لیلی عاج در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا با اشاره به آنکه نمایشنامه کجایی ابراهیم اثر برگزیده اولین و تنها دوره جشنواره نمایشنامه اقتباسی گام دوم بود که سال گذشته (۱۳۹۸) تولید شده است گفت: این جشنواره که با محور اقتباس در حوزه تولید آثار نمایشی به‌عنوان چشم اسفندیارهای تولید آثار دراماتیک به شمار می‌رفت با شکل‌گیری‌اش نویدبخش روزهای خوبی برای حرکت نمایشنامه‌نویسان در حوزه اقتباس به‌شمار می رفت.
جشنواره گام دوم، کبریتی که در غار روشن شد
این نمایشنامه‌نویس خاطرنشان کرد: متأسفانه جشنواره نمایشنامه اقتباسی گام دوم با وجود امیدبخشی در حوزه توجه به مفهوم اقتباس در تولید آثار دراماتیک، مانند بسیاری دیگر از جشنواره‌ها که در گام اول یا دوم به محاق فراموشی می‌روند، سرنوشتی توام با خاموشی داشت؛ مانند کبریتی که در غاری روشن می‌شود به فاصله کوتاهی از ادامه حرکت بازماند.
وی یادآور شد: محوریت آثار تولیدی در جشنواره اقتباسی گام دوم معرفی کتاب‌هایی در حوزه انقلاب و دفاع مقدس بود و من نیز برای حضور در این جشنواره کتاب‌ها و زندگی‌نامه‌های متعددی را که از خاطرات شفاهی شهدا قلمی شده بود خواندم تا درنهایت مجموعه سه‌جلدی سلام بر ابراهیم توجه من را جلب کرد. مجموعه‌ای که براساس زندگی شهید ابراهیم هادی به رشته تحریر درآمده بود.
نگران حال مردم بودن، جمله مشترک من و ابراهیم هادی بود
عاج در پاسخ به این پرسش که چه نکته یا نکاتی در این مجموعه سه‌جلدی باعث توجه او برای اقتباس نمایشی شده است گفت: مهمترین رویکرد دو نگاه مشترک میان این اثر نوشتاری و ذهنیت من به عنوان نمایشنامه‌نویس بود. نخست نسبتی که این کتاب و محتوای آن با عصر حاضر و زندگی روزمره‌مان داشت و دوم چالش‌هایی که من را به عنوان نمایشنامه‌نویس برای به روایت درآوردن این اثر داستانی به شکل دراماتیک به مبارزه می‌طلبید.
وی با اشاره به آنکه خوشبختانه زندگی شهید ابراهیم هادی این امکان را فراهم می‌کرد خاطرنشان کرد: او بیش از هر چیزی نگران حال مردم بود. نگاهی که من در تولید آثار پیشین نیز بر آن تکیه داشتم. در حقیقت نگران حال مردم بودن جمله مشترک من، ابراهیم هادی و نمایشنامه کجایی ابراهیم است.
نمایشنامه کجایی ابراهیم به معنای تام و تمام اثری اقتباسی از حوزه ادبیات داستانی و تبدیل آن به حوزه ادبیات دراماتیک و در این اقتباس نیز زبان مشترک نگرانی شهدا برای حال مردم در شرایط امروز است. این اثر به این نکته می‌پردازد که اگر شهدای گردان کمیل مانند ابراهیم هادی در شرایط امروز جامعه هوز زنده بودند در مواجهه با آسیب‌هایی چون حقوق کارگران، مدارس مناطق محروم و دیگر آسیب‌هایی که جامعه امروز با آن دست به گریبان است چه واکنشی نشان می‌دادند. چراکه شهید ابراهیم هادی آن‌گونه که گفتم مهمترین کلیدواژه‌اش در مجموعه‌ای سه‌جلدی کجای ابراهیم نگرانی‌اش برای حال مردم بود.
روایت شهدای کانال کمیل، ۲۲ سال بعد از شهادت‌شان
عاج در پاسخ به پرسش دیگر خبرنگار ایرنا مبنی بر آنکه تولید این اثر مکتوب برای اجرا در تماشاخانه سرو خواست و علاقه قلبی او بود یا در قامت سفارش انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس به بهانه هفته دفاع مقدس صورت گرفته گفت: هر دوی این دلایل در شکل‌گیری اجرای این اثر سهیم بودند. سال گذشته در مراسم اختتامیه شهرام کرمی به عنوان مدیرکل مرکز هنرهای نمایشی وقت و حمید نیلی به عنوان مدیر انجمن هنرهای نمایشی حضور داشته و با انتخاب این نمایشنامه به عنوان اثر نخست جشنواره اقتباسی گام دوم بر تولید این اثر تاکید داشتند. هم‌زمان با انتصاب حمید نیلی به‌عنوان مدیر انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس مراحل تولید این اثر به‌عنوان یکی از آثار حاضر در جشنواره تئاتر مقاومت در دستور کار قرار گرفت و امروز شاهد اجرای آن از روز نخست هفته دفاع مقدس در تماشاخانه سرو هستیم.
وی با اشاره به آنکه نمایشنامه کجایی ابراهیم سیاسی‌ترین اثری است که تابحال در قامت نویسنده و کارگردان تئاتر کار نگارش و تولید آن را برعهده داشته است گفت: پیش از این تمامی کارهای من مانند کمیته نان، قند خون و دیگر آثارم در مرحله نگارش و تولید در حوزه نظارت و ارزشیابی بارها میان من و مسئولان در حال رد و بدل شدن برای اصلاح موارد مورد تذکر بود. اما مدیران و مسئولان انجمن تئاتر انقلاب دفاع مقدس چه از نظر محتوایی و چه در ساحت زیبایی‌شناسی در تولید کجایی ابراهیم دخالتی نداشته و اجازه دادند پیوند من به‌عنوان نمایشنامه‌نویس و کارگردان در ارائه برشی از زندگی یکی از شهدای دفاع مقدس با نگاه و الگوی ذهنی خودم شکل بگیرد.
این نمایشنامه‌نویس با اشاره به آنکه کجایی ابراهیم بازه زمانی گذشته، حال و آینده شهدای گردان کمیل و برشی از زندگی شهید ابراهیم هادی را مدنظر قرار داده است گفت: ما از دوران گذشته تا ۲۲ سال بعد از سقوط کانال کمیل، برش‌ها و روایت‌هایی از دغدغه شهدا نسبت به مردم در گذشته، حال و آینده را مورد مداقه قرار دادیم.
مخاطبان کجایی ابراهیم دو طیف گوناگون را شامل می‌شوند
عاج درباره میزان رضایتمندی مخاطبان طی شب‌هایی که این اثر اجرای عمومی خود را پشت سر گذاشته است با تاکید بر آن که به اعتقاد من و عموم مخاطبان، این نمایش به اثری آبرومند بدل شده است یادآور شد: مخاطبان نمایش کجایی ابراهیم، دو طیف عمده را شامل می شود. نخست هنرمندان تئاتر که با رویکرد و نگاهی منتقدانه و کارشناسانه به دیدن این اثر می‌آیند و دوم افرادی که با هنر تئاتر آشنایی ندارند و تنها به عشق ابراهیم هادی برای دیدن این اثر به تماشاخانه سرو می آیند.
گروه هنرمندان تئاتر که با این هنر آشنا هستند با گاردی بسته نسبت به نگاه شعاری و اثری سفارشی به دیدن نمایش می آیند اما با فاصله کوتاهی با توجه به شکل و نوع روایت متوجه می‌شوند این اثر نه‌تنها از بار شعاری برخوردار نیست بلکه بر تلاش من برای فاصله‌گرفتن از نگاه کلیشه‌ای در پایان صحه گذاشته و کار را آبرومند توصیف کرده‌اند.
این نمایشنامه‌نویس تصریح کرد: دسته دوم نیز معمولاً این نقد را بر من وارد می کنند که چرا در روایت این اثر حضور ابراهیم هادی تا این حد کم است و ما از ابتدا تا انتها، تنها با نگاه ابراهیم هادی جلو نمی‌رویم و همچنین تعجب دیگرشان متضمن این نکته است که می‌گویند با این زاویه دید نیز به حوزه هشت سال جنگ تحمیلی و دفاع مقدس نگاه کرد یا خیر؟ که خوشبختانه دسته دوم نیز با وجود چنین نگاهی در نهایت از اثر راضی بودند. این را به چشم دیدم که هر دو طیف مخاطبان در مواجهه با این اثر در فصل‌های مختلفی از نظر احساسی متأثر شده بودند و گریستند.
نگرانی برای دو خانواده، مهمترین دغدغه کار در روزهای کروناست
عاج در پاسخ به پرسش خبرنگار ایرنا مبنی بر تولید اثر در روزهای کرونا گفت: همراهی با این ویروس چه در شکل زیست عادی و چه در حوزه تولید فعالیت‌های هنری سختی‌ها، مسائل و مشکلات خاص خود را دارد. به‌ویژه برای من به‌عنوان کارگردان که باید دغدغه‌ها و نگرانی‌هایم حول دو خانواده متفاوت باشد.
وی افزود: نخست خانواده خودم و دیگر خانواده بزرگی به‌عنوان هنرمندان تئاتر از گروه بازیگران تا عوامل پشت صحنه که هر روز دست در دست یکدیگر می دهند تا این اثر نمایشی را به مخاطب عرضه کنند. من مدام باید نگران این قضیه باشم که مبادا به خاطر اجرای این اثر یکی از همراهان این نمایش به ویروس کرونا مبتلا شود. زیرا آن‌ها نیز خود عزیز خانواده دیگری هستند و این مهم شاید بیشترین دغدغه کار و فعالیت هنرمندان در روزهای کرونا در کشورمان باشد.
نمایش کجایی ابراهیم به نویسندگی و کارگردانی لیلی عاج با حضور بازیگرانی چون سیدجواد حسینی، سیامک زینالدین، مرتضی عبداللهی، نهال حاجیان، شهروز آقایی، یزدان دارابی، مهدی جعفری‌پور، علی چاقوچی، فرزاد برهمن و مریم رادپور از اول مهر تا ۹ آبان همه روزه به جز شنبه‌ها ساعت ۱۹ در تماشاخانه سرو به صحنه می‌رود.
نظر شما