روزنامه ایران دوشنبه ۳۱ شهریور در یادداشتی به قلم رحمن قهرمان‌پور تحلیلگر سیاست خارجی، نوشت: کما اینکه در گذشته هم اکثر ناظران و تحلیلگران سیاسی و حقوقی تأکید داشته‌اند که این اقدام امریکا مبنای قانونی ندارد. چرا که این کشور با خروج از برجام عملاً از حقوق خودش در این توافق چشم‌پوشی کرده بود. اما اینکه چرا امریکا در این مقطع دست به این اقدام زده محل تأمل و درنگ است. با روشن کردن دقیق این موضوع می‌توان پیش‌بینی کرد که احتمالاً قدم بعدی امریکا چیست؟ به نظر می‌رسد دولت ترامپ فعلاً به دنبال این است که در داخل امریکا هر کاری بکند تا رقابت انتخاباتی به نفع او تغییر کند.
بنابراین همان‌طور که خروج از برجام ریشه‌های داخلی داشت به نظر می‌رسد که این اقدامات اخیر را هم باید با توجه به مسائل داخلی این کشور تحلیل و تفسیر کرد. چرا که ترامپ تلاش دارد در این مقطع در رقابت‌های انتخاباتی ضعف خود در کنترل بحران کرونا را با بزرگنمایی اقدامات سیاست خارجی جبران و یا کمرنگ کند. یکی از اقداماتی که در این خصوص مدنظر اوست، سلسله اقدامات تقابلی با ایران است. به عبارتی ترامپ در پی آن است تا به هر نحوی برجام را تبدیل به یک زمین سوخته بکند که حتی در صورت پیروزی دموکرات‌ها، دولت بعدی امریکا هم نتواند برجام را احیا کند. بنابراین بخش زیادی از تأثیرات اقدامات فعلی امریکا بستگی به نتیجه انتخابات ۱۳ آبان در این کشور دارد.
اما در سوی دیگر ماجرا مسأله مهم این است که موضع اروپا چه خواهد بود؟ تا اینجا تروئیکای اروپایی به عنوان نمایندگان ۲۷ کشور اتحادیه اروپا در برابر اقدامات امریکا موضعی منفی اتخاذ کرده‌اند. آنچه ما در حوزه برجام می‌بینیم اختلافات دو قدرت بر سر تاکتیک‌هاست، در حالی که در استراتژی اختلاف چندانی ندارند. به نظر می‌رسد اروپا ضمن ناخشنودی آشکار از یکجانبه‌گرایی امریکا، در عین حال منتظر است تا ببیند انتخابات ۱۳ آبان در این کشور به کجا خواهد رسید.
مشخصه تحریم‌های تازه‌ای که امریکا بر آن تأکید دارد این است که صرفاً شامل قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت می‌شوند. با وجود این امریکا می‌خواهد آنها را به شکل یکجانبه اعمال کند. در چنین وضعیتی واکنش بعدی شورای امنیت دارای اهمیت است؛ اینکه آیا بر این فرآیند نظارت می‌کند یا خیر؟ یا اینکه کمیته تحریم‌های شورای امنیت دوباره فعال خواهد شد یا خیر؟ آیا شورای امنیت از کشورها خواهد خواست در مورد نحوه اجرای تحریم‌ها به شورا گزارش بدهند یا خیر؟ چرا که بر خلاف تحریم‌های یکجانبه قبلی امریکا، اکنون موضوع حیثیت حقوقی و سیاسی شورای امنیت سازمان ملل متحد در این موضوع مطرح است. بنابراین اعمال این تحریم‌ها از سوی امریکا، حتی برای کشورهای اروپایی نیز دارای معنی متفاوتی خواهد بود و با شأنیت حقوقی آنها و شورای امنیت مرتبط می‌شود.
بعید نیست که اگر ترامپ انتخابات پر دردسر پیش رو را ببرد در دور دوم رئیس جمهوری جسورتر شود و حتی به اتحادیه اروپا نیز به چشم یک رقیب تمام عیار نگاه کند. این مسأله‌ای است که می‌تواند برای اروپا جای نگرانی داشته باشد. بر همین اساس باید یک فرض قوی برای ایران این باشد که داستان برجام و ترامپ همچنان ادامه دارد و در رفتار بعدی اروپا نیز تضمینی نیست. با این حساب باید توجه داشت که از یک‌سو اقداماتی صورت نگیرد که اروپا را علیه ایران با امریکا متحد کند و از سوی دیگر، توجه به این مسأله ضروری است که چنین نیز تصور نشود که طرف مقابل ایران هر اقدامی را می‌تواند انجام دهد و تهران هیچ واکنشی نخواهد داشت.
نظر شما