آیت الله سیستانی؛ تجلی بخش وحدت و انسجام عراق

مرجعیت عالی دینی عراق همواره نقشی موثر و حیاتی در طول تاریخ معاصر عراق در زمینه تقویت ارزش های تسامح، پرهیز از افراط گرایی و دعوت به وحدت و مقابله با چالش های داخلی و خارجی ایفا کرده است.

این نقش آشکارا از سال ۲۰۰۳ میلادی به خاطر چالش های بزرگ و گسترده عراق دوچندان شده است و با وجود رویکرد واضح مرجعیت عالی دینی عراق در ورود نکردن به مسائل سیاسی مگر در موارد ضروری، مرجعیت نقش بزرگی در پاسداری از وحدت ملی و دعوت به پرهیز از افراط گرایی و کشمکش های طائفه ای ایفا کرده و عراق را از هرگونه انحراف یا تشتت یا تهدیدات مصون داشته است.

مرجعیت عالی دینی همچنین نقش بارز و برجسته ای در فرایند اصلاحات خواه در سطوح سیاسی یا دعوت به اصلاح فرایند سیاسی یا اجتماعی در راستای تقویت ارزش های تسامح و پرهیز از تندروی و پذیرش یکدیگر و نیز در سطح فرهنگی و اقتصادی ایفا کرده و از نیروهای سیاسی عراقی خواسته است تا فرایند اصلاحات را در دستور کار قرار دهند.

آیت الله سیستانی مرجع عالیقدر شیعه از زمان سرنگونی رژیم صدام تاکنون با ملاحظات و رهنمودهای ارزشمند خود بر وحدت و یکپارچگی مردم عراق و پاسداری و احترام به استقلال و حاکمیت این کشور و اصلاح فرایند سیاسی در لحظات حساس و سرنوشت ساز تاکید کرده اند.

با وجود تلاش دشمنان عراق از جمله بقایای رژیم صدام و تروریست های تکفیری و حامیان آنها برای به راه انداختن جنگ طائفه ای در عراق با حمله به مراقد ائمه اطهار (ع)،علما، اولیا و صالحان و تخریب مساجد و به قتل رساندن مردم بی گناه، آیت الله سیستانی با رهنمودها و نقش آفرینی بی بدیل خود از سوق یافتن عراق به سمت چنین جنگی جلوگیری کرده اند.

دعوت به وحدت و همزیستی اقشار مختلف

آیت الله سیستانی و نمایندگان ایشان در مناسبت ها و دیدارهای مختلف بر اصل همزیستی و وحدت عراق اقشار مختلف مردم عراق تاکید داشته اند.

علی لاریجانی رئیس وقت مجلس شورای اسلامی ایران بعد از دیدار با آیت الله سیستانی در شهر نجف اشرف در سال ۲۰۱۴ میلادی گفت که ایشان به همزیستی مسالمت آمیز بین طوایف مختلف عراق از جمله شیعیان و اهل سنت و کردها و مسیحیان و سایر طوایف دعوت می کنند.

آیت الله سیستانی در دیدار هیئتی از مسیحیان بصره در شهر نجف اشرف با ایشان در سال ۲۰۱۷ میلادی نیز بر وحدت عراق و همزیستی همه فرزندان این کشور تاکید کردند.

دیدار اگنس کالامارد گزارشگر سازمان ملل با آیت الله سیستانی در سال ۲۱۰۷ میلادی مناسبت دیگری بود که ایشان تاکید کنند که همواره منادی صلح و محبت بین همه اقشار جامعه عراق بوده اند.

کالامارد گفت که آیت الله سیستانی بر اهمیت تحکیم صلح و محبت و همزیستی مسالمت آمیز تاکید کرده و آن را در صدر اولویت های خودشان دانستند.

این مرجع عالیقدر شیعه همچنین در دیدار نبیه بری رئیس مجلس نمایندگان لبنان در سال ۲۰۱۹ میلادی با ایشان بر لزوم تلاش همگان برای تحکیم ارزش های همزیستی مسالمت آمیز مبتنی بر رعایت حقوق و احترام دوجانبه بین اقشار دینی در منطقه در راه تامین امنیت، ثبات، پیشرفت و شکوفایی برای ملت های آن تاکید کردند.

شیخ عبدالمهدی الکربلائی و احمد الصافی نمایندگان آیت الله سیستانی نیز به نوبه خود در خطبه های متعدد نماز جمعه بر اصل وحدت و همزیستی مسالمت آمیز بین همه اقشار و ادیان تاکید کرده اند. شیخ عبدالمهدی الکربلائی از جمله در خطبه های نماز جمعه خود در سال ۲۰۱۷ میلادی دعوت مرجعیت عالی دینی عراق برای همزیستی مسالمت آمیز و پذیرش تنوع در جامعه این کشور را تکرار کرد.

وی گفت: منابع اسلامی تاکید می کند که همزیستی مسالمت آمیز مبتنی بر رعایت حقوق و ادای واجبات همان تجلی اصل عدالت در دین اسلامی است..اگر همزیستی اجتماعی و فرهنگی را بهبود نبخشیم، خطرات و مشکلات امنیتی و اجتماعی و نظایر آن بروز خواهد کرد.

احمد الصافی دیگر نماینده آیت الله سیستانی نیز در خطبه های خود بر اصل همزیستی تاکید کرده است. از جمله وی در خطبه های نماز جمعه در سال ۲۰۱۷ میلادی بر لزوم تلاش بی وقفه برای حفظ انسجام جامعه عراق، تقویت پیوند های برادری و محبت و گسترش فرهنگ همزیستی مسالمت آمیز بین همه اقشار تاکید و آن را مسئولیت همگان توصیف کرد.

اینگونه است که آیت الله سیستانی مرجع عالیقدر شیعه همواره منادی وحدت، محبت و همزیستی در بین اقشار و طوایف مختلف عراق بوده اند و توانسته اند با روشی حکیمانه، انسجام و پیوند مردم را با وجود اختلاف ها و تنوع بافت جامعه عراق حفظ و تقویت کنند.

تاکید بر استقلال و حاکمیت عراق

با سقوط رژیم صدام مرحله سیاسی جدیدی در عراق برپایه اصل برابری در همه جنبه های اجتماعی و سیاسی و نظایر آن در این کشور آغاز شد اما این تغییر سیاسی همراه با اشغالگری نظامی بود و اشغالگران تلاش کردند که این وضعیت را به نفع خود مصادره کرده و قوانین و سازوکارهای حکومتی همسو با اهداف خود را برای باقی ماندن در خاک عراق به هر نحوی بر عراقی ها تحمیل کنند اما آیت الله سیستانی موضع روشنی در رد سیاست اشغالگران داشتند و آن را در موارد متعدد ابراز داشتند. از جمله ایشان پل برمر حاکم وقت نظامی آمریکا در عراق را به حضور نپذیرفتند، زیرا دلیلی برای ملاقات با اشغالگر وجود نداشت.

آیت الله سیستانی در مناسب های مختلف همچنین بر استقلال و حاکمیت عراق و لزوم احترام به آن تاکید کرده اند.  

شیخ عبدالمهدی الکربلائی در سال ۲۰۱۷ میلادی در جریان دیدار با خانواده شهدای عراقی تاکید کرد: عراق وحدت و استقلال خود را به یاری جانفشانی فرزندانش حفظ خواهد کرد.

دفتر آیت الله سیستانی نیز بارها بر احترام به حاکمیت و استقلال این کشور تاکید کرده است. این دفتر از جمله در سال جاری میلادی در بیانیه ای تاکید کرد: مرجعیت دینی بر موضع اصولی خود در خصوص لزوم احترام به حاکمیت عراق و استقلال تصمیم گیری سیاسی و وحدت سرزمینی و مردمی این کشور و رد قاطع هرگونه خدشه به این اصول ملی ثابت از سوی هرکس با هر بهانه ای تاکید می کند.

از این رو، مرجع عالیقدر شیعه همواره بر اصل استقلال و حاکمیت عراق تاکید کرده اند که خواست همه عراقی ها صرف نظر از گرایش ها و رویکردهای آنها بوده است. مرجعیت عالی دینی، امروز پناهی برای نیروهای سیاسی ملی عراق شده است که در جستجوی استقلال عراق هستند زیرا مرجعیت آیت الله سیستانی یک مبنای فکری و سیاسی است که عمکرد سیاسی ملی را سازماندهی و بین گروهها همراهی ایجاد و حیات سیاسی عراق را براساس مشارکت و همزیستی و پذیرش یکدیگر بازتولید می کند.

جلوگیری از جنگ داخلی و فتنه انگیزی دشمنان

آیت الله سیستانی همواره با رهنمودها و توصیه های خویش راه را به روی فتنه انگیزی دشمنان ملت عراق سد کرده اند و در بزنگاههای تاریخی و حساس نقش بارزی در جلوگیری از بروز فتنه انگیزی هایی داشته اند که دشمنانِ وحدت و انسجام ملت عراق بدنبال آن بوده اند. جلوه بارز این نقش آفرینی را می توان در بیانیه ایشان بعد از انفجار بارگاه ملکوتی امامین عسکریین (ع) در شهر سامرا از سوی مشتی تروریست در سال ۲۰۰۷ میلادی دانست. این اقدام تروریست ها با هدف فتنه انگیزی بین شیعیان و اهل سنت عراق و ایجاد جنگ داخلی بین آنها صورت گرفت اما با فتوای حکیمانه و رهنمود مرجعیت عالیقدر شیعه این نقشه دشمنان ملت عراق خنثی و شبح جنگ داخلی دور شد.

ایشان در این فتوای مشهور خود نه تنها بر حرمت خون همه عراقی ها از همه طوایف و خصوصا حرمت خون برادران اهل سنت تاکید کردند، بلکه گفتند که بر شیعیان واجب است که از برادران اهل سنت خود حفاظت کنند. ایشان همچنین از همه عراقی ها از تمام طوایف خواستند که با دشمن اول خودشان (تروریسم) مقابله کنند که وحدت عراق را تهدید می کند.

آیت الله سیستانی در این بیانیه تصریح کردند: مجرمان تکفیری با ارتکاب این تجاوزگری پلید تلاش کردند که از آن به عنوان اهرمی برای فتنه انگیزی طائفه ای فراگیر در عراق استفاده کنند و فکر می کردند که می توانند اینگونه به اهداف پلید خود علیه این کشور عزیز برسند..از مومنان می خواهم که بالاترین میزان خویشتنداری را به خرج داده و اقدامی در گفتار یا عمل برای خدشه به برادران اهل سنت نکنند که از این جنایت پلید مبرا هستند.

این بیانیه با استقبال گسترده اهل سنت روبرو شد و اینگونه بود که آیت الله سیستانی با درایت و هوشمندی خویش شبح جنگ داخلی را دور کردند که نزدیک بود عراق را وارد دریایی از خون کند. این امر به وضوح جایگاه و نقش آیت الله سیستانی را به عنوان سوپاپ اطمینان و امنیت عراق و عراقی ها نشان داد.

آیت الله سیستانی باردیگر در سال ۲۰۱۳ و در آستانه ورود داعش به عراق فتوای دیگری درحرمت خون اهل سنت و سایر اقوام و طوایف عراقی صادر کرد که نقش مهمی در تحولات بعدی در سال ۲۰۱۴ و یورش سراسری داعش به عراق و جنگ های ۴ ساله عراقی ها برای آزادسازی سرزمین هایشان داشت.

آیت الله سیستانی در حمایت از خون برادران اهل سنت در سال های پرالتهاب دو دهه اخیر تا آنجا حساسیت نشان داده که سخنی از وی در بحبوحه جنگ های فرقه ای بین سال های 2005 تا 2009 همچنان در سطح منطقه تکرار و در رسانه ها بازنشر می شود؛ وی در پیامی به اولین همایش علمای شیعه و سنی نجف اشرف در سال 2007  میلادی اینچنین بیان می کند که "همانگونه که قبلا هم گفته‌ام می‌گویم نگویید «برادران ما اهل سنت» بلکه بگویید «جان ما اهل سنت».

دفع تروریسم تکفیری و داعش با فتوای جهاد کفایی

آیت الله سیستانی مرجع عالیقدر شیعه بار دیگر در بزنگاه تاریخی و حساس دیگری نقش خود را در بسیج ملت عراق برای مقابله با تروریسم تکفیری که به دشمن نخست این کشور تبدیل شده بود، ایفا کردند.

ایشان درپی حمله گروه تروریستی و تکفیری داعش به عراق و سقوط موصل در دهم ژوئن ۲۰۱۴، فتوای "جهاد کفایی" را  در دفاع از عراق و مقدسات آن اعلام کردند که این فتوا بستر ‌ساز تشکیل سازمان "الحشد الشعبی" شد که نقش اساسی را در کنار سایر نیروهای امنیتی و نظامی عراق در مبارزه با تروریست ‌های داعش ایفا کرد.

فتوای آیت الله سیستانی سبب شد که اقشار مختلف مردم عراق در قالب الحشد الشعبی بسیج شده و برای مبارزه با داعش به حرکت درآیند. در ساختار الحشد الشعبی نه تنها شیعیان، اهل سنت، کردها، مسیحیان و ایزدی‌ها نیز شرکت داشته اند.

آیت الله سیستانی همچنین از همه عراقی ها در تمام استان های این کشور خواست تا به آوارگان موصل کمک و یاری رسانند که درپی حمله عناصر تروریستی مجبور شده بودند خانه های خود را ترک کنند.

شیخ عبد المهدی الکربلائی نماینده آیت الله سیستانی در شهر کربلای معلی در خطبه های نماز جمعه تاکید کرد: همه عراقی ها لازم است که در قالب همبستگی و همکاری در کاستن از درد و رنج آوارگان و تامین نیازهای آنها مشارکت داشته باشند.

در پی آن، کمیته امدادرسانی به آوارگان وابسته به دفتر آیت الله سیستانی نیز تشکیل و به یاری آوارگان اهل سنت استان نینوا شتافت.

تاکید بر اصلاحات، حقوق مردم و مبارزه با فساد

آیت الله سیستانی در راستای رهنمودهای خویش بر لزوم انجام اصلاحات و عدم تعلل در این زمینه و مبارزه با فساد و رعایت حقوق مردم نیز همواره تاکید کرده است.

نمایندگان آیت الله سیستانی در مناسبت ها و سخنرانی های متعدد خود بویژه در سالهای اخیر بر لزوم اصلاحات تاکید کرده اند. از جمله، احمد الصافی نماینده آیت الله سیستانی در خطبه های نماز جمعه خود در سال ۲۰۱۹ میلادی گفت: امروز عراقی ها با نبرد سرنوشت ساز دیگری روبرو هستند که همان نبرد اصلاحات و تلاش برای پایان دادن به دوره ای طولانی از فساد و ناکامی در مدیریت کشور است.

در پی بروز اعتراضات در عراق نیز مرجعیت عالیقدر شیعه بر حق معترضان در تظاهرات مسالمت آمیز و عدم تعرض به آنها و نیز نیروهای امنیتی تاکید کردند و خواستار پاسخ به خواسته های مشروع آنها شدند، در عین اینکه همگان را به اجتناب از خشونت و تخریب دعوت کرده اند.

آیت الله سیستانی در چارچوب توصیه های پنجگانه در خصوص جنبش اصلاحی ملت عراق ، بر ضرورت حفظ ماهیت مسالمت آمیز اعتراض های مردم این کشور تاکید و خواستار خودداری از اظهارات و اقداماتی شد که منزلت و جایگاه نیروهای مسلح و کسانی را که داوطلبانه کنار آنها با تروریسم جنگیدند، مخدوش می کند.

دفتر مرجعیت عالی عراق در بیانیه ای که درخطبه نمازجمعه کربلا معروف به خطبه مرجعیت، در اواخر سال ۲۰۱۹ میلادی قرائت شد، بر ضرورت مسالمت آمیز بودن اعتراضات، پیگیری و تحقق اصلاحات از سوی دولتمردان دربازه زمانی معین، جلوگیری از سوء استفاده طرف های داخلی و خارجی از این حرکت اجتماعی و مرهون بودن برگزاری تظاهرات با خیال آسوده از حملات تروریستی به فداکاری های نیروهای مسلح و نیروهای داوطلب (الحشد الشعبی) تاکید کرد.

دفتر مرجعیت عالی عراق در این بیانیه خواستار پیگرد عاملان قتل تظاهرکنندگان شد و تاکید کرد: اعتراض مسالمت آمیز حق هر عراقی عاقل و بالغ است و هر کس حق دارد در آن شرکت کند یا نکند و این امر نباید باعث اختلاف میان شهروندان و تبادل اتهامات شود بلکه باید به یکدیگر و انتخابی که کرده اند احترام بگذارند.

در بخش دیگری از این بیانیه تاکید شد: برخی طرف های داخلی و خارجی نقشی موثر در درد و رنج عمیق و سرکوب و اساراتی که عراق طی دهه های گذشته به آن دچار شده، داشته اند و امروز هم می خواهند از جنبش اعتراضی جاری برای تحقق اهداف خود استفاده کنند، بر این اساس کسانی که در این اعتراضات شرکت می کنند و دیگران باید با هوشیاری بالا مراقب سوء استفاده این طرف ها باشند که از هر روزنه ای ممکن است برای نفوذ در جمع آنها و منحرف کردن مسیر جنبش اصلاحی استفاده کنند. 

با نگاهی به نقش و جایگاه آیت الله سیستانی و مواضع و رهنمودهای ایشان بویژه در مراحل حساس و سرنوشت ساز عراق بعد از سرنگونی رژیم صدام و شکل گیری ساختار سیاسی و اجتماعی جدید عراق، روشن می شود که ایشان با نگاهی فراگیر و همه جانبه همانند چتری همه اقشار مختلف عراق را در بر گرفته و هدایت و راهبری نموده و عراق و مردم این کشور را با عبور از گردنه های سخت و خطرناک، از گزند توطئه های دشمنان مصون داشته و وحدت و انسجام داخلی در عراق را حفظ و تقویت کرده اند و در راستای پاسداری از استقلال و حاکمیت این کشور گام برداشته اند. از همین رو است که ایشان از مقبولیت و احترام وافر و جایگاه والایی در نزد تمام فرزندان ملت عراق به خاطر مواضع ملی و میهنی خویش برخوردار هستند و سوپاپ امنیت، اطمینان، برقراری توازن و پناه همگان به شمار می روند.