حدود ۱۷۰ هزار دنبال کننده داریم و بازخوردهایی بسیار خوب می گیریم؛ تصور کنید وقتی با یک برنامه اتفاقات به این خوبی می افتد با تعدد برنامه‌هایی از این دست چه خواهد شد؛ چنانچه این برنامه ها متعدد باشد و وزارت خانه ها هم بیایند و حلقه های مشترکی با تلویزیون برقرار کنند و رادیو و ... هم همراه شوند، یک جریان در کشور شکل می گیرد. باید توجه داشت کارهای فرهنگی زمان می برد تا اثر بگذارند اما اگر این فضای رسانه ای در کشور شکل بگیرد، اتفاقات خوبی برای نسل بعدی می افتد. مبحث کتاب جای کاری زیادی در تلویزیون دارد
رضاییان در ادامه و در پاسخ به این پرسش که جایگاه کتاب در برنامه سازی تلویزیون تا چه اندازه است و چه جایگاهی باید داشته باشد، می بینیم که هر از گاهی در برخی از برنامه ها این توجه وجود دارد؛ چنانچه در برخی از مسابقه ها و گفت وگوها و ... که محور برنامه ها کتاب نیست، هر از گاهی که یک نفر به دلیلی درباره کتاب صحبت می کند، کتابی هدیه می‌دهد، کتابی معرفی می‌شود، این اتفاق می‌افتد؛ البته طبیعتا خطی پررنگ در برنامه‌های مختلف درباره کتاب نیست، اگرچه برنامه‌های کتابی، قبل از کتاب باز وجود داشته‌اند و هم اکنون هم هستند و بعدا هم خواهند بود و خیلی خوب است که برنامه‌های کتابی وجود داشته باشند؛ همچنان که در شبکه‌هایی چون چهار و سه وجود دارد؛ هرچقدر این برنامه‌ها پررنگ‌تر و تعداشان بیشتر شود، بده و بستان بین این برنامه‌ها با برنامه‌های موفق تلویزیون اتفاق می‌افتد؛ طبیعتا تلویزیون در خانه میلیون‌ها ایرانی وجود دارد و ما باید از این فرصت نهایت استفاده را ببریم.
امروز کتاب باز مرجع کتابی تلویزیون محسوب می شود و چقدر خوب می شود که پیوندی بین این برنامه با خندوانه یا دورهمی یا برنامه های موفق شبکه های دیگر برقرار شود و اینها سفیر داشته باشند و مردم بدانند که این موضوع کتاب، موضوعی جدی است و استمرار این حرکات و برنامه ها در ناخودآگاه مخاطب نشست کرده و موجب می شوند که این مخاطب جایی احساس نیاز کند و به سمت آن برود.
وی افزود: در این برنامه ماطیف گسترده‌ای داریم از خانم مصطفی‌زاده که کارشناس کودک است و از دوره نوزادی حتی از دوره بارداری به خانواده‌ها کتاب معرفی می‌کند و سیر مطالعاتی و سبک زندگی کتابی برای خانواده‌ها ترسیم می‌کند تا آقای کاکاوند و فراستی که در برخی موارد بسیار تخصصی مباحثی را مطرح می‌سازند. سعی کرده‌ایم با بضاعتی که کتاب باز دارد، این موارد را در نظر بگیریم اما هرکدام از این سرشاخه‌ها که ما به آن می‌پردازیم، قابلیت یک برنامه‌ریزی مفصل و بسیار جای کار دارد.
مخاطبان، صاحبان «کتاب باز» هستند
تهیه‌کننده برنامه کتاب باز یادآور شد: مخاطبی که تا امروز با ما آمده، دارای یک ذائقه است؛ بر این اساس بازخوردهایی را می‌گیریم که نشان می‌دهد یک پختگی ایجاد شده است؛ به این صورت که مخاطبانمان اجازه نمی‌دهند که هر مهمانی را به برنامه دعوت کنیم. این موضوع را می‌شود هر شب با نگاهی به کامنت‌های مخاطبان در اینستاگرام برنامه دید چنانچه اگر حتی ذره‌ای بخواهیم به سمت فضای سلبریتی‌محوری برویم که صرفا فردی به دلیل چهره بودن دعوت شود و حداقل استانداردی که مخاطب کتاب‌باز از حیث محتوا مدنظرش است را ارائه ندهد، همین مخاطبان بیرحمانه با ما مواجه می‌شوند و چون صاحبان برنامه هستند ما را نقد می‌کنند و بسیار با این عبارت مواجه می‌شویم که این تنها برنامه‌ای است که از تلویزیون می‌بینیم (و این عبارت اصلا برای من خوشحال کننده نیست).
این فصل پادکست کتاب باز را راه انداخته ایم؛ برای کسانی که زمان‌هایی خالی دارند و دوست دارند در این زمان ها، فضای خاص مطالعه و کتاب را داشته باشند؛ که این بخش هم بازخورد بسیار خوبی دارد.
رضاییان در انتها خبر از بخش جدیدی در برنامه کتاب باز داد و گفت:بخش جدید برنامه کتاب باز ویدیو پادکستی است که در حال راه اندازی آن هستیم که احسان عبدی پور آن بخش را میزبانی می کند و قرار است که قصه های مردم را که رو به فراموشی است و جایی برای روایت‌هایشان وجود ندارد از خاک گرفتکی دور کند و اینها روی آنتن بیاید.
نظر شما