فعالیت‌های تجاری در عصر کرونا نیازمند نقشه راه و توسعه ارتباطات مجازی

به گزارش ایرنا، شیوع ویروس کرونا در جهان و ایران ضربه‌های بسیار و در برخی موارد جبران‌ناپذیری را بر اقتصاد کشورها و حوزه فعالیت کسب و کارهای خرد و کلان وارد کرده است و به ویژه در ماه‌های ابتدای همه گیری این ویروس جدید بسیاری از کسب و کارها و مشاغل با مشکلات عدیده ای مواجه شده اند.

حتی در بخش‌هایی مانند آموزش و گردشگری این آسیب‌ها به مراتب محسوس‌تر بوده و بسیاری از شاغلان و مدیران این‌گونه کسب و کارها که خود را برای شرایط بحرانی از پیش آماده نکرده بودند دچار خسارت‌های زیاد مالی شدند.

اما اگر از جنبه‌های دیگری به این تهدید ایجاد شده در کسب و کارها و تجارت‌ها نظاره کنیم می‌بینیم که افرادی آن را با استفاده از راهکارهایی در دسترس به فرصتی بی‌بدیل تبدیل کردند و به درآمدهای هنگفتی رسیدند به قدری که توانستند مرتبه خود را در سطح جهان و کشور تا چند پله ارتقا دهند.

کسب و کارهایی که مدیران آن‌ها به دنیای مجازی و شبکه‌های اجتماعی برای برون‌رفت از معضل ایجاد شده باور داشتند و خود را با شرایط بحرانی موجود تطبیق دادند تا بتوانند با استفاده از تکنولوژی های به روز کسب درآمد کرده و در این راه برخی خلاقیت‌های منحصر به فردی را به خرج دادند.

بررسی فعالیت‌های تجاری صورت گرفته، انجام بیش از یک میلیارد خرید را در  بیش از ۳۴ کشور نشان می دهد که این مساله از رشد انفجاری تجارت الکترونیک در سراسر جهان حکایت دارد.

به باور کارشناسان، سال جاری میلادی سبب شده تا مسیر تجارت الکترونیک، پزشکی و دورکاری با تغییرات زیادی روبرو شود به طوری که بررسی یافته‌های کلیدی شاخص خرید در سه‌ ماهه نخست سال ۲۰۲۰ در مقایسه با مدت زمان مشابه در سال ۲۰۱۹ با افزایش روبرو شده است.

آمارها نشان می‌دهد در سه ماه نخست ۲۰۲۰ به دلیل شیوع ویروس کرونا، رعایت فاصله اجتماعی و حضور کمتر در محیط‌های عمومی میزان خرده‌فروشی در جهان با کاهش ۲۵ درصدی روبرو شد،  این رقم در سه ماه دوم با کاهش ۷۵ درصدی روبرو شده است و پیش بینی می‌شود تجارت الکترونیک رشد ۲۰ درصدی را تجربه کند.

به گفته کارشناسان، شیوع بیماری کرونا سبب شده است صنعت تجارت الکترونیک در جهان پنج سال زودتر از موعد رشد کند.بدون شک با شیوع جهانی این بیماری مرگبار؛ مردم بیشتر تمایل دارند که کالاهای اساسی مورد نیاز خود را در درب منزل تحویل بگیرند و حتی المقدور از خانه‌های خود خارج نشوند، در نتیجه در این میان شرکت‌هایی که در کار ارسال کالا در درب منزل فعال هستند و یا شرکت‌های گردشگری مجازی و خدمات اینترنتی بیشترین سود را از شرایط فعلی می‌برند.

 بر اساس آمار موجود با شیوع کرونا در کشور کسب و کارهای  اینترنتی در مجموع به طور متوسط رشدی بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ درصد اتفاق افتاده است که با توجه به این مهم باید  توسعه زیرساخت‌های کشور اعم از مخابراتی و شبکه ملی اطلاعات به صورت ویژه بیش از پیش توجه شود.

خبرگزاری جمهوری اسلامی استان اصفهان در همین ارتباط میزگردی با عنوان " چالش‌ها و راهکارهای کسب و کار و تجارت در دوران کرونا" با حضور امیرحسین زمانی مدرس دانشگاه و موسسات آموزش عالی در رشته مدیریت مالی، سرمایه گذاری و ریسک و مشاور مرکزی ملی پایش ملی کسب و کار ایران، سیدیاسر معین الدینی مدیر اجرایی انجمن شرکت‌های دانش بنیان استان اصفهان، سید مهدی میرقادری دبیر کمیته ساختار و کارشناس اشتغال اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اصفهان و حمید گودرزی دبیر کمیسیون کسب و کارهای نوین نظام صنفی و دبیر کمیته ICT انجمن شرکت‌های دانش بنیان برگزار کرد.

ضرورت برنامه‌ریزی متناسب با دوران کرونا

مدرس دانشگاه و موسسات آموزش عالی در رشته مدیریت مالی، سرمایه‌گذاری و ریسک و مشاور مرکز ملی پایش ملی کسب و کار ایران که در چهارسال سال اخیر حدود ۴۰ تحقیق در حوزه اقتصاد و کسب و کار انجام داد در این میزگرد ایرنا گفت: امکان طولانی شدن دوران شیوع ویروس کرونا وجود دارد بنابراین باید برای این زمان برنامه‌ریزی‌های همه جانبه و مناسبی داشت.

امیرحسین زمانی از آمادگی نداشتن کسب و کارهای جامعه برای زمان‌های بحرانی انتقاد  و اضافه کرد: شیوع این همه‌گیری موجب شد تا کارشناسان و مسوولان فرصت‌ها و تهدیدها را مشاهده و بررسی کنند و در راستای رفع تهدیدها و بهره‌گیری از فرصت‌های ایجاد شده تلاش کنند.

وی ساختار بودجه داخلی کشور، تحریم‌ها و دیگر موضوعات از جمله نرخ ارز را در مسائل و مشکلات اقتصادی و کسب و کار موثر دانست و افزود: اکنون موضوع کرونا مولفه‌ای شده است که باید موازی با عوامل یادشده مورد بررسی کارشناسی قرار بگیرد.

نماینده اتاق بازرگانی ایران در بانک جهانی در حوزه حمایت از سرمایه‌گذار خرد با بیان این که شیوع کرونا موجب جابه‌جایی ثروتمندان در جهان شده است، اظهارداشت: در حوزه کرونا به شناخت کاملی از رفتار این ویروس نرسیده‌ایم بنابراین تا رسیدن به شناخت کامل این ویروس نمی‌توانیم از وحهی برای تاریخ اقتصادی و اجتماعی کشور برنامه‌ریزی قطعی و موثری داشته باشیم.

زمانی ادامه داد: به همین دلیل باید آزمون و روش‌های خطا را براساس حصول نتایج به سمت کنترل و برنامه‌ریزی ببریم تا برنامه‌های کم خطرتر و کم هزینه‌تر با تاثیر مثبت بر اجتماع، اقتصاد و فرهنگ برنامه‌ریزی شود.

وی تصریح کرد: ۱۰ مولفه‌ اصلی ساختار تصمیم‌گیری در حوزه اقتصادی است که در این مولفه‌ها و طبق آمار بانک جهانی، ایران دارای رتبه ۱۲۸ در سال گذشته بود و در سال جاری نیز رتبه ۱۲۷ را دارد که این رتبه مبین این است که کشورها در مسائل اقتصادی و استفاده از تجربیات ما نبوده بلکه در حال توسعه اقتصادی خود هستند و در نتیجه ما کشوری دنباله‌رو هستیم.

وی افزود: در ۲۰ سال اخیر رشد اقتصادی کشور ۲.۹۸ درصد و متوسط نرخ تورم در ۴۰ سال اخیر بیش از ۲۰ درصد و در ۲۰ سال گذشته بیش از هر دوره دیگری بوده است و دلیل آن هم عدم تغییر در ساختارهای اساسی اقتصادی است.

وی یادآورشد: ۲۰ سال پیش افق ۱۴۰۴ را برنامه‌ریزی کردیم و باید دید اکنون در کجای این برنامه قرار داریم و اگر اهدافمان در این برنامه‌ریزی محقق نشده است باید پاسخگو بود.

این استاد دانشگاه در خصوص چالش‌های موجود، رشد اقتصادی در ۲ سال گذشته، رشد نقدینگی، محدودیت‌های بودجه‌ای دولت، تحریم و اکنون کرونا جزو چالش‌های اقتصادی برشمرد و گفت: با نگاه به نیازمندی، علاقمندی و خواست خدماتی نسل سوم می‌بینیم که علاقمندی آنان دیجیتالی کردن امور، خدمات هوشمند و صنعتی و نیازمندی آن‌ها مدیریت مالی و اقتصادی و ساختار هوشمندانه است.

نیازمند فناوری اطلاعات در عصر کرونا هستیم

وی با اشاره به اینکه ساختار بودجه ایران مربوط به ۲۵ سال پیش است و تاکنون تغییری در مدل آن ایجاد نشد، گفت: اکنون نیازمند یک فناوری اطلاعات در دوران پیش، حین و پس از کرونا هستیم.

زمانی در بخشی از سخنانش به مقایسه آمار میزان تعدیل نیرو در رابطه مزدبگیران در ایران و آمریکا انتقاد کرد و مقایسه آماری را منوط به برابر بودن همه شرایط از جمله جمعیت دو کشور ساختاری اداره کاری آن‌ها دانست.

لزوم خلاقیت در کسب و کارها و توسعه ارتباطات مجازی و  اصلاح قوانین

زمانی افزود: کرونا موجب ایجاد شوک سرعت‌واری به نابسامانی‌های ما در کشور شد و یک روند چندین ماهه اقتصادی برای مثال افزایش نرخ ارز در یک دوره کوتاه رخ داد درصورتی که بانک مرکزی در حل کنترل مناسب شرایط اقتصادی بود.

وی در خصوص راهکارهای برون‌رفت از شرایط اقتصادی موجود که قابل استفاده در زمان شیوع ویروس کرونا هست، افزود: توسعه و ایجاد کسب و کارهای باید خلاقانه باشد و قوانین براساس نیازهای روز و رخدادهایی مانند شیوع کرونا به روز و اصلاح شود.

مشاور مرکز ملی پایش ملی کسب و کار ایران در پاسخ خبرنگار ایرنا درباره لزوم بهره‌مندی مشاغل مختلف از فضای مجازی برای توسعه کار و درآمدزایی خود اضافه کرد: ارتباطات مجازی در شرایط کرونایی باید افزایش و توسعه یابد و از آن در کسب و کارها استفاده شود.

وی در خصوص راهکارهای برون‌رفت از شرایط اقتصادی موجود در زمان کرونا، تصریح کرد: باید به ارزهای دیجیتالی که در حال تبدیل شدن به پول رایج بین‌المللی است پرداخته شود و اینترنت به صورت دقیق تعریف و از آن به عنوان یک بازار بزرگ در حوزه کسب و کارهای گوناگون بهره‎‌گیری شود.

توسعه خدمات موبایل هوشمند 

زمانی با اشاره به پایه گذاری اغلب خدمات بر پایه تلفن همراه گفت: توسعه خدمات موبایل هوشمند یکی از نیازهای اساسی در راستای توسعه اقتصادی در دوران کروناست ضمن این که  تصمیمات صحیح و راهبردی را در بودجه‌ریزی و بودجه‌بندی باید تعریف کرد.

نماینده اتاق بازرگانی ایران در بانک جهانی در حوزه حمایت از سرمایه‌گذار خرد در این میزگرد با سخنان میرقادری دبیر کمیته ساختار اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان درخصوص افزایش فروش برخی محصولات مانند فولاد در کشور براثر افزایش نرخ دلار و افزایش قیمت کالاهای اساسی در جهان و توجیه بیشتر اقتصادی آن مخالفت کرد و دیدگاه ایشان را نپذیرفت.

زمانی در بیان پیشنهادات برای حل مشکلات اقتصادی در زمان کرونا و پس از آن، وظیفه جهت‌دهی درست به کسب و کارها و مشارکت‌ها را با دولت دانست و اظهارداشت: دولت اگر در بدنه خود کوچک‌سازی ایجاد کند به طور قطع می‌تواند مشکلات کسب و کارها را رفع کرده و راه‌دهی کند و مهمتر در این شرایط با ادغام و تصاحب شرکت‌ها باید از ورشکستگی و تعطیلی بسیاری از این گونه کسب و کارها جلوگیری کرد.

حرکت به سمت مجازی کردن  همه کسب و کارها 

زمانی اضافه کرد: هرچه به سمت سیستمی کردن پیش رویم، رانت، قدرت نفر و مشکلات کاهش یافته و سرعت پاسخگویی سریعتر و دقت و کیفیت آن بالاتر خواهد بود و همچنین  سرمایه‌گذاری‌ها باید به سمت سرمایه‌گذاری‌های غیر ارزی و تولیدات آن به سمت تولیدات ارزآور پیش رود.

این استاد دانشگاه با اشاره به لزوم تشکیل صندوق حمایت در استان‌ها تصریح کرد: باید سهم هر استان در تولید ناخالص ملی تعیین و براساس آن سهم هر استان را در بودجه کشوری تعیین کرد تا بتوان از سرمایه‌گذاری‌های پایدار و پایا در استان‌ها حمایت کرد.

به گفته وی دوران شیوع کرونا در کشور فرصت بسیار مناسبی برای بسیاری از شرکت‌ها در راستای خرید تکنولوژی‌ها و بومی‌سازی آن بود.

زمانی بالابردن بهره‌وری را یکی دیگر ار راهکارهای برون‌رفت از مشکلات کسب و کارها در زمان کنونی بیان و خاطرنشان کرد: منابع انسانی کارآمد، به روزرسانی اتوماسیون، تجهیزات موثر و بالا رفتن فرهنگ مصرف کننده، واردکنندگان و صادرکنندگان باید موجب ارتقای بهره‌وری شود.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود و در تایید اظهارات معین‌الدینی عضو هیات‌مدیره انجمن شرکت‌های دانش‌بنیان دیگر مدعو  میزگرد ایرنا از این موضوع که در زمان جنگ تحمیلی به جوانان و نوجوانان برای دفاع از کشور اعتماد شد ولی امروز اعتماد لازمی که باید از سوی مسوولان به جوانان وجود ندارد و کارهای اساسی کشور به آنان محول نمی‌شود انتقاد کرد.

زمانی ادامه داد: با توجه به شرایط سنی جامعه امروز این جوانان از عهده کسب و کارهای مجازی به خوبی بر می‌آیند و به جای پرداختن به محدودیت‌های فضای مجازی باید به فکر باورکردن و بارورسازی آن از روش‌های اصولی بود.

وی ثبات در مقررات و تصمیمات توسط مقامات و تمرکز بر سیاست‌گذاری‌های واحد را از دیگر پیشنهادهای خود برای برون‌رفت از شرایط اقتصادی کرونا زده امروز ذکر و اصافه کرد: کرونا مانند یک موشک عمل کرد و کشورهای دنباله‌رو و کشورهای پیشرو را از هم جدا کرد و نشان داد که در کدام بخش مشکل دارند و در کدام بخش می‌توانند مشکل خود را سریعتر حل کنند و تا چه حد تهدیدها را به فرصت تبدیل کردند.

کرونا تولید و فروش شرکت‌های دانش‌بنیان را افزایش داد

عضو هیات‌ مدیره و مدیر اجرایی انجمن شرکت‌های دانش‌بنیان استان‌ اصفهان در میزگرد "چالش‌ها و راهکارهای کسب و کار و تجارت در دوران کرونا" گفت: کرونا موجب رشد تولید و فروش بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان اصفهان و کشور به ویژه در بخش تجهیزات و فناوری‌های موردنیاز در حوزه کرونا شد.

سید یاسر معین‌الدینی با اشاره به اینکه بسیاری از تکنولوژی‌های جدید مورد نیاز در مدیریت بیماری کرونا توسط شرکت‌های دانش‌بنیان طراحی و ساخته شد افزود: در زمانی که پژوهشگاه‌های عمومی در مرخصی دوران کرونا به سر می‌بردند شرکت‌های دانش‌بنیان فعال بودند و محصولات مورد نیاز  را طراحی و تولید کردند.

وی تصریح کرد: بخشی از شرکت‌های دانش‌بنیان دارای محصولات فناورانه که روش فروش کلاسیک داشتند در دوران کرونا دچار چالش شدند ولی برخی از آنان این شرایط تهدید را مدیریت و از فضای وب برای پوشش این نقطه ضعف استفاده و کاهش تولید و فروش خود را جبران کردند.

وی با تاکید بر اینکه باید از اتفاقاتی که در زمان شیوع ویروس کرونا در فضای کسب و کار و تجارت رخ داد تجربه کسب کرد، افزود: آنچه مطلوب مردم و فعالان اقتصادی بخش خصوصی است اقتصاد دانش‌بنیان است که در مقابل اقتصاد منبع‌محور و خام‌فروشی است.

معین‌الدینی در تایید سخنان گودرزی دبیر کمیته ICT انجمن شرکت‌های دانش بنیان درباره رشد مثبت حوزه کسب و کارهای آموزش‌محور در دوران کرونا گفت: کسب و کارهای مجازی به ویژه در حوزه آموزش‌محور در این مدت رشد فزاینده‌ای داشتند.

جویندگان کار با شیوع کرونا از اشتغال منصرف شدند

همچنین دبیر کمیته ساختار و کارشناس اشتغال اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اصفهان در این میزگرد ایرنا گفت: شیوع بیماری کووید ۱۹ بازار کار را در سراسر جهان و همچنین در کشور ما و استان اصفهان تحت تاثیر قرار داد و به صورت‌های مختلف این اثرات نمود پیدا کرده است.

سیدمهدی میرقادری افزود: بخشی از جمعیت فعال که در جستجوی کار بودند و نیز افرادی که بیکار شده بودند به دلیل شیوع ویروس کرونا خروج از بازار نیروی کار را ترجیح دادند.

وی بیان کرد: در استان اصفهان ۵ درصد از نرخ مشارکت اقتصادی نیروهای کار کاسته شد و نسبت جمعیت فعال به کل جمعیت بالای ۱۵ سال در آقایان به ۶۷.۲ و در خانم ها به ۱۵.۱ رسید.

کارشناس اشتغال اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اظهارداشت: در حوزه تقاضای نیروی کار بیشتر تغییرات مربوط به بخش خدمات و گروه‌های هنر، سرگرمی و تفریح، فعالیت‌های خدماتی مربوط به غذا و اسکان، آموزش و عمده فروشی و خرده فروشی و فعالیت‌های مربوط به سلامت انسان و مددکاری اجتماعی است که حدود ۲۲ درصد از اشتغال استان را شامل می‌شوند.

وی تصریح کرد: گزارش متقاضیان بهره مندی از مقرری بیمه بیکاری در استان اصفهان نشان می دهد که در دوره سه ماهه ابتدایی امسال ۷۵ هزار نفر متقاضی در سامانه مربوط به بیمه بیکاری ثبت نام کردند که فعالیت بیش از نیمی از کارگاه‌های مشمول مربوط به بخش خدمات می باشد.

میرقادری ادامه داد: نرخ بیکاری بهار ۹۹ در استان اصفهان نسبت به بهار ۹۸ افزایش ۱.۱ درصدی نشان داده و از ۱۰.۸ درصد به ۱۱.۹ درصد افزایش یافت که در مقایسه با تغییرات دوره‌های گذشته و کشورهای آمریکایی و اروپایی قابل توجه نیست.

فعالیت بخش کشاورزی در دوران کرونا، بیکاری استان را کنترل کرد

وی با اشاره به اینکه عوامل مختلفی را می‌توان برای این تغییرات کم برشمرد اضافه کرد: اولین عاملی که باعث کنترل بیکاری با وجود رکود زیاد در بخش خدمات شد را می‌توان مربوط به بخش کشاورزی دانست زیرا با توجه به تامین آب، سال زراعی گذشته برای کشاورزان مناسب بود و بخش زیادی از جمعیت فعال اقتصادی بویژه در شرق اصفهان شاغل شدند.

دبیر کمیته ساختار اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان  گفت: حدود ۵۴.۶ درصد از شاغلان کشور حقوق‌بگیر و بقیه کارکن مستقل، کارفرما و یا کارکن فامیلی بدون مزد هستند که نسبت به تغییرات درآمد کشش کمتری دارد و در کوتاه مدت امکان تغییر وضعیت شغلی خود را ندارند.

میرقادری اظهارکرد: با توجه به اینکه حدود ۶۰ درصد از اشتغال موجود غیررسمی است در این موارد امکان چانه‌زنی برای کارفرما به منظور کاهش دستمزد و یا کاهش ساعت کاری به جای تعدیل نیرو وجود داشته است.

کارشناس اشتغال اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اظهارداشت: بر طبق آمار حدود ۱۲.۲ درصد شاغلان استان اصفهان مربوط به مشاغل عمومی و دولتی است که نسبت به تغییرات در دوره‌های اقتصادی و موارد غیرمترقبه مانند بیماری کرونا تاثیرپذیری کمتری دارند.

وی در پاسخ به این سوال که چه اقداماتی برای کاهش اثرات منفی کرونا بر کسب و کار و اشتغال در کشور صورت گرفته است بیان کرد: در نهایت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در قالب تسهیلات حمایتی کرونا مبلغ سه  هزار میلیارد تومان برای رسته‌های ۱۴ گانه تاثیرپذیر از کرونا تخصیص داد که با توجه به شرایط آن مشوقی برای عدم تعدیل و اخراج کارکنان است.

رشد مثبت کسب و کارهای آموزش‌محور در دوران کرونا

دبیر کمیسیون کسب و کارهای نوین نظام صنفی و دبیر کمیته ICT انجمن شرکت‌های دانش بنیان در این میزگرد ایرنا گفت: کسب و کار در دوران کرونا در بخش‌هایی شاهد رشد عجیب و در حوزه‌هایی نیز افت بسیاری بود.

حمید گودرزی افزود: از حوزه کسب و کارهای خرد این تنش کرونا چه مثبت باشد و چه منفی برای کسب و کارها نوعی کلافگی ایجاد می‌کند و این موضوع در استارتاپ‌ها و کسب و کارهای ICT هم وجود داشته است.

وی یادآور شد: در حوزه کسب و کارهای آموزش‌محور در دوران همه‌گیری کرونا شاهد رشدی مثبت و پیشرونده حتی تا ۴۰۰ درصد بودیم ولی در زمینه آموزش حضوری افول شدیدی مشاهده می‌شود.

دبیر کمیسیون کسب و کارهای نوین نظام صنفی در واکنش به صحبت‌های مطرح شده در این میزگرد مبنی بر افزایش میزان کسب و کارهای آموزش‌محور برخط در دوران کرونا، از انحصاری کردن برخی مباحث از جمله موارد آموزش محوری مانند برنامه "شاد" گلایه کرد و اظهارداشت: این انحصارطلبی، کسب و کارهای خرد را با مشکل مواجه می‌کند.

شبکه های اجتماعی راهکار رفع مشکلات کسب و کارها در شرایط کرونایی

دبیر کمیته ICT انجمن شرکت‌های دانش بنیان استان اصفهان ادغام کسب و کارهای کوچک و هم‌بنیان‌گذاری کسب و کارهای خرد را راهکار خوب و موثری در راستای کاهش نرخ بیکاری و فروپاشی کسب و کارهای کوچک دانست.

وی آمار اعلام شده از کاربران فعال شبکه‌های اجتماعی را تصحیح و با اشاره به حضور حدود ۴۰ میلیونی کاربران تنها در پیام‌رسان تلگرام اظهارداشت: فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی یک الزام و راهکار برای کسب و کارها هستند و با توجه به اینکه ضریب نفوذ و پوشش اینترنت در کشور بالاست این اقدام در ایران عملیاتی و امری موفقیت آمیز خواهد بود.

گودرزی دیجیتالی شدن کسب و کارها را محدود به دوران شیوع ویروس کرونا ندانست و تاکیدکرد: کسب و کارهایی که هنوز به سمت دیجیتالی شدن نروند محکوم به حذف خواهند بود و مدیریت آن کسب و کار مقصر این امر است.

برآیند صحبت های کارشناسان این است که  در شرایط کرونایی کسب‌ و کارهای حوزه سلامت نظیر مطلب پزشکان به‌شدت رونق پیدا کرد و استفاده از هوش مصنوعی برای تشخیص بیماری بیش از گذشته مورد استفاده قرار گرفت و در مجموع  رشد کسب‌ و کارها در این زمینه حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ درصد بوده است.

همچنین در حوزه‌های سنتی مانند خرده‌فروشی‌های آنلاین نظیر  اسنپ مارکت و دیجی کالا میزان فروش‌شان تا شش برابر افزایش یافت و مهم تر این که عمده‌فروشی‌های آفلاین به راه‌اندازی فروشگاه آنلاین روی آوردند.

کارشناسان این میزگرد با اشاره به این که کرونا بر بسیاری از بخشها از جمله اقتصادی  و کسب و کارهای خرد و کلان را با مشکلات عدیده ای مواجه کرد که با طولانی شدن  این بیماری  تاکید دارند برای پایداری فعالیت در این حوزه باید نقشه راه مبتنی بر برنامه ریزی های علمی و عملی تدوین کرد.

نزدیک به ۲۵۰ هزار واحد صنفی در استان بیش از پنج میلیون نفری اصفهان فعالیت دارند.

ویروس کرونا ۲۰۱۹ (COVID-۱۹) که نخستین بار در ووهان چین شناسایی شد، در نهایت به بیشتر کشورها از جمله ایران سرایت کرد و سازمان بهداشت جهانی را برآن داشت تا وضعیت فوق‌العاده اعلام کند.

بنابر آمار رسمی ۵۷۴ هزار و ۸۵۶ نفر تا کنون در کشور به ویروس کرونا مبتلا شدند که از این میان ۴۵۹ هزار و ۲۵۰ نفر بهبود یافتند و ۳۲ هزار و ۹۵۳ نفر فوت کردند.