رقص آتش و دود بر فراز جنگل توسکستان

به گزارش ایرنا؛ صخره‌ای بودن منطقه و دشواری در دسترسی و کمبود تجهیزات تلاش شبانه روزی نیروهای امدادی را در مهار و کنترل آتش سوزی جنگل‌ توسکستان و قرن‌آباد کم نتیجه گذاشت.

تلاش امدادگران برای مهار آتش اگرچه تاکنون به دلایل مختلف بی نتیجه بوده است اما حداقل از گسترش آن جلوگیری کرد.

توسکستان در ادامه جنگل‌های هیرکانی و در ارتفاعات حائل استانهای گلستان و سمنان حدفاصل شهرستانهای گرگان - شاهرود قرار دارد و ارتفاع منطقه آتش افزون بر دو هزار متر است.

آتش از یکشنبه ۱۱ آبان جنگل‌های پهن‌برگ توسکستان گرگان را فرا گرفت و آرام آرام به سمت ارتفاعات پنبول‌چال و مازوآروم و سپس گنج‌دره، دمبلیان، دره‌دوک، گجه ، مازو آروم و روغن خانه گسترش یافت و در این مدت علاوه بر سوزاندن گونه‌های علف کف جنگل و بوته‌های فوربی (نیمه چوبی)  تعدادی از تنه های درختان جنگلی را خاکستر کرد.

با حضور استاندار گلستان در توسکستان مقرر شد اعزام نیرو به صورت جزیره‌ای متوقف و نیروهای امدادی مردمی هلال احمر، منابع طبیعی و محیط زیست به صورت متمرکز و در قالب یگان واحد به کانون‌ آتش اعزام شوند.

در روزهای اخیر گونه های مختلف جنگلی و حتی تعدادی جوانه‌های درخت ممنوع قطع سرخدار دچار حریق شدند اما خوشبختانه بجز گزارش سوختن یک قلاده تشی، تلفاتی از حیات وحش این منطقه مانند خرس، پلنگ، مرال، گرگ، شوکا، روباه و گراز بر اثر آتش سوزی مشاهده نشد.

خبرنگار ایرنا از جنگل توسکستان گزارش داد که آتش در ششمین روز فراگیری این عرصه‌ منابع طبیعی، با رسیدن به محدوده "اوبن" حدود ۶۰ اسب وحشی ساکن این منطقه را به سمت ارتفاعات بالادست فراری داد.

گفته می شود اعزام جزیره‌ای نیرو توسط ارگان‌های مختلف از جمله هلال احمر، محیط‌زیست، دهیاری‌ها و منابع طبیعی و موازی‌کاری نیروها در برخی کانون‌های آتش و نبود نیرو در دیگر مناطق گرفتار آتش، مستقرنبودن پایگاه سیار مدیریت آتش در ارتفاعات بالادست جنگل، کافی نبودن جیره غذایی و تجهیزات، کم توجهی به اشتیاق بومیان منطقه برای مشارکت در عملیات مهار آتش، ناهماهنگی بین دستگاهی و حضور نداشتن مدیران شهرستانی مسوول در منطقه وقوع آتش و اتکا به مدیریت از راه دور از جمله دلایل طولانی شدن عملیات خاموش کردن آتش جنگل توسکستان است.

استاندار گلستان چند نوبت در روزهای گذشته وارد کانون آتش جنگل توسکستان شد و از نزدیک در جریان روند عملیات خاموش کردن آتش قرار گرفته و دستورات لازم را به منظور تجهیز و بسیج اقدامات و نیروها با استعداد ارگانهای مختلف صادر کرد.

هادی حق شناس در این بازدیدها با کارشناسان منابع طبیعی و محیط زیست در مورد راهکارهای عملی مهار آتش گفت و گو کرد.

در همین رهگذر شیب تند زمین، وجود حجم بالای درختان خشک و کنده‌ها ناشی از اجرای طرح تنفس جنگل و مسکوت ماندن طرح‌‎‌های جنگل‌داری، نبود جاده دسترسی مناسب، صخره‌ای بودن و دشواری در دسترسی از دیگر دلایل تشدید کننده آتش جنگل توسکستان است.

تاکنون اظهار نظر دقیقی در مورد علت شروع این آتش سوزی مطرح نشده اما بومیان منطقه با اشاره به کانون شکل‌گیری حریق در محلی موسوم به "پنبول چال" به عنوان زیستگاه اصلی مرال (یکی از گونه های مورد علاقه شکارچیان) معتقدند که این آتش‌ عمدی یا سهوی توسط شکارچیان شعله‌ور شد.

از جمله تجهیزات استفاده شده برای خاموش کردن آتش و کمک به اعزام سریع نیروها به منطقه محل وقوع آتش، استفاده از ۲ بالگرد هلال احمر و وزارت دفاع بود اما دور بودن منطقه فرود بالگرد با محل کانون آتش و تخمین نادرست مکان تخلیه آب، بهره‌وری از این تجهیزات را به حداقل رساند.

مکان فرود بالگرد در ارتفاعات جنگلی توسکستان با منطقه درگیر آتش فاصله زیادی دارد و نیروهای اعزامی و بسیج مردمی برای رسیدن به کانون‌های اصلی این آتش سوزی مجبور به پیاده روی چند ساعته هستند.

علاوه بر آن، مشاهدات خبرنگار اعزامی ایرنا نشان می دهد درصد موفقیت رهگیری و خاموش کردن آتش توسط بالگرد آب پاش بین ۲۰ تا ۴۰ درصد است و به زبان ساده تر از هر پنج سورتی پرواز حداکثر ۲ مورد هدف گیری بالگردها به کانون‌های آتش به درستی انجام می‌شود.

باد شدید، مه آلودگی و صخره ای بودن جنگل‌های منطقه از دلایل درصد پایین موفقیت در مهار آتش توسکستان گلستان است.

حضور گروه های کوهنوردی و عزیمت به سوی کانون های آتش بدون هماهنگی با دستگاه‌های متولی منجر به شلوغی و ازدحام بی ثمر در مسیرهای منتهی به کانون‌های آتش شده است.

در هفت روز گذشته افراد مختلفی که برای مهار آتش به منطقه اعزام شده بودند در مسیر برگشت مبادرت به قطع درختان جوان به منظور گرفتن چوب برای عصا و دسته بیل و تبر نمودند.

همچنین مسیر تردد کوهنوردان و گروه های امدادی در جنگلهای توسکستان در یک هفته اخیر مملو از زباله شده و تعداد زیادی نهال‌ و درختچه‌های جوان از سوی افراد برای نشانه گذاری مسیر برگشت قطع شد.

سوختن محوطه قبرستان گبری از دیگر رویدادهای ناشی از آتش جنگل توسکستان بود.

این قبرستان برای گبری ها (پیروان آناهیتا) و ساکنان روستاهای اطراف بوده که این سکونت گاه ها به مرور زمان از بین رفته و در حال حاضر اثری از آن باقی نمانده است.

چاه‌های متعدد حفر شده در محوطه این قبرستان با قدمت تخمینی پیش از اسلام گویای فعالیت حفاران غیرمجاز میراث فرهنگی برای به سرقت بردن نشانه های تاریخی به جای مانده در آن است.

از دیگر اتفاقات آتش سوزی جنگل توسکستان، نزدیک شدن آتش به کانون سرخدار واقع در محدوده گنج دره و ایجاد کانون جدید آتش در منطقه روغن‌خانه روستای قرن آباد و جنوب امامزاده طیب این روستا بود.

سرخدار از گونه های نادر، ذخیره‌گاهی و ممنوع قطع است و بر اساس مطالعات فسیل‌شناسی بیش از  ۱۹۰ میلیون سال قدمت دارد.

استان گلستان از معدود ذخیره‌گاه‌های ارزشمند سرخدار جهان به شمار می رود.

فعالیت مستمر نیروهای امدادی و بسیج مردمی برای خاموش کردن آتش مشکلاتی را برای آنان به وجود آورده و علاوه بر مجروح شدن تعدادی از افراد بومی و امدادگران دستگاههای دولتی، چند نفر نیز به سبب سخت گذر بودن منطقه برای ساعاتی در مناطق جنگلی مفقود شدند.

تعدادی از حاضران در عملیات خاموش کردن آتش جنگل‌های توسکستان شامل نیروهای امدادی هلال احمر، جنگلبانان، قرقبانان و محیط‌بانان خواستار گرفتن تست کرونا از خود شدند.

به گفته آنان ضرورت کوهنوردی چند ساعته در شیبهای تند سبب شد تا این افراد از اجرای حداقل شیوه نامه های بهداشتی نظیر زدن‌ ماسک و یا شستشوی مداوم دست ها به سبب نبود آب ناتوان باشند.

گستردگی محل وقوع آتش و پیشروی آن در جبهه های غربی و شرقی در کنار کمبود نیرو تجهیرات، چشم اهالی گلستان برای خاموش کردن این آتش را به آسمان و بارش باران دوخته است.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری گلستان گفت: بر اساس پیش بینی هواشناسی در ۲۴ ساعت آینده ۱۰ میلیمتر باران در منطقه توسکستان خواهد بارید که در آن صورت، احتمال خاموش شدن آتش وجود دارد.

سیدرضا قادری صبح امروز شنبه در محل پایگاه منابع طبیعی توسکستان به خبرنگار ایرنا گفت: اکنون در ۳ نقطه پنبول چال، مازوآرام و گجه آتش لکه ای همچنان وجود دارد که ۱۰ گروه ۱۴ نفره متشکل از نیروهای امدادی و بسیج مردمی مهیای اعزام به این مناطق هستند.

وی بیان کرد: روز گذشته سبد حمل آب بالگرد وزارت دفاع دچار آسیب شد که امروز سبد جایگزین تهیه شده که در صورت مساعد شدن شرایط جوی و رقیق شدن مه شدید مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

چند روز قبل مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان با اشاره به تجهیز عرصه‌های طبیعی این استان به ۲ خودرو آتش‌نشانی جدید گفته بود که جزو استان‌های پرخطر در احتمال وقوع آتش در جنگل و مرتع هستیم.

افزایش دمای چند روز قبل گرگان به حدود ۳۵ درجه که در این فصل از سال کم سابقه است و حضور گردشگران در مناطق جنگلی از دلایل احتمالی آتش سوزی جنگل توسکستان است.

زمین‌های زیرپوشش اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان افزون بر یک میلیون و ۳۹۷ هزار و ۲۴۴ هکتار است که ۴۵۲ هزار و ۱۸۵ هکتار آن جنگل، ۸۶۲ هزار و ۸۲۵ هکتار مرتع، حدود ۲۰ هزار هکتار ساحل و ۶۲ هزار و ۴۲۰ هکتار زمین‌های مستحدث و موات است.