نبرد قاطع سنگربانان بهداشت و درمان با مالاریا

به گزارش ایرنا سیستان و بلوچستان از جمله مناطقی از کشور است که با وجود اقدامات گسترده حوزه بهداشت و درمان برای مقابله با بیماریهای واگیردار به دلیل ورود اتباع بیگانه غیرمجاز از مرزهای این منطقه همچنان درگیر بیماری مالاریاست.

مالاریا  از جمله بیماری‌های عفونی شایع در مناطق گرمسیری دنیا است که با گزش پشه آلوده جان انسانها را به مخاطره می‌اندازد اما با تلاش کادر بهداشت و سلامت تاکنون این بیماری در کشور کنترل شده اما رفت و آمد غیرمجاز اتباع کشورهای همسایه و رعایت نکردن اصول بهداشتی عامل گسترش این بیماری می شود.

با وجود برنامه‌هایی که برای کنترل این بیماری از سوی سازمان بهداشت جهانی و کشورهای مختلف انجام گرفته باز هم تلفات ناشی از ابتلای برخی افراد در کشورهای دیگر به این بیماری را شاهد هستیم.  

بر اساس گزارش های منتشر شده برآورد سازمان بهداشت جهانی از گسترش مالاریا در دنیا سالانه حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون مورد است که بیش از یک میلیون نفر بر اثر ابتلا به این بیماری جان خود را از دست می دهند و از مهمترین قربانیان مالاریا کودکان زیر پنج سال بویژه در آفریقا هستند.

سردرد، استفراغ، بزرگی طحال، کم خونی و دردهای عضلانی از علایم مالاریاست، این بیماری از طریق نیش پشه آلوده به انگل به انسان منتقل می شود، انگل پس از ورود به جریان خون به کبد نفوذ کرده  و با آلوده کردن سلولهای کبدی باعث پاره شدن آنها شده و مجدداً به جریان خون وارد می شود که در این مرحله به تکثیر در سلولهای خونی می پردازد و پشه ای که فرد آلوده را نیش می زند عامل انتقال آن به دیگران می شود. 

از نظر کارشناسان بهداشت و درمان هر فرد تب دار مشکوک به مالاریا باید برای تشخیص به موقع و درمان سریع و کامل به نزدیکترین خانه بهداشت یا مرکز بهداشتی درمانی و یا آزمایشگاه مالاریا مراجعه کند چرا که مطمئن ترین راه تشخیص قطعی بیماری مالاریا آزمایش خون است.

سمپاشی اماکن انسانی و حیوانی، استفاده از پشه بند، استفاده از قلم‌های دافع حشرات، خشکاندن ماندآب‌ها از طریق زهکشی و یا پر کردن گودال ها و رها سازی ماهی گامبوزیا در گودال های بزرگ که قابل خشکاندن نیست، از راههای پیشگیری از مالاریا است.

استان سیستان و بلوچستان از جمله مناطقی از ایران اسلامی است که بیماری مالاریا به دلیل ورود اتباع غیرمجاز کشورهای همسایه به نقاط مرزی هنوز در آن ریشه کن نشده است.

هم اینک بیماریابی مالاریا با رصد افراد غیرایرانی و شناسایی بیماران مبتلا در کوتاه ترین زمان ممکن حتی در دورترین نقاط سیستان و بلوچستان با گرفتن لام خون و بهره‌گیری از کیت تشخیص در تمامی مراکز بهداشتی درمانی و خانه‌های بهداشت انجام می‌شود.

 رییس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی زاهدان گفت: ۱۵۵ مورد ابتلاء به بیماری مالاریا  امسال در محدوده زیرپوشش این دانشگاه شناسایی شده است.

دکتر سیدمحمد هاشمی‌شهری در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: نقش اتباع بیگانه و ترددهای غیرقانونی اتباع پاکستانی یکی از مهمترین عوامل انتقال این بیماری به کشور است.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه بیماری مالاریا یک بیماری استراتژیک است باید در جهت کاهش موارد بروز، هرچه بیشتر تلاش شود که البته این مهم در سیستان و بلوچستان به خوبی صورت گرفته است.

رییس دانشگاه علوم پزشکی زاهدان بیماریابی خانه به خانه، تشدید بیماریابی، عملیات لاروکشی، سم پاشی کانون‌های آلوده و استفاده از پشه بند آغشته به حشره کش را  از مهمترین برنامه‌های پیشگیری از مالاریا در استان بویژه شهرستان مرزی سراوان عنوان کرد.

 مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری های دانشگاه علوم پزشکی زاهدان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: به دنبال تقویت بیماریابی در میان اتباع غیرمجاز وارده به ایران از طریق مناطق صفر مرزی شاهد افزایش شناسایی موارد مثبت در این جمعیت هستیم به طوری که آمار این مدت در مقایسه بامدت مشابه سال قبل با ۱۲۰ مورد، افزایش قابل توجهی داشته است.

دکتر مجید سرتیپی اظهار داشت: از ۱۵۵ مورد مثبت ثبت شده مالاریا در محدوه زیرپوشش این دانشگاه تنها ۳۰ مورد استانی و ۱۲۵ مورد اتباع بیگانه هستند.
مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری های دانشگاه علوم پزشکی زاهدان گفت: ترددهای مرزی غیر مجاز یکی از مهمتری عوامل خطر بروز و شیوع بیماری مالاریا در سیستان و بلوچستان است که با توجه به حساس سازی تیم های سلامت در مناطق مرزی شاهد افزایش موارد شناسایی شده بیماری وارده در کمترین زمان پس از حضور  در این مناطق بودیم.
وی در عین حال گفت: موارد مثبت مالاریا سیستان و بلوچستان نسبت به سال ۹۲، ۲۰ درصد کاهش یافته است.
دکتر سرتیپی با اشاره به اینکه یکی از افتخارات نظام جمهوری اسلامی ایران در ارائه خدمات سلامت برنامه حدف مالاریا است، افزود: کشور افغانستان و پاکستان بیشترین موارد مالاریا را دارند و مرز سراوان محل تردد اتباع غیرمجاز است که این جابجایی جمعیت به واسطه شغل های کاذب از جمله قاچاق سوخت در منطقه انجام می شود باعث افزایش مخازن انگل و در نتیجه ازدیاد موارد مالاریا در شهرستان های مرزی زیرپوشش دانشگاه علوم پزشکی زاهدان شده و همچنین این ازدیاد موارد مثبت باعث افزایش کانون های دارای انتقال مالاریا بخصوص در مناطق مرزی شده است.
مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری های دانشگاه علوم پزشکی زاهدان با اشاره به این نکته که در اوج بیماری کرونا همکاران ما در نقاط صفر مرزی اقدامات برنامه حذف مالاریا را به طور کامل اجرا کرده اند، افزود: تقویت و تشدید بیماریابی در جمعیت ایرانی، اجرای بیماریابی تشدید یافته در اتباع غیر ایرانی، شناسایی زیستگاه های لاروی و اجرای لاروکشی، سه نوبت مه پاشی پس از کشف موارد مثبت، تقویت برنامه سمپاشی ابقایی در کانون های دارای موارد مثبت و نظارت بر حسن اجرای این برنامه ها از سطوح شهرستان و دانشگاه  از مهمترین اقداماتی است که در جهت کنترل این بیماری انجام گرفته است.

۲۷۹ مورد مالاریای وارده به جنوب سیستان و بلوچستان

رییس دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: شمار مبتلایان به مالاریا وارده از خارج کشور به محدوده زیرپوشش این دانشگاه در ۶ ماه نخست سالجاری ۲۷۹ نفر بوده است و مورد محلی در این مدت گزارش نشده است.
دکتر مهران امینی‌فرد افزود: با توجه به شیوع مالاریا در منطقه زیرپوشش این دانشگاه اقدامات مختلفی نظیر بیماریابی از موارد مشکوک و توزیع کارت مراقبت مالاریا در کانون هایی که ۳۰ کیلومتر با مرز فاصله دارند مورد توجه این دانشگاه قرار گرفته است.
وی ادامه داد: همچنین مراقبت از افرادی که شغل پرتردد در نقاط پر خطر مالاریا دارند نظیر کارگران فصلی و ‌کشاورزان،  انجام بیماریابی تشدید یافته به صورت فصلی(اسفند و مرداد)  با تشکیل تیم عملیاتی ۲ نفره بر اساس تعداد خانوار ها و جمعیت و اقدامات مربوط به کنترل ناقلان در کانون های پر خطر همانند مه ماشی بر اساس پروتکل از دیگر اقدامات این دانشگاه در زمینه مقابله و پیشگیری از مالاریاست.
رییس دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر افزود: اجرای دو نوبت عملیات سمپاشی قبل از شروع فصل انتقال در طول سال،‌ لارو کشی هر ۱۴ روز با استقرار افراد لاروکش به تعداد کانون و پراکندگی آنها و نظارت و ارزیابی در کانون های پر خطر هر ۱۵ روز و سایر کانون ها ماهیانه توسط کادر بهداشت این دانشگاه انجام می شود.
وی با اشاره به برخی مشکلات این دانشگاه در برنامه حذف مالاریا گفت: شروع فصل کشاورزی و ورود اتباع بیگانه به کشور، قاچاق سوخت در مناطق مرزی و کمبود نیروی بهداشتی جهت مراقبت و بیمار یابی مالاریا  از جمله چالش های کلی در حذف مالاریا در محدوده این دانشگاه است.
رییس دانشگاه علوم پزشکی زابل نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: هیچ موردی از بیماری مالاریا در شهرستان های پنج گانه زیرپوشش این دانشگاه گزارش نشده است.

بیماری مالاریا با نام های دیگری چون پالودیسم، تب و لرز، تب نوبه و تب متناوب نیز نامیده می شود.
این بیماری به صورت عفونت حاد در بیشتر موارد وخیم و گاهی طولانی و با ویژگی های تب متناوب و لرز، کم خونی و بزرگی طحال و گاه با ویژگی های ساده یا کشنده دیگر خودنمایی می کند.
اهمیت این بیماری به خاطر شیوع زیاد و مرگ و میر قابل توجه است.
انگل مالاریا توسط یک تیره از پشه به نام آنوفل به انسان منتقل می شود که این تیره شامل چندین گونه است.
مالاریا یک کلمه ایتالیایی و به معنای هوای بد (Mal-Aria) است و منظور از آن تعریف بیماری با ویژگی های تب متناوب است که ایتالیایی ها در گذشته وجود آن را ناشی از هوای بد و مناطق باتلاقی می دانستند. همواره با گرم شدن زمین، شیوع این بیماری افزایش می یابد.

استان سیستان و بلوچستان به سبب گستردگی و موقعیت خاص جغرافیایی در حوزه بهداشت و درمان به سه بخش تقسیم شده که هر بخش زیر پوشش یکی از دانشگاههای علوم پزشکی زابل، زاهدان و ایرانشهر قرار دارد.

دانشگاه علوم پزشکی زابل پنج شهرستان شمالی استان، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان ۶ شهرستان مرکزی و دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر ۱۲ شهرستان جنوبی سیستان و بلوچستان را زیرپوشش دارند.