دانش‌آموزان شهرستان‌های تهران با کرونا چه می‌کنند؟

به گزارش ایرنا پراکندگی شهرهای اقماری پایتخت، جمعیت ساکن در آن و کمبود فضاهای آموزشی به دلیل مهاجرپذیر بودن این مناطق داستان جدیدی نیست اما وقتی سخن از ویروس کرونا به میان می‌آید، عرصه را برای جمعیت دانش‌آموزی تنگ‌تر می‌کند.
شهرستان‌های استان تهران بالغ بر یک میلیون و ۲۰۰ هزار دانش‌آموز دارد یعنی از نظر عددی تعداد دانش‌آموزان آن حتی از بسیاری از استان‌های پرجمعیت کشور بیشتر است اما معضل کمبود فضاهای آموزشی در این مناطق و به دنبال آن تراکم دانش‌آموزان حاضر در مدارس پدیده نوینی است که در ایام کرونا، خانواده‌ها و کادر آموزشی را دل نگران کرده است.
موضوع مهم دیگر اینکه به گفته «محمدصیدلو» مدیرکل آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران با مهاجرت‌های صورت گرفته، سالانه ۳۰ هزار دانش‌آموز به مناطق مختلف شهرستان‌های استان تهران افزوده می‌شود که ساماندهی این افراد به هزار کلاس درس جدید نیاز دارد.
در وصف وسعت جمعیت تحت پوشش شهرستان‌های تهران همین بس که آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران شامل ۲۱ منطقه فیروزکوه، دماوند، رودهن، پردیس، شهرری (ری یک و ۲)، پاکدشت، پیشوا، ورامین، قرچک، کهریزک، فشافویه، چهاردانگه، جوادآباد، اسلامشهر، رباط کریم، شهریار، ملارد، شهر قدس، بهارستان (یک و۲) است.
بر اساس آمارهای وزارت آموزش و پرورش میانگین تراکم دانش‌آموزان در کل کشور ۲۴ نفر است که این عدد در شهرستان‌های استان تهران به ۳۲ نفر و گاه به بیش از ۴۰ نفر می‌رسد که این امر از کیفیت آموزش می‌کاهد.
جدای از مشکلات موجود در مسیر تعلیم دانش‌آموزان شهرستان‌های تهران، ظهور شهرهای جدید با رویکرد توسعه مسکن مهر در پرند و پردیس و بی‌توجهی انبوه‌سازان به پیش‌بینی مدارس در این شهرها به تناسب جمعیت آن، فضای آموزشی را در این مناطق با معضل کمبود روبرو کرده است.
اگر به این داستان، موضوع تحصیل هزاران نفر از دانش‌آموزان اتباع خارجی در شهرستان‌های تهران را بیافزاییم، شرایط نامناسب‌تر خواهد شد زیرا آن طور که مدیرکل آموزش و پرورش شهرستان‌های تهران اعلام می‌کند، اکنون ۵۷۰ هزار دانش‌آموز اتباع در استان‌های مختلف کشور مشغول به تحصیل هستند که از این تعداد ۱۳۰ هزار نفر در مدارس شهرستان‌های استان حضور دارند.
روی دیگر سکه آموزش در مدارس شهرستان‌های تهران کمبود کادر آموزشی است و «صیدلو» در این زمینه گفته که ۱۰ هزار نفر از معلمان شاغل در شهرستان‌ها در شهر تهران زندگی می‌کنند.
شاید به همین خاطر بود که در ثبت‌نام اخیر آزمون استخدامی وزارت آموزش و پرورش، این وزارتخانه بیش از سه هزار سهمیه از استخدام‌های جدید را به شهرستان‌های تهران اختصاص داد تا بخشی از مشکل را حل کند.
در چنین شرایطی سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۴۰۰، آن هم در وضعیت کرونایی نیمه شهریورماه آغاز شد و به دلیل کمبودهای موجود اغلب مدارس در شهرستان‌های تهران آموزش غیرحضوری و از طریق شبکه شاد را انتخاب کردند و با تقسیم دانش‌آموزان یک کلاس به چند گروه، پیش‌بینی کردند که هر گروه حداکثر یک روز در هفته در مدرسه حاضر شود.
اینکه کادر آموزشی مدارس و دانش‌آموزان شهرستان‌های استان تهران در دوران کرونا چه می‌کنند، به سراغ برخی از آنان رفتیم؛ «امیرمحمد» در پایه هفتم در منطقه بهارستان آموزش و پرورش شهرستان‌های تهران تحصیل می‌کند که مناطق پیرامونی شهرستان رباط‌کریم را در بر می‌گیرد.
آن طور که این دانش‌آموز دوره اول دبیرستان می‌گوید، همه آموزش‌های مورد نیاز آنان از طریق شبکه شاد و تلویزیون پیگیری می‌شود و گفته شده اگر اشکالی در درس دارند، یک روز در مدرسه حاضر شوند.
وی در پاسخ به اینکه آیا برای شبکه شاد تبلت یا تلفن همراه در اختیار دارد، می‌گوید که پارسال با گوشی مادرش در شبکه شاد حضور داشت اما برای امسال پدرش به صورت اقساطی برایش گوشی تهیه کرده است.
البته وی از تحصیل در خانه دلِ خوشی ندارد و می‌گوید کلاس‌های موسسه زبان هم همگی آنلاین و غیرحضوری شده و گاهی اینطور درس خواندن کسل‌کننده می‌شود.
«سحر» دانش‌آموز دیگری است که در شهریار زندگی و خود را برای کنکور ۱۴۰۰ آماده می‌کند؛ او از اینکه کلاس‌ها غیرحضوری شده، خرسند است و می‌گوید «وقتش در رفت و آمد مدرسه تلف نمی‌شود و بهتر درس می‌‍خواند» تحصیل در مدرسه آنها ۱۰۰ درصد غیرحضوری است و با تعهد کتبی والدینش به طور کامل در خانه می‌ماند.
اظهارات «محمدصدرا» دانش‌آموز کلاس نهم در شهر قدس از آن حکایت دارد که مدارس غرب تهران اغلب روش غیرحضوری را انتخاب کرده‌اند؛ او می‌گوید: پارسال کلاس ما ۴۵ نفری بود و مدرسه ما دو شیفت فعال بود؛ اصلا با این وضعیت نمی‌شد کلاس‌ها را حضوری کنند وگرنه همه کرونا می‌گرفتند.
در شرق تهران نیز وضعیت بر همین منوال است؛ خانم درگاهی ساکن منطقه قرچک که دخترش در کلاس چهارم ابتدایی درس می‌خواند نیز می‌گوید که اگر قرار بود کلاس‌ها حضوری شود، دخترم را مدرسه نمی‌فرستادم؛ من با والدین سالمند زندگی می‌کنم و نگران سلامت آنان هستم.
وی می‌گوید که برخی مادرانی که در محله ما امسال کلاس اولی داشتند، ترجیح دادند آنان را سال آینده به مدرسه بفرستند و می‌گفتند «حالا اگر یکسال دیرتر دانشمند بشوند، اشکالی پیش نمی‌آید».
خانم «درگاهی» برنامه شاد را در گوشی تلفن همراه خود نصب کرده است اما باور دارد که شاد هم دردسرهای خود را دارد زیرا بچه های در سن ابتدایی با آموزش مجازی بیگانه هستند و به محض اینکه گوشی والدین را در دست می‌گیرند سراغ برنامه‌ها و سرگرمی‌های دیگر می‌روند و باید آنان را کنترل کرد.
مشکل «شاد» را خانم علیزاده که فرزندش در کلاس نهم در اسلامشهر تحصیل می‌کند، اینگونه بیان می‌کند: با اینکه در خانه اینترنت ثابت داریم و روی موبایل‌ها هم بسته اینترنتی راه‌اندازی کرده‌ایم اما برخی روزها به خاطر ترافیک شبکه هیچ تبادل داده‌ای در شبکه شاد صورت نمی‌گیرد؛ یعنی نه فایلی که معلم فرستاده قابل دریافت است و نه درس و مشق‌هایی که فرزندم انجام داده؛ به همین خاطر فکر می‌کنم امسال باید شاهد افت تحصیلی فرزندم باشم.
همانطور که در ابتدای گزارش بدان اشاره شد، شهرستان‌های تهران مهاجرپذیر هستند و به همین دلیل خانواده‌هایی با بضاعت مالی پایین، اتباع خارجی و خانواده‌های آسیب‌دیده و تحت پوشش نهادهای حمایتی بین آنان بیشتر از شهر تهران یافت می‌شود.
این موضوع بی‌تردید بر آموزش غیرحضوری کودکان این خانواده‌ها سایه می‌اندازد؛ موضوعی که خانم «محمدپور» مدیر یکی از مدارس دوره دبیرستان سعیدآباد شهریار نیز بر آن تاکید دارد و می‌گوید: در مدرسه ما دانش‌آموزان افغان تحصیل می‌کنند که ۹۰ درصد آنان گوشی یا تبلت ندارند؛ برای اینها کلاس حضوری در مدارس پیش‌بینی کرده‌ایم تا از آموزش عقب نمانند.
یکی از نکاتی که در بحث آموزش دوران کرونایی در شهرستان‌های تهران نباید از قلم بیافتد، آموزش غیرحضوری در هنرستان‌هاست زیرا ۳۸ درصد مدارس استان تهران در اختیار هنرستان‌ها و آموزش‌های مهارتی و فنی و حرفه‌ای است.
آقای «محمدی» معلم هنرستان کشاورزی در محدوده ملارد می‌گوید: یکی از مشکلات ما آموزش حضوری است؛ طی سه هفته گذشته هر روز یک گروه از دانش‌آموزان می‌آیند اما با توجه به عملی بودن کارگاه‌ها، این کار برای کادر آموزشی سخت و وقت‌گیر است و آنان مجبور هستند ساعات بیشتری در مدارس بمانند.
به نظر می‌رسد آنچه به عنوان مشکلات کرونایی مدارس شهرستان‌های تهران ظهور و بروز یافته، مولود معضل اصلی این مناطق از جمله توسعه نامتوازن، رشد جمعیت و کمبود فضای آموزشی است.
آنطور که «محمدرضا افضلی‌نیا» رییس آموزش و پرورش کهریزک می‌گوید، کمبود سرانه فضای آموزشی یکی از مشکلات به ویژه در مناطق حاشیه‌ای شهر تهران همچون کهریزک به شمار می‌رود که به واسطه امکانات موجود در سال‌های اخیر با رشد فزاینده جمعیتی روبرو شده است.
این موضوع را «نورالله طاهری» فرماندار شهریار نیز تایید کرده و گفته است: هر سال هشت هزار نفر به جمعیت دانش‌آموزی شهریار اضافه می‌شود و بر اساس آن به ۳۰۰ کلاس درس جدید نیاز است.
به گفته وی شهریار دارای وضعیت ویژه در تمام ابعاد توسعه است و توجه نکردن به جمعیت و توسعه زیرساخت‌های متناسب با آن در گذشته موجب شده است تا امروزه با کمبود سرانه آموزشی در این شهرستان مواجه شویم. 
در چنین شرایطی «محمدصیدلو» مدیرکل آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران در تازه‌ترین اظهارنظر درباره شرایط آموزشی این منطقه گفته است: با مهاجرت‌های صورت گرفته، سالانه ۳۰ هزار دانش‌آموز به مناطق مختلف شهرستان‌های استان تهران افزوده می‌شود که ساماندهی این افراد به احداث مدارس جدید نیاز دارد.
او می‌گوید: میانگین تراکم دانش‌آموزان در کل کشور ۲۴ نفر و در شهرستان‌های استان ۳۲ نفر است که در کنار نرخ تراکم دانش‌آموزان در مناطق روستایی که حدود ۱۰ نفر است، تراکم دانش‌آموزان در مناطق شهری گاه به بیش از ۴۰ نفر می‌رسد که این امر از کیفیت آموزش می‌کاهد.
«صیدلو» با اشاره به تحصیل هزاران نفر از دانش‌آموزان اتباع در شهرستان‌های استان تهران اظهار داشت: در حال حاضر ۵۷۰ هزار دانش‌آموز اتباع در استان‌های مختلف کشور مشغول به تحصیل می‌باشند که از این تعداد ۱۳۰ هزار نفر در مدارس شهرستان‌های استان تهران حضور دارند.
وی همچنین به موضو ع کرونا و بازگشایی مدارس نیز اشاره کرد و افزود: اولویت آموزش و پرورش حضور دانش‌آموزان در فضایی امن است و از این رو حتی حاضریم دانش‌آموزان یک کلاس را به چندین گروه تقسیم کنیم تا حتی در طول هفته، یک روز در مدرسه حاضر شوند.
«صیدلو» تصریح کرد: ارائه آموزش به صورت غیرحضوری در بستر شبکه شاد به مزیت‌هایی نیاز دارد تا معلمان به استفاده از آن ترغیب شود که مهمترین آن، رایگان شدن استفاده از این فضاست که این مهم تاکنون محقق شده و امید است تا پایان سال تحصیلی همچنان ادامه داشته باشد.