روزنامه شرق ۲۱ مهر یادداشتی را به قلم مهدی زارع استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی منتشر کرد در گزیده ای از آن آمده است: در حاکمیت ریسک نوعی نظارت جامع روی اجرای برنامه‌های کاهش ریسک در جامعه مطرح است؛ به‌نحوی‌که در آن تصمیمات جمعی با توجه به مسائل اجتماعی گرفته می‌شود. حاکمیت ریسک یک چارچوب برای چگونگی مواجهه مسئولانه با ریسک‌های نامشخص و پیچیده فراهم می‌کند. تمام تلاش جامعه علمی آن است که با دیدی علمی و نظام‌یافته (سیستماتیک) به موضوعات پرداخته شود. نگاه غیرعلمی و رفتار غیرمسئولانه در سال‌های گذشته کمکی به حاکمیت ریسک نکرده است. چند نمونه از موانع این چالش در اینجا اشاره‌وار می‌آید:
- در کشور ما هنوز مدیریت بحران و مدیریت کاهش ریسک موضوعی تخصصی نیست. هنوز مدیران در هر حوزه دیگری بدون دانش و آگاهی ممکن است به کار مدیریت بحران گماشته شوند. بیان‌های احساسی و عامه از خطر زلزله و اینکه فقط باید دعا کنیم که در تهران زلزله نیاید، باوجود آنکه صادقانه نشان می‌دهد راهبردی و اقدامی برای مدیریت کاهش ریسک چنین رخدادی وجود ندارد، مشخص می‌کند که مسئولیت‌پذیری کافی برای واگذاری کار به کاردان هم مفقود است.
- نگاه صفر و صدی به موضوع مدیریت بحران، نشان می‌دهد که دیدی علمی حاکم نیست. نمی‌شود که در همه فعالیت‌های مختلف از آموزش و بهداشت و درمان گرفته تا ساخت مسکن واقع‌گرایانه عمل کنیم، ولی به مدیریت بحران که می‌رسیم یا توقع داشته باشیم که این علم یا همه مشکل را یکجا حل کند یا اساسا اقدامی صورت نگیرد. مثالی می‌زنم: برای توسعه سامانه هشدار پیش‌هنگام زلزله حدود ۱۱ سال است که با کندی موضوع به پیش رفته است و باوجود آنکه تمام مراحل طراحی سیستم در داخل کشور و به‌دست دانشمندان ایرانی صورت گرفته و تمامی تجهیزات برای احداث چنین سامانه‌ای در داخل کشور وجود دارد، یک مانع مهم برای اجرائی‌شدن چنین سامانه‌ای دیدگاهی کمال‌گراست، که کارآمدی این سامانه برای رخداد زلزله‌های نزدیک (وقتی کانون زلزله کمتر از ۳۰ کیلومتر از محل مورد نظر فاصله داشته باشد)، مطرح می‌کند. حال سؤال آن است که اساسا کدام دست‌ساخته بشر است که کارآمدی صد درصد داشته باشد؟
آیا ممکن است در یک سامانه انتظار حل تمام مشکل را داشته باشیم؟ سامانه هشدار پیش‌هنگام زلزله هم برای مواردی از رخداد زلزله محدودیت دارد، ولی برای این موضوع نافی کارآمدی سامانه برای فاصله‌های دورتر نیست. همین سامانه حتی اگر به کار هشدار پیش‌هنگام در نواحی نزدیک‌تر نیاید، به درد تشخیص سریع کانون مه‌لرزه‌ای (محل بیشترین خرابی‌ها در زلزله) و محدوده‌های بیشترین تا کمترین آسیب‌ها و خرابی‌ها و چگونگی توزیع خسارت در سریع‌ترین زمان ممکن می‌خورد. باوجوداین، چنین سامانه‌ای هنوز برای تهران راه‌اندازی نشده است. البته خبر خوب آن است که از امسال حرکتی جدید در شهر تهران برای راه‌اندازی این سامانه آغاز شده است.
نظر شما