گروسی: بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران نظارت مستمر داریم

به گزارش ایرنا، «رافائل ماریانو گروسی» مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در مصاحبه با نشریه اتریشی «دی پرسه» در مورد موضوعاتی چون رقابت عربستان سعودی و ترکیه برای دستیابی به فناوری هسته ای، غنی سازی اورانیوم در ایران، برنامه هسته ای کره شمالی و نگرانی ها از استفاده نادرست از تسلیحات هسته ای گفت‌وگو کرد.

مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی بر اهمیت نظارت و حضور بازرسان در مکان هایی که در آنها فعالیت هسته ای انجام می شود، تأکید کرد و گفت: انرژی هسته ای نقش مهمی در مبارزه با تغییرات آب و هوایی دارد.

وی از این که ایران به غنی سازی اورانیوم خود در مقیاس گسترده ادامه می دهد، ابراز نگرانی کرد و ادعا کرد: ایران به غنی سازی اورانیوم در حد بالاتری از آنچه که متعهد شده، ادامه می دهد. این مقدار ماه به ماه در حال بیشتر شدن است.

به گفته مدیرکل آژانس بین المللی انرژی هسته ای برنامه ایران نسبتاً توسعه یافته است و شامل یک چرخه سوخت هسته ای کامل است. این کشور همه مهارت ها را دارد، بنابراین بسیار مهم است که بازرسان آژانس انرژی اتمی در آنجا حضور داشته باشند. 

گروسی اطمینان داد که فارغ از محدودیت های ناشی از همه گیری کرونا، بازرسان آژانس انرژی هسته ای به سراسر جهان سفر می کنند و در این راستا 'گروهی از بازرسان دائماً در ایران هستند.'

در خصوص نگرانی از اینکه برنامه هسته ای ایران منجر به مسابقه تسلیحات هسته ای در منطقه از جمله با عربستان شود ، گروسی ابراز امیدواری که چنین چیزی وجود نداشته باشد. وی با این حال یادآور شد که تاکنون عربستان سعودی فعالیت هسته ای بسیار کمی داشته است. 'به همین دلیل آنها در حال حاضر کمترین برنامه بازرسی را دارند. «اما سعودی ها برنامه های بزرگی دارند. آنها می خواهند ۱۰ راکتور هسته ای یا بیشتر بسازند. این مشکلی ندارد به شرطی که همه آنها بازرسی شوند.»

گروسی همچنین بر اهمیتی که از نظر وی ، انرژی هسته ای برای محیط زیست ایفا می کند ، تأکید کرد و گفت: انرژی هسته ای با داشتن یکی از کمترین آلاینده های دی اکسید کربن، در حال حاضر نقش مهمی در مبارزه با تغییرات اقلیمی دارد. بر این اساس انرژی هسته ای ۱۱ تا ۱۴ درصد تقاضای جهانی انرژی ، ۲۰ درصد در ایالات متحده آمریکا ، ۷۰ درصد در فرانسه و در آلمان هنوز ۱۴ درصد از تقاضای انرژی را پوشش می دهد. اگر همه این راکتورها خاموش شوند ، تغییرات آب و هوایی سرعت بیشتری می گیرد.

وی با این حال خطرات انرژی هسته ای را نیز اجتناب ناپذیر دانست و اذعان کرد که هر فعالیت صنعتی خطراتی را به دنبال دارد. طی ۷۰ سال گذشته در ترازنامه انرژی هسته ای سه حادثه رخ داده است. اما این خطرات قابل مقایسه با حوادث دیگر نبوده به عنوان مثال در فوکوشیما کسی بر اثر نشت تشعشعات هسته ای نمرد در حالی که هزاران نفر به دلیل سونامی جان خود را از دست دادند.

مشروح این مصاحبه در زیر آمده است: 

سؤال: همه گیری کرونا تا چه انداره کارهای آژانس را محدود می کند؟ تصور می کنم که بازرسان شما دیگر نمی توانند همانند سابق سفر کنند؟
پاسخ: ولی آنها سفر می کنند. بعد از شیوع همه گیری، من با همه وزرای خارجه ۱۷۲ کشور عضو تماس گرفتم و به آنها اطلاع دادم که «احتمالا شما برخی فعالیت ها را تعطیل کنید ولی ما نمی توانیم، بازرسان ما باید هنوز دسترسی داشته باشند». محدودیتهای ناشی از شیوع کرونا و بسته و تعطیل شدن، به این معنا نیست که خطرات اشاعه بمب هسته ای محو شدند. جهان باید به بازرسان ما افتخار کند. آنها به دورترین مکانها پرواز می کنند و قبل از اینکه بازرسی هایشان را بتوانند شروع کنند، به مدت دو هفته در قرنطینه باقی می مانند.
 
سؤال: همه مکانهای مشکوک در دسترس شما بودند، از جمله در ایران؟
پاسخ: همه مکانها. این، شبیه ذخیره مواد غذایی است. نمی توان صرفاً یخچالها را خاموش کرد، یا چرخه دانش در زمینه مواد هسته ای را با وقفه مواجه نمود.
 
سؤال: چند بازرس بطور دائم در ایران حضور دارند و چند نفر بطور مرتب به آنجا پرواز می کنند؟
پاسخ: این اطلاعات محرمانه است، ولی می توانم بگویم آنها دو نفر یا دو میلیون نفر نیستند، بلکه گروهی از بازرسان دائماً در ایران حضور دارند.

سؤال: ایران از زمان خروج آمریکا از توافق هسته ای، غنی سازی اورانیوم را افزایش داده است. چقدر ایران به انباشت اورانیوم غنی شده پرداخته است؟
پاسخ: ایرانی ها به غنی سازی اورانیوم بالاتر از سطحی که خودشان را متعهد کرده بودند، ادامه می دهند و آن میزان، ماه به ماه در حال افزایش است.
 
سؤال: این میزان، چقدر نگران کننده است؟
پاسخ: آنها اورانیوم غنی شده بسیار کمتری در مقایسه با ۲۰۱۵ دارند.

 سؤال: آیا شما ظهور یک رقابت هسته ای در خاورمیانه را مشاهده می کنید؟ عربستان سعودی برنامه هسته اش را گسترش می دهد و تردیدهایی در رابطه با تمایلات و اهداف پشت سر این برنامه وجود دارد.  
پاسخ: تاکنون، پادشاهی عربستان سعودی فعالیت هسته ای بسیار اندکی دارد. بنابراین، در حال حاضر آنها حداقل ترین برنامه بازرسی را دارند. آنها قبلا یک راکتور تحقیقاتی کوچک را شروع کردند، که اساسا یک ابزار آموزشی است، سپس آنها یک میزان اندکی (چند گرم) مواد هسته ای در داخل کشور دارند.
 
 سؤال: ولی سعودی ها برنامه ها دارند. 
پاسخ: برنامه های بزرگ. آنها می خواهند تا ده یا بیشتر راکتور هسته ای بسازند. اگر سعودی ها برنامه خود را جلو ببرند، ما عملیات بزرگ بازرسی در آنجا خواهیم داشت. سعودی ها باید توافقاتشان را با ما ارتقاء دهند، همانطوری که امارات انجام داد، که در سال ۲۰۰۸ از صفر شروع به ساخت چهار راکتور هسته ای کرد که یکی از آنها قبلاً به مرحله بهره برداری رسید و دومین نیز سال آینده به بهره برداری خواهد رسید.
 
 سؤال: شما برنامه های هسته ای ترکیه را چطور طبقه بندی می کنید؟ 
پاسخ: مشابه همین. ترکیه از قبل یک نیروگاه برق هسته ای می سازد. ساخت دومین نیروگاه را هم پیگیری می کند. همچنین، ترک ها نیاز دارند تا موافقتنامه هسته ای خود را با ما ارتقاء بخشند. اطمینان می دهم که هیچ چیزی در این کشورها به خطا نمی رود. اگر چیزی اتفاق بیفتد، مشابه ایران من زنگ خطر را به صدا در می آورم.
 
سؤال: یک بازیگر خارج از این سیستم است: اسرائیل؟
پاسخ: ادعاهایی وجود دارد که اسرائیل یک برنامه هسته ای دارد. اسرائیل نه این را تأیید کرده است و نه رد. و من به خاطر اینکه اسرائیل ان پی تی را امضاء نکرده است، هیچ دسترسی ندارم. امیدوارم آنها روزی به این معاهده بپیوندند. این خیلی مهم خواهد بود. و ما می دانیم که واقعیتهای استراتژیکی وجود دارد. هند و پاکستان تسلیحات هسته ای دارند، متأسفانه کره شمالی نیز تسلیحات هسته ای دارد.
 
 سؤال: از سال ۲۰۰۹ شما بازرسی در کره شمالی انجام نداده اید. چطور می توانید برنامه هسته ای آنجا را تحت نظارت داشته باشید؟  
پاسخ: ما ابزار فنی  و دید خیلی خوبی از آنچه در کره شمالی در جریان است، داریم.
 
سؤال: آیا کره شمالی در طول زمان مذاکرات با آمریکا دکمه توقف را فشار داده بود، یا اجازه دادند کارشان در رابطه با برنامه تسلیحات هسته ای ادامه یابد؟  
پاسخ: آنها ادامه داده اند و چند کارخانه هم ساختند. نمی توانم به جزئیات بیشتری اشاره کنم. یک فرایند «توقف و حرکت» بود. مثبت است که کره شمالی ها آزمایشهای موشکی خود را به دلیل مذاکراتشان با آمریکا به تعلیق انداختند.
 
 سؤال: آژانس شما مأموریت دوگانه دارد: عدم اشاعه و همزمان، ارتقای استفاده انرژی هسته ای برای مقاصد صلح آمیز. آیا فکر می کنید که در آینده، انرژی هسته ای نقش بزرگتری در کاهش آلاینده های CO۲ و مهار تغییرات آب و هوایی ایفاء کند؟  
پاسخ: برق هسته ای، یکی از کم ترین آلاینده ها است که از گذشته نقش مهمی در مبارزه علیه تغییرات آب و هوایی ایفا می کند. انرژی هسته ای بین ۱۱ تا ۱۴ درصد از تقاضای انرژی هسته ای جهانی، ۲۰ درصد آمریکا، ۷۰ درصد فرانسه و هنوز ۱۴ درصد آلمان را پوشش می دهد. اگر شما همه این راکتورها را تعطیل کنید، تغییرات آب و هوایی سرعت خواهد گرفت.
 
سؤال: آیا انتظار افزایش سهم انرژی هسته ای را دارید؟  
پاسخ: من انتظار آنرا ندارم، دارم از قبل این را مشاهده می کنم. به چین، روسیه، هند، آمریکای لاتین، اروپای شرقی یا ترکیه نگاه کنید: انرژی هسته ای در حال افزایش است. این یک واقعیت است، چه مردم دوست داشته باشند، چه نداشته باشند. آژانس اطمینان می دهد که استانداردهای ایمنی رعایت می شود و حادثه ای رخ نمی دهد.
 
سؤال: چطور شما می توانید خطرات انرژی هسته ای را بعد از حوادث نیروگاه برق هسته ای در چرنوبیل در ۱۹۸۶ و فوکوشیما در ۲۰۱۱ کاهش و از بین ببرید؟ 
پاسخ: چرنوبیل و فوکوشیما اشتباهات بشری بودند که ذاتاً به تکنولوژی مرتبط نیستند. هر ساله مردم  در حوادث هواپیمایی جان خود را از دست می دهند.
 
سؤال: ولی عواقب فجایع هسته ای بزرگتر است. 
پاسخ: منکر این نیستم. این یک نقل قول غیرعلمی از آن است. چند نفر در نتیجه تشعشعات در فوکوشیما کشته شدند؟ صفر! هزاران نفر بخاطر سونامی کشته شدند!
 
سؤال: آیا فکر می کنید تأثیرات درازمدتی در نتیجه فوکوشیما وجود خواهد داشت؟  
پاسخ: سطح تشعشعات در فوکوشیما بسیار پایین است. در فوریه امسال، من در داخل راکتور بدون لباس محافظتی بودم. ژاپنی ها آب را فرآوری کردند، آنها مراقب آن هستند. حادثه چرنوبیل پیچیده تر است.
یک انفجار شیمیایی در نتیجه مدیریت نادرست رخ داد که منجر به انتشار مواد هسته ای در فضا شد.
 
 سؤال: ولی چیزی شبیه آن ممکن است دوباره رخ دهد. 
پاسخ: هر فعالیت صنعتی، شامل خطراتی نیز هست. در تراز نکات مثبت و منفی مربوط به انرژی هسته ای، سه حادثه در طول ۷۰ سال گذشته وجود دارد. من یک فرد لابی گر نیستم، ولی بسیار ضروری است تا در این بحث یک مقدار «هدفمندی» هم مطرح شود. اگر کشورها نخواهند از برق هسته ای استفاده کنند، خوب مشکلی نیست، ولی یک تکنولوژی شبیه انرژی هسته ای را نباید شیطانیزه کرد.
 
 سؤال: آیا انرژی هسته ای در اتریش و آلمان شیطانیزه شده است؟ 
پاسخ: من این را بطور کلی نمی گویم. ولی بدون انرژی هسته ای، امکان محدود کردن افزایش دما وجود ندارد. در همه مدلهایی که پانل های بین المللی، نه فقط طرفداران پروپاقرص هسته ای در آزمایشگاههایشان در مورد تغییرات آب و هوایی ارائه دادند، این موضوع به وضوح مطرح شده است.
 
 سؤال: آیا عجیب نیست که آژانس شما در یک کشوری همانند اتریش مستقر شده است که در میان مواضع سیاست خارجی خود بر رد برق هسته ای، حساب باز می کند؟  
پاسخ: این حقیقت که ما از سال ۱۹۵۷ اینجا هستیم، گواه مواضع بی شمار بین المللی این کشور به دلیل بی طرفی و هدف گرا بودنش می باشد. من خیلی احساس آرامش در اتریش دارم.