روشن شدن نتیجه انتخابات آمریکا، بخش مهمی از محتوای تولید شده در رسانه‌های داخلی را در روزهای گذشته به این موضوع و تاثیر آن بر مناسبات داخلی و خارجی کشورمان اختصاص داد. این رسانه ها محورهایی چون توافق هسته‌ای، تحریم‌ها، تعامل و مذاکره با دولت بعدی واشنگتن، بررسی دلایل شکست ترامپ، بررسی رویکرد کشورهای منطقه در مورد پیروزی بایدن و ... را مورد بررسی و تحلیل قرار دادند.
اصلاح‌طلبان از «ناراحتی و عصبانیت» دلواپسان داخلی از شکست ترامپ گفتند و رسانه‌های اصولگرا آنچه «خوشحالی و سیگنال اشتباه» اصلاح‌طلبان به دولت بعدی آمریکا خواندند را مورد نقد قرار دادند. اصلاح‌طلبان از تغییر احتمالی رویکرد آمریکا در قبال ایران گفتند و اصولگرایان بر اصول ثابت سیاست خارجی آمریکا فارغ از حاکم بدون جمهوریخواهان و دموکرات‌ها گفتند. هر دو طیف رسانه نسبت به کاهش فشار روانی بازار و تاثیر آن بر کاهش التهاب بازار و نرخ ارز ابراز امیدواری می‌کنند. در ادامه مهمترین محورهای مورد بررسی در رسانه‌های اصلاح‌طلب و اصولگرا در این خصوص آمده است.
ریشه مشکلات کشور را باید در داخل جست
رسانه‌ها، فارغ از بحث تغییر دولت در آمریکا و سرنوشت تحریم‌ها، از ضرورت اصلاحات اقتصادی در داخل، کاهش وابستگی به نفت و دنبال کردن منافع ملی از طریق تعامل بین‌المللی می‌گویند. در گزارش روز یکشنبه ۱۸ آبان روزنامه «آرمان ملی» می‌خوانیم: به قدرت رسیدن جو بایدن یا افرادی نزدیک به این تفکر تنها مسکنی موقت خواهد بود. با نگاهی بلندمدت باید اندیشید که اولا دولت جدید دموکرات تا چه حد بر رفع تحریم‌های ظالمانه علیه ایران اثرگذار خواهد بود و ثانیا چه ضمانتی وجود دارد که دولت بعد در آمریکا مدافع پدیده ترامپیسم و مشی سیاسی این فرد نباشد؟ و دوباره همین آش و همین کاسه نشود؟ ما نتوانسته‌ایم گره اقتصاد خود را از نفت باز کنیم، باید غده سرطانی نفت را جراحی کنیم و هر جراحی درد و هزینه دارد. باید به سمت اقتصاد جایگزین یعنی اقتصاد فناورانه و بهره‌گیری از فناوری‌ها و نوآوری‌ها حرکت کنیم. معضل اصلی کشور ما جَوّ داخلی است، نه جو بایدن خارجی. اگر نظام جمهوری اسلامی ایران به جمع‌بندی به مذاکره برسد و آمریکا نیز به میز مذاکره‌ای که با عهدشکنی آن را ترک کرده برگردد، نیاز است مفصل‌بندی‌های جدیدی صورت گیرد.
انتخابات آمریکا؛ دال بر شکست تفکر افراطی است
شکست ترامپ در رسانه‌های اصلاح‌طلب با شکست تفکر افراطی و تقابلی همانندسازی شد. روزنامه «آرمان ملی» روزیکشنبه در یادداشتی نوشت: در عین ناباوری معلوم شد برجام ماند و ترامپ رفت! همان برجامی که نشانه ماندگاری تفکر هاشمی در روزگاری شده که بیراهه احمدی‌نژاد از ترکستان هم گذشته! اینها رجزخوانی نیست، بازخوانی تاریخ است. برای آنان که قصد عبرت دارند رفتن ترامپ، شادی ندارد. همانطور که حذف احمدی‌نژاد شادی نداشت. رفتن ترامپ، پیام دارد؛ پیامی از جنس پیش‌بینی‌ها آیت‌ا... هاشمی که افراطی‌ها در باتلاق خود فرومی‌روند و هرچه مردم بخواهند، همان می‌شود! انتخابات ۱۴۰۰ در پیش است و شاید «دولت مردم» در ادامه دولت تدبیر در راه باشد؛ دولتی که باید پای برجام بایستد، پای «آرمان ملی» هاشمی، پای پرچم اعتدالخواهی ملت ایران.
بررسی اما و اگرهای مذاکره
بررسی امکان گفت و گو با غرب با تغییر دولت در آمریکا و به شرط بازگشت آمریکا به برجام، محور گزارش‌های زیادی در رسانه‌های اصلاح‌طلب است. روزنامه «اعتماد» روز ۱۸ آبان در یادداشتی از لزوم تصمیم‌گیری منسجم ملی در این خصوص گفت. در گزارش این روزنامه با انتقاد از مخالفان دوآتشه دولت، آمده است: به نظر می‌رسد یک گفت‌وگوی ملی براساس منافع ملی برای رسیدن به یک گارد کارآمد در داخل و صف‌آرایی واحد در مقابل شرایط آینده لازم است. شرایطی که کل نظام - کل ملت را به آشتی برساند. از دل این گارد واحد می‌توان برنامه‌ای سه‌زمانه برای کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت براساس برجام در رفع تحریم‌ها و حکمرانی خوب در سیاست داخلی ارایه کرد و ارایه‌کننده می‌تواند در چشم‌انداز سال آینده منتخب جمهور نیز باشد.
«انصاف نیوز» در مصاحبه با « علیرضا نامور حقیقی» مدرس دانشگاه تورنتو و تحلیلگر سیاسی مقیم کانادا از قول او نوشت: شما اگر با آمریکا وارد مذاکره می‌شوید، مزیت آقای بایدن چند چیز است: یکی اینکه زبان آقای بایدن برخلاف آقای ترامپ توهین آمیز نیست و امکان مذاکره و مصالحه را ایجاد می‌کند؛ دوم اینکه سیاست بایدن مثل اوباما حل مسئله‌ی ایران و کشاندن نیروهایش به اقیانوس ارام برای مسئله‌ی چین است. نکته بعدی این است که تیم بایدن شاید دیدگاه‌های رادیکالی هم میانشان باشد اما امکان مصالحه را فراهم می‌کنند و از همه مهمتر کانال‌های گفت‌وگو میان تیم بایدن و ظریف چون از قبل بوده به راحتی می‌تواند احیا شود و در مجموع دوطرف بازیگرانی هستند که همدیگر را می‌شناسند و می‌توانند با یکدیگر مذاکره کنند.
این رسانه‌ها رویکرد اصولگرایان در این خصوص را هم زیر سوال بردند. چنانکه روزنامه «ابتکار» روز یکشنبه در گزارشی آورد: هرچند که به قطعیت نمی‌توان تاثیر انتخابات آمریکا را چندان شگرف بر سیاست‌های داخلی کشور دانست با این همه اما تحولات جهانی در هر کشوری می‌تواند تا حدودی یارکشی جناح‌های سیاسی را نیز تحت تاثیر قرار دهد. به نظر می‌رسد این موضوع برای جناح اصولگرا نیز خالی از اهمیت نیست چنانکه در برخی از رسانه‌های خود به وضوح از آمدن ترامپ استقبال بیشتری می‌کردند و حالا با پیروزی بایدن حملات خود را به ظریف و چهره‌های دولتی آغاز کردند.
ابتکار، ادعای خود را به نقل قولی از «حسین کنعانی‌مقدم» دبیر سیاسی جبهه ایستادگی در گفت‌وگو با «مهر» مستند کرد و از قول او با اشاره به بکارگیری دوگانه مقابله-مذاکره توسط اصلاح‌طلبان درصورت پیروزی بایدن در آمریکا، نوشت: من اخیراً در یک مناظره، به یکی از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب گفتم چرا اصلاح‌طلبان طوری وانمود می‌کنند که اگر بایدن روی کار بیاید، سیاست مذاکره با آمریکا به نفع اصلاح‌طلبان تمام می‌شود.
رسانه‌های اصولگرا اما از بی‌تاثیری فشار آمریکا در تسلیم ایران برای مذاکره و ضرورت تداوم مقاومت گفتند. این رسانه‌ها، اصلاح‌طلبان و به اصطلاح خودشان «لیبرال‌های داخلی» را بخاطر آنچه «ذوق و شادی» از پیروزی بایدن می‌خوانند، مورد انتقاد قرار دادند.
تارنمای «جوان آنلاین» روز یکشنبه در یادداشتی آورد: ترامپ دور انداخته شد. برای او این ریاست‌جمهوری یک دوره‌ای که به سرعت تمام شد، از جان کندن زیر لگد مخالفان سخت‌تر است. او نتوانست ایران را با فشار حداکثری پای میز مذاکره بیاورد و هیچ‌کس دیگر هم نمی‌تواند.
قابل تکرار بودن الگوی شکست ترامپ
بررسی دلایل شکست ترامپ و امکان تکرار آن در کشورهای دیگر یکی از محورهای مورد بررسی در رسانه‌ها است. «حمیدرضا جلایی‌پور» فعال سیاسی اصلاح‌طلب روز یکشنبه در یادداشتی در روزنامه آرمان نوشت: بدون هر یک از سه عامل زیر، ترامپ در این انتخابات قابل شکست دادن نبود: ۱ - مدیریت بسیار بد بحران کرونا در آمریکا؛ ۲ - قتل جورج فلوید و خیزش جنبش ضدتبعیض؛ ۳ - ائتلاف و هم‌افزایی موثرِ اوباما و سندرز در حمایت از بایدن.
به نوشته جلائی‌پور، در سال آینده تکرار این الگوی پیروزی را در بسیاری از انتخابات‌های سایر کشورها هم خواهیم دید که همین سه عامل در نتیجه انتخابات تعیین‌کننده می‌شوند: ۱ - سیاست‌های نامزدها برای کنترل کرونا؛ ۲ - سیاست‌های نامزدها برای کاهش تبعیض و نابرابری؛ ۳ - ائتلاف میان نیروهای پیشرو و لیبرال‌های برابری‌طلبِ حامی صیانت از محیط زیست و همکاری‌های جهانی و تور حفاظت اجتماعی در برابر ناسیونالیست‌های افراطی و راست‌گرا و پاپولیست.
گمانه‌زنی در مورد سیاست بایدن در قبال ایران
برخی رسانه‌ها به بررسی سیاست خارجی احتمالی بایدن در برابر ایران و بایدها و نبایدهای ایران برای تعامل موثر با دولت بعدی واشنگتن پرداختند. روزنامه «آفتاب یزد» در سرمقاله روز یکشنبه خود نوشت: بایدن نزدیک به آن طیفی از دموکرات‌ها است که به اندازه اوباما نسبت به ایران نرمش نشان نخواهد داد. می‌توان تا حد بسیاری این گزاره را مورد تایید قرار داد اما مهمتر از اینکه آیا بایدن به طیف تند دموکرات‌ها نزدیک است یا خیر، موضوعی که اهمیت دارد این است که ایران چه اقداماتی می‌تواند در این دوره جدید انجام دهد. جمهوری اسلامی ایران به اندازه کافی در ابعاد مختلف سیاسی تجربه کسب کرده و کارآزموده شده است بنابراین نباید نگرانی از این باشد که رئیس جمهور آتی آمریکا با چه روشی اقدام خواهد کرد. شکی نیست که بایدن در ابتدای امر به دنبال این است که منافع ایالات متحده را در سیاست‌های خود تامین کند و ایران نیز باید بتواند با استفاده از مجموعه عناصر قدرت منافع خود را در سطح روابط تامین کرده و بهبود بخشد.
روزنامه «شرق» هم در گزارش خود در مورد رویکرد احتمالی سیاست خارجی بایدن نوشت: با توجه به اینکه «آمریکا نخست» عنوان اصلی و عمده سیاست خارجی ترامپ بود، بسیار محتمل است که سیاست خارجی بایدن در صورت پیروزی، بازگشت به سیاست سنتی آمریکا در دوره بعد از جنگ جهانی دوم باشد. به این معنا که بایدن در مواردی به سرعت و در مواردی با تأنی و آرامی، سیاست خارجی ترامپ را معکوس خواهد کرد و به سیاست خارجی سنتی آمریکا بازخواهد گشت. درحالی‌که ترامپ در چارچوب سیاست «آمریکا نخست»، ناسیونالیسم اقتصادی، سیاست‌های حمایتی، دشمنی با تجارت آزاد و روند جهانی‌شدن را در دستور کار داشت، بایدن در جهت فاصله‌گرفتن از این سیاست‌ها حرکت خواهد کرد.
رسانه‌های اصولگرا در بررسی سیاست‌های آتی دولت آمریکا، بر«تفاوت نداشتن» ترامپ با بایدن در سیاست خارجی و تداوم مسیر تقابل با ایران تاکید کردند.
خبرگزاری «تسنیم» گزارش‌های خبری زیادی را در خصوص نظر برخی مقام‌های منطقه و تاکید آنها بر ثابت بودن سیاست خارجی آمریکا حتی در دوره بایدن منتشر کرد. به عنوان نمونه از قول جبهه مردمی آزادیبخش فلسطین نوشت: پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا هیچ گونه تغییر ریشه‌ای در قبال حقوق ملت فلسطین و مسائل مختلف جهان عرب به دنبال نخواهد داشت.
این رسانه‌ها همچنین نگرانی عمیق مقام‌های صهیونیستی در خصوص شکست ترامپ را دستمایه گزارش‌هایی قرار دادند. «مشرق نیوز» از آنجایی که مناسبات میان آمریکا و رژیم صهیونیستی در چهار سال اخیر بیشتر محدود به روابط شخصی ترامپ و نتانیاهو بود، پیروزی جو بایدن حیات سیاسی نخست‌وزیر اسرائیل را به شدت تهدید می‌کند. این رسانه نتانیاهو را بزرگترین بازنده شکست ترامپ در انتخابات خواند.
روزنامه «خراسان» هم در گزارش روز یکشنبه خود با ترکیب عکسی از ترامپ و بایدن تیتر زد: «آمریکا نقاب عوض کرد».
در گزارش امروز روزنامه «جوان» با عنوان «دوقطبی ترامپ – بایدن دو لبه قیچی برای ایران» هم می‌خوانیم: کسانی که از مشکلات اقتصادی مردم سود می برند به دنبال ایجاد دوقطبی کاذب «بایدن – ترامپ» هستند، این دوقطبی سازی ها که توسط برخی جریان ها در حال شکل دهی است، سودی را نصیب ملت ایران نخواهد کرد.
شکست آمریکا و پیروزی مقاومت
رسانه‌های اصولگرا شکست ترامپ را مساوی شکست آمریکا در برابر مقاومت ایران می‌دانند و تداوم این سیاست را به ایران توصیه می‌کنند. این رسانه‌ها اغلب در تیتر گزارش‌های خود به جای ترامپ، از عنوان «قاتل حاج قاسم سلیمانی» استفاده کردند و بعضا دلیل شکست ترامپ را اشتباه او در به شهادت رساندن حاج قاسم دانستند.
به نوشته روزنامه «خراسان» پیش‌بینی سید حسن نصرالله بعد از ترور سلیمانی محقق شد: ترامپ و تیمش خواهند فهمید کاری انجام دادند که هم منطقه را باختند و هم اتخابات را.
روزنامه «کیهان» در گزارشی به قلم «سعدالله زارعی» فعال سیاسی اصولگرا آورد: اگر شکست ترامپ را شکست آمریکا بدانیم که به یقین اینگونه است، قطعاً این شکست -بخوانید شکست آمریکا- برای جمهوری اسلامی و جبهه مقاومت، خوشایند خواهد بود.
به نوشته این روزنامه، شکست قاتل خبیث سردار سلیمانی برای جمهوری اسلامی به خصوص یک نتیجه خوب به حساب می‌آید. این شکست از یک سو به ما فرصت می‌دهد تا با بهره‌گیری از آمریکای فشل و گرفتار در مشکلات عدیده، فشارهای کنونی را با برنامه‌ریزی درست از بین ببریم و از سوی دیگر شکست سیاست «فشار حداکثری» اعتماد هیئت‌حاکمه جدید آمریکا به این سیاست را کاهش می‌دهد و این برای ما در فضای بین‌المللی هم وضع بهتری را رقم می‌زند. البته در نهایت همانطور که دستاوردهای ما مرهون مقاومت و برنامه‌ریزی درست ما بوده، از این پس نیز میزان موفقیت جمهوری اسلامی و ملت ایران به میزان مقاومت، خوداتکایی و اصلاحات اقتصادی بستگی دارد.
روزنامه «صبح نو» هم از ضرر «تیم بی» در همکاری و همسویی با ترامپ گفت و آورد: انتخابات آمریکا موجب بازی دو سر باخت کشورهای مرتجع منطقه مانند امارات، بحرین و حتی عربستان شد که از حیثیت و آبروی خود برای ماندن ترامپ در کاخ سفید خرج کردند اما این حیثیت به باد رفت.
نظر شما