استفاده هلال‌احمر از فناوری‌های جدید جمع‌آوری اطلاعات حوادث و سوانح

حسین درخشان روز شنبه در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی ایرنا در پاسخ به این سوال که از چه نرم افزارهایی و به چه منظوری در مرکز کنترل و هماهنگی عملیات سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر استفاده می کنید، این مطلب را عنوان و اظهار داشت: وقوع سوانح طبیعی و انسان ساخت از گذشته تاکنون در همه نقاط جهان سبب بروز مشکلات و وارد آوردن خسارات مالی و تلفات جانی فراوان به جوامع و بروز آثار نامطلوب اقتصادی و اجتماعی برای بشر بوده و ایران نیز به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی، وسعت و گستردگی پهنه، هیچ گاه از بروز این قبیل سوانح و حوادث مصون نبوده است.

وی ادامه داد: بر مبنای ماهیت هر یک از انواع حوادث و سوانح به تفکیک طبیعی و انسان ساخت باید راهکارهایی را متناسب با خصوصیات هر سانحه برای کنترل، مقابله و کاهش اثرات ناشی از آن در پیش گرفت تا شاهد کمترین سطح از آسیب ها، خسارات و تلفات باشیم، که مرکز تخصصی کنترل و هماهنگی عملیات سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر با دارا بودن جدیدترین فناوری های نوین به صورت سخت افزاری و نرم افزاری، توان عملیاتی این جمعیت را در پاسخگویی سریع به انواع حوادث و سوانح طبیعی، غیر طبیعی و انسان ساخت کشور را ارتقا چشمگیری داده است.

مدیر مرکز کنترل و هماهنگی عملیات سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر افزود: شاید بتوان در مواجهه با سوانح انسان ساخت به کمک رعایت دستورالعمل های ایمنی، لحاظ کردن استانداردها و اصلاح روش ها و فعالیت ها تا حدودی چشم گیری با استفاده از راهکارهای مبتنی بر پیشگیری  و آمادگی از یک سو توان مقابله را افزایش داده و از سوی دیگر سطح آسیب پذیری را کاهش دهیم،  اما در مواجهه با سوانح گریز ناپذیر طبیعی، راهکار مفید و مطلوب، افزایش سطح آمادگی و توان مواجهه و کاهش آسیب پذیری در مرحله پیش از وقوع و قابلیت پاسخگویی و مقابله سریع، موثر، هماهنگ و کارآمد در مراحل هنگام و بعد از وقوع اینگونه سوانح را مورد نظر قرار دارد.

درخشان توضیح داد: هدف از استفاده از جدیدترین فناوری های نرم افزاری و سخت افزاری در مراکز منسجم کنترل و هماهنگی عملیات هلال احمر Emergency Operation Center در سراسر کشور جمع آوری اطلاعات در خصوص شناسایی انواع مخاطرات و سوانح احتمالی قابل وقوع در منطقه و گستره جغرافیایی تحت پوشش، ارزیابی مخاطرات محتمل و برآورد میزان خسارات، تلفات و سطوح آسیب پذیری، برنامه ریزی و اجرای طرح هایی با هدف کاهش سطح آسیب پذیری در نقاط پر مخاطره و کنترل تهدید های موجود با تکیه بر نقاط قوت و فرصت های موجود،  برنامه ریزی، طراحی و اجرای مانورهای مختلف با هدف ارتقای سطوح آمادگی و افزایش توان مواجهه سازمان ها و نهادهای دست اندرکار و به دنبال آن شناسایی نقاط ضعف و تلاش در جهت تقویت و ارتقای توانمندی ها و هماهنگی برای اعزام گروه های ارزیاب پیشرو به مناطق سانحه دیده در اسرع وقت و دریافت  اطلاعات کارشناسی شده از سوی این گروه ها در خصوص میزان خسارات، تلفات و وسعت آسیب ها و نیازهای امدادی منطقه آسیب دیده است.

وی گفت: اکنون از این فناوری های جمع آوری اطلاعات در مرکز کنترل و هماهنگی عملیات سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر به منظور پشتیبانی از نیروهای عملیاتی حاضر در منطقه در ابعاد اطلاعاتی، تجهیزاتی، ارتباطی و نیروی انسانی مورد نیاز،  پردازش اطلاعات واصله از گرو ه های امدادی پیشرو و ارزیاب و دسته بندی آنها برای ارائه به مدیران و مسئولین ذیربط به منظور اخذ تصمیم در خصوص چگونگی اجرای برنامه های عملیاتی و اجرایی و در نتیجه ارتقای بهره وری و کارآیی لازم از نرم افزارهای مختلف مدیریت اطلاعات سوانح کشور، (DMIS)،  موبایل EOC، سامانه پاسخگویی اضطراری(کشیک)، اطلاعات مکانی سوانح و حوادث Web GIS، گزارش گیری ۱۱۲، سامانه سازمان هواشناسی کشور (مرکز هشدار سریع) و سامانه مانیتورینگ جاده ای کشور استفاده می شود.

مدیر مرکز کنترل و هماهنگی عملیات سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر با معرفی سامانه اعلام زمین لرزه گفت: این سامانه شامل نرم افزاری است برخط که بلافاصله پس از دریافت گزارش زمین لرزه توسط سنجشگرهای موسسه ژئوفیزیک و با تکمیل اطلاعات و به روزرسانی توسط کارشناسان دانشگاه  تهران، به مرکز کنترل و هماهنگی عملیات سازمان امداد و نجات اطلاع رسانی می شود. همچنین برای بالابردن صحت و دقت در اعلام بلافاصله پس از قطعی شدن زمین لرزه طی نمابری اتوماتیک خلاصه گزارش زلزله ارسال و زمین لرزه های با بزرگای بیش از چهار ریشتر به وسیله پیامک به لیستی از مسئولین و مدیران جمعیت هلال احمر که در اختیار موسسه ژئوفیزیک قرار دارد اطلاع رسانی می شود. باتوجه به اهمیت دریافت گزارش زمین لرزه و احتمال آسیب پذیری زیرساخت های ارتباطی و اینترنت در صورت بروز بحران، ارتباط رادیویی VHF نیز به صورت نقطه به نقطه بین مرکز دیسپچ سازمان امداد و نجات و مرکز پایش موسسه ژئوفیریک پیش بینی و برقرار شده است.

وی در معرفی سامانه سازمان هواشناسی کشور (مرکز هشدار سریع) نیز گفت: باتوجه به نغییرات اقلیمی و جوی و پراکندگی کشور به صورت مستمر پیش بینی وضعیت جوی کشور به صورت ۷۲ ساعته، و همچنین به عنوان هشدار و اخطار از طریق نمابر در اختیار مرکز کنترل و هماهنگی عملیات سازمان قرار می گیرد و جلساتی به صورت دوره ای در محل سازمان هواشناسی کشور برگزار می شود و با حضور نمایندگان تمامی ارگانها تحلیل و پیش بینی وضعیت اقلیمی انجام شده و توصیه های لازم توسط کارشناس سازمان هواشناسی ارائه می شود.

درخشان در خصوص سامانه مانیتورینگ جاده ای کشور نیز اظهار داشت: این سامانه شامل دوربین پایش و نظارت ترافیک جاده ای سراسر کشور می باشد که عموما دوربین های نظارت تصویری این سامانه در نقاط پر حادثه و گردنه های خطرناک جاده ها قرار دارند که علاوه بر رصد و پایش میزان ترافیک محور وضعیت جوی، راه بندان ها، تصادفات و شرایط اضطرار در محورها را به اطلاع تیم های عملیاتی می رساند.

سامانه های آنلاین جمعیت هلال احمر

وی در ادامه به معرفی سامانه های آنلاین جمعیت هلال احمر از جمله سامانه مدیریت حوادث و سوانح (ِ DMIS) پرداخت و گفت: این سامانه به عنوان نخستین و بزرگترین بانک اطلاعات حوادث و سوانح کشور تمام سوانح و حوادثی که جمعیت هلال احمر در آنها وارد عمل شده را ثبت و ذخیره کرده و به صورت لحظه ای و برخط آخرین حوادث را برای دسترسی مدیران به اطلاعات مورد نیاز نمایش می دهد. با این نرم افزار امکان بررسی های آماری و تجزیه و تحلیل عملیات های سراسر کشور وجود داشته و تهیه گزارش ها در دوره های زمانی مشخص و تجزیه و تحلیل حوادث از مهمترین قابلیت های این بانک اطلاعاتی می باشد.

مدیر مرکز کنترل و هماهنگی عملیات سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر در معرفی سامانه اطلاعات مکانی (GIS) افزود: این سامانه نیز در بستر شبکه و مکان محور (web GIS) به منظور مدیریت هدفمند حوادث و سوانح در جهت کمک به تصمیم گیری و تصمیم سازی مدیریتی به منظور پاسخگویی سریع، موثر و کارآمد در زمان بحران و همچنین تخصیص بهینه امکانات و تجهیزات تخصصی امداد و نجات و به منظور جستجوی پیشرفته نزدیک ترین مراکز امدادی و آبادی های تحت تاثیر حادثه در شعاع مشخص و تحلیل جمعیت نیازمند خدمات امداد و نجات براساس آخرین اطلاعات سرشماری نفوس و مسکن،  وجود لایه های اطلاعاتی مربوط به جمعیت هلال احمر شامل مراکز استانی، شعب شهرستانی، پایگاه ها، مراکز امدادی و خارج از جمعیت شامل لایه های اصلی مورد نیاز در تصمیمات مدیریتی زمان بحران و دسترسی به طرح عملیاتی شعب هلال احمر و محاسبه هوشمند نیازهای اضطراری جستجو، نجات و امدادرسانی (اسکان و تغذیه اضطراری) طراحی شده است.

وی گفت: نمایش آنلاین حوادث و سوانح کشور بر روی نقشه در یک بازه زمانی خاص برای مکان مشخص مثلا کل کشور، استان، شهرستان یا یک محور عملیاتی خاص (نقشه خطر پذیری) مشاهده پر حادثه ترین مناطق و جاده ها، نمایش لایه‌های اطلاعات جغرافیایی مختلف (عوارض طبیعی، عوارض انسانی، سکونتگاهها و مخاطرات)، ابزارهای تخصصی جهت استفاده بهینه از اطلاعات و لایه های تعریف شده در سامانه شامل جستجو، اصلاح، بروزرسانی و مدیریت اطلاعات،  مشاهده نقشه ایران به همراه ابزارهای مختلف و نمایش  نقشه در انواع مختلف ماهواره‌ای، سه بعدی، عادی، قابلیت ورود موقعیت و نمایش آنلاین اطلاعات دستگاههای همکار مانند پلیس، راهدارخانه، اورژانس، مراکز درمانی، پمپ بنزین، مراکز نظامی، اماکن ورزشی یا استادیوم، مراکز فرهنگی و نظایر آن، مشاهده و استفاده اطلاعات جمعیتی کشور به تفکیک استان/شهرستان/بخش/دهستان/نقاط شهری و روستایی و قابلیت ویرایش و بروزرسانی،  نمایش آخرین وضعیت لرزه خیزی کشور (برخط سامانه اطلاع رسانی زلزله موسسه ژئوفیزیک) و نمایش وضع موجود آب و هوای کشور و پیش بینی روزهای آتی و امکان اعلام هشدارهای سازمان هواشناسی به مراکز استانی و اعلام آماده باش در صورت لزوم از دیگر ویژگی های سامانه اطلاعات مکانی (GIS) است.

بطور کلی این سامانه دارای چهار گروه لایه های اطلاعاتی مکانی شامل اطلاعات مراکز عملیاتی جمعیت هلال احمر در ۹ لایه اطلاعاتی مراکز استان ها، شعب و پایگاه ها، مراکز درمانی و اداری هلال احمر، انبارهای امدادی، مراکز امدادی اطلاعات سازمانها و دستگاه های همکار شامل ۲۴ لایه اطلاعات مکانی و غیرمکانی مراکز بهداشتی و درمانی، مراکز آموزشی، فرهنگی و ورزشی، مراکز تجمع افراد و سازمان های همکار مانند راهداری ها، اورژانس و پلیس راه اطلاعات مکانی عوارض انسانی و طبیعی مشتمل بر ۲۰ لایه اطلاعاتی از تمام عوارض و پدیده های مکانی انسان ساز مانند پل ها، راه، سد و نظایر آن پدیده های طبیعی مانند رودخانه ها و عوارض آبی، صخره، بیابان و نظایر آن مخاطرات و پهنه های آسیب پذیر شامل گسل ها، پهنه های سیل گیر، مناطق زمین لغزش، و نظایر آن و تقسیمات سیاسی و سکونتگاه ها شامل ۶ لایه اطلاعات تقسیمات سیاسی تا سطح دهستان، محدوده های شهری و روستایی است.