به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، تغییر سیاستهای کاخ سفید با حضور احتمالی جو بایدن به عنوان چهل و ششمین رییس جمهور ایالات متحده، گرچه بنیادین نخواهد بود اما به هر حال رویکردهای دولت آینده تغییراتی با رویکردهای دولت ترامپ خواهد داشت و اگر این نبود اصولا انتخاباتی با آن همه سر و صدا و هزینه‌کرد موضوعیت نداشت، رهبران جهان این چنین به استقبال منتخب جدید مردم آمریکا نمی‌رفتند. آمریکای ترامپ، جنجال‌ها و حاشیه‌های بسیاری در سطح جهان به راه انداخت و رییس جمهور تاجرمنش کاخ سفید گرچه کوشید قوانین و عرف بین المل، معاهدات و قراردادها و حتی بنیان های سیاست خارجی خود آمریکا را زیر سوال برد اما به نظر می‌رسد همین تلاش‌ها وی را برای دستکم چهار سال آینده از کاخ آروزهایش دور کرد. جو بایدن، با شعار برائت از سیاستهای ترامپ توانست به کاخ سفید راه یابد. به طور تقریبی می‌توان گفت همه کشورهای جهان در انتظار سیاستهای دولت جدید هستند. طبیعی است کشورها و دولت‌های مختلف برای مواجهه با این تغییر، خود را آماده می‌کنند و این موضوع را حتی می توان از نوع پیام‌های مقامات کشورها دریافت. طی روزهای اخیر البته دولتمردان کشورمان به بیان مواضع و دیدگاه‌های خود در قبال تغییرات سیاسی در آمریکا پرداخته‌اند. با این حال مواجهه با شرایط جدید نیازمند الزاماتی است که هم رفع کننده تهدیدها بوده و هم زمینه را برای استفاده از فرصت‌های پیش رو فراهم کند. ضرورت یکصدایی و وحدت پیرامون هر تصمیم کلان سیاسی از سوی تصمیم‌گیران اصلی نظام و نیز ضرورت توجه بیشتر به شرایط منطقه دو نکته ای هستند که با عنایت به تجربه سالهای اخیر به نظر می‌رسد بتواند در تامین منافع ملی موثر باشد. چرا که تمرکز بر این دو موضوع می‌تواند در داخل شکاف‌ها را کاسته و در خارج هراس افکنی‌ها علیه ایران را تا حدی زیادی کاهش دهد.
وحدت در استراتژی راهگشاست
بنیان اصول سیاست خارجی و روابط بین الملل جمهوری اسلامی بر مبنای عزت، حکمت و مصلحت بوده و به همین دلیل است که هر شخص، نهاد یا اقدامی یکی از این سه اصل را خدشه‌دار کند؛ پاسخ متناسب با آن دریافت خواهد کرد. بر همین اساس و پس از خروج آمریکا از برجام؛ استراتژی جمهوری اسلامی پرهیز از هرگونه مذاکره با دولت پیمان‌شکن دونالد ترامپ بود. با این همه اما مسوولان بارها تاکید کردند که شرط هرگونه تعامل با کاخ سفید بازگشت به تعهدات برجامی آنهاست. رهبر معظم انقلاب ۲۶ شهریور ۹۸ در جلسه درس خارج فقه با اشاره به مردود بودن مذاکره با آمریکا پس از نقض توافق تاکید کردند: «چنانچه آمریکا حرف خود را پس گرفت و توبه کرد و به معاهده هسته‌ای که آن را نقض کرده است، بازگشت، آن‌وقت در جمع کشورهای عضو معاهده که شرکت و با ایران صحبت می‌کنند، آمریکا هم می‌تواند شرکت کند.»
رییس جمهوری هم بارها در سخنرانی‌های مختلف هرگونه تعامل و مذاکره با آمریکا را مشروط به بازگشت به برجام و لغو تحریم‌ها اعلام کرد. حجت الاسلام «حسن روحانی» سال گذشته و در مجمع عمومی سازمان ملل تاکید کرده بود: «تا زمانیکه تحریم‌ها ادامه دارد ایران از مذاکره خودداری می‌کند و تنها امکان برای انجام گفت و گو بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ است.» در پاسخ به پیام‌های عمومی و خصوصی مذاکره در همان زمان هم تصریح کرده بود: «ذکاوت و هوشیاری ایرانی از ما می‌خواست که گول پیام خصوصی را نخوریم ما می‌خواستیم مذاکره‌ای شود که در آن موفقیت باشد.» «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه هم در خردادماه سال جاری و پس از پیشنهادات تلویحی و صریح مذاکره از سوی ترامپ در توییتی نوشت: «زمانی که شما وارد دفتر (کاخ سفید) شدید ما صاحب یک توافق بودیم. ایران و دیگر طرف‌های برجام هیچ گاه میز (مذاکره) را ترک نکردند. مشاوران شما (که اغلب تابحال اخراج شدند) قمار احمقانه‌ای انجام دادند. این به شما بستگی دارد که چه زمانی بخواهید آن را اصلاح کنید.» دیگر مقامات و مسوولان کشور هم پس از خروج ترامپ از برجام بارها از مذاکره با دولت عهدشکن وی ابراز برائت کردند. استراتژی درست که در سخت ترین شرایط ندای واحد اعلام شده از داخل ایران به جهان بود که توانست رویای مذاکره با ایران را برای تاجر کاخ سفید به کابوس تبدیل کند.
در فضای کنونی هم اگر دولت جدید کاخ سفید به روال عقلانی بازگشته و دست از زیاده خواهی‌های پیشین بردارد؛ می‌توان استراتژی تازه را بر اساس اقتضای منافع ملی به کار بست. لازمه بکارگیری سیاست تازه در قبال کاخ سفید اما یکصدایی تمام جریان‌های سیاسی در داخل کشور و پرهیز از گره زدن رقابت‌های انتخاباتی به منافع ملی است. بازگشت احتمالی جوبایدن به برجام، رفع تحریم‌ها و گشایش‌های اقتصادی احتمالی پس از آن بیش از آنکه به نفع روحانی و دولتش باشد به نفع مردم و معیشت آنهاست. این بازگشت به نوعی تایید سیاست‌هایی است که جمهوری اسلامی تاکنون در مقابل آمریکا به کار برده و نیز تاکید دوباره بر حقانیت ایران است. نگاه سیاسی و جناحی به مسائل کلان نمی‌تواند برای مردم و آینده کشور دستاوردی داشته باشد. «سعید خطیب زاده» سخنگوی وزارت امورخارجه در نشست خبری روز دوشنبه، با تاکید بر اینکه ارکان کلان نظام درباره سیاست خارجی تصمیم گیری می‌کنند، گفت: خطرناکترین اتفاق این است که نگاه داخلی و جناحی به سیاست خارجی داشته باشیم. بگذاریم مسیر طبیعی و منطقی تصمیم گیری جلو برود.»
اولویت تعاملات منطقه‌ای
با پذیرش احتمالی شکست در انتخابات از سوی دونالد ترامپ، امیدهای تندروهای منطقه خلیج فارس هم برای ایران هراسی در جهان کاهش خواهد یافت و این می‌تواند فضا را برای نقش آفرینی عقلانی و منطقی و کم هزینه فراخ‌تر سازد. ترامپ طی چهارسال گذشته به بهانه هراس این کشورها از ایرانزرادخانه های تسلیحاتی برخی کشورهای همسایه را با انواع سلاح‌ها و تجهیز کرد. میلیاردها دلار از فروش نفت به شرکت های اسلحه سازی در آمریکا رسید تا از ایران دشمنی برای کشورهای منطقه ساخته شود. از این جهت ایران می‌تواند از خاموش شدن یکی از مهم‌ترین تریبون‌های هراس افکنی، بیشترین بهره برداری را کرده و بر ظرفیت کشورهای همسایه و منطقه‌ای خود متمرکز شود.
در همین راستا ظریف به پس از پایان انتخابات آمریکا در دو توییت متوالی، صادقانه کشورهای منطقه را به همکاری فراخواند. وزیر امورخارجه در توییت نخست خود و به زبان عربی نوشت: «ترامپ رفت؛ ما و همسایگانمان ماندیم. تکیه به بیگانگان امنیت نمی‌آورد بلکه امید را بر باد می‌دهد. دست‌های خود را برای همکاری جهت تحقق منافع مشترک مردم و کشورهایمان دراز می‌کنیم. ما همه را به گفت‌وگو دعوت می‌کنیم چرا که تنها راه پایان دادن به اختلافات و تنش‌هاست. همه با هم برای ساخت آینده‌ای بهتر برای منطقه‌مان.» وی روز دوشنبه هم در توییت دیگری با تکرار این موضع نوشت: «پیامی صادقانه به همسایگانمان: ترامپ ۷۰ روز دیگر رفته است، اما مابرای همیشه اینجا می‌مانیم. شرط بستن روی خارجی‌ها برای تامین امنیت هرگز قمار خوبی نیست. دست خود را برای گفت‌وگو جهت حل اختلافات به سوی همسایگانمان پیش می‌آوریم. تنها با هم است که می‌توانیم آینده‌ای بهتر برای همه بسازیم.»
رژیم صهیونیستی از چهارسال ریاست جمهوری ترامپ بیشترین نفع ممکن را به دست آورد از یک سو مرزهای اشغالگری خود را گسترد و از سوی دیگر با برخی از کشورهای منطقه به واسطه تطمیع و تهدید ترامپ به توافقاتی ابتدایی دست یافت. اکنون اما با پایان احتمالی دوران ترامپ می توان راه‌های تازه‌تر و البته موثرتری برای ارتباط با همسایگان گشود و بار دیگر به آنها یادآور شد که قمارباز کاخ سفید شاید در کوتاه مدت به سبک آنها «یزله» برقصد اما در طولانی مدت این ایران است که حق همسایگی را در سخت‌ترین شرایط به جا آورده و دست دوستی را برای آنها دراز کرده است.
نظر شما