حدود ۲۰ سال از توسعه میدان مشترک پارس جنوبی در سمت ایرانی آن می‌گذرد. در این مدت علاوه بر آنکه تولید گاز از میدان مورد توجه قرار گرفته، به تدریج تمدنی در سواحل خلیج فارس ایجاد شده که به معنای واقعی زنجیره ارزش را در صنایع نفت و گاز تکمیل کرده است.
در این میان البته تولید گاز و برداشت از مخزن مشترک در اولویت قرار داشته زیرا در غیر این صورت طرف قطری سهم بیشتری را به خود اختصاص می داد. با توجه به این مهم، توسعه فازهای مختلف پارس جنوبی آغاز شد و ایران توانست در ابتدای دهه ۸۰ شمسی برداشت خود را از پارس جنوبی آغاز کند.
این برداشت به تدریج افزایش پیدا کرد و در نهایت زمانی که دولت تدبیر و امید در سال ۹۲ روی کار آمد، سهم ایران از برداشت گاز حدود ۲۸۰ میلیون متر مکعب در روز بود. یک دهه قبل از این مقطع، قطر تولید خود را افزایش داده بود و در تولید گاز از مخزن پارس جنوبی سهمی به مراتب بیشتر از ایران داشت.
برای جبران این عقب‌ماندگی در برداشت، اولویت‌بندی توسعه در دستور کار قرار گرفت و فازهای پارس جنوبی یک به یک وارد مدار شد تا آنجا که حالا و بعد از ۷ سال ظرفیت تولید گاز ایران از پارس جنوبی به ۷۰۰ میلیون متر مکعب در روز رسیده و ۷۵ درصد از گاز مصرفی ایران در حوزه پارس جنوبی تولید شود.
با توجه اهمیت پارس جنوبی در تامین انرژی کشور با «محمد مشکین فام» مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس به گفت و گو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
- توسعه پارس جنوبی چند سال است که آغاز شده و تا کنون چه میزان سرمایه‌گذاری در آن صورت گرفته است؟
مشکین فام: در پارس جنوبی قریب ۲۰ سال است که فعالیت می‌کنیم و تا اینجای کار نیز ۸۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری صورت گرفته است. با این حال از سال ۹۲ به بعد یعنی در هفت سال گذشته، ظرفیت تولید گاز از این میدان ۲.۵ برابر شده است.
واقعیت اینکه بنابر شرایط صنایع پایین دست، تولید انجام می شود و چنانچه شبکه سراسری توزیع و انتقال در زمستان گاز بیشتری نیاز داشته باشد، تولید حداکثری(۷۰۰ میلیون متر مکعب در روز) انجام خواهد شد، اما در شرایط فعلی ۶۳۰میلیون متر مکعب در روز تولید صورت می گیرد که این تولید نزدیک به ۷۵ درصد گاز مصرفی کشور است.
- تولید میعانات گازی از این میدان چقدر است؟
مشکین فام: حجم تولید میعانات بسته به تولید گاز حدود ۶۰۰ هزار بشکه در روز است که به شکل عمده به پالایشگاه ستاره خلیج فارس به عنوان خوراک منتقل می‌شود، در حالی که پالایشگاه ستاره خلیج فارس، ۴۰ درصد بنزین کشور را تامین می‌کند و می‌توان گفت: ۴۰ درصد بنزین ایران از پارس جنوبی تامین می‌شود.
- این تولید در شرایط تحریم و البته شیوع کرونا افزایش و تداوم داشته است؟ کرونا مشکلی برای ادامه تولید از پارس جنوبی ایجاد نکرد؟
مشکین فام: ابتدای شیوع کرونا فعالیت‌ها کند شد، اما با پیاده‌سازی رویه‌های بهداشتی شرایط کنترل شد و اکنون مشکل خاصی وجود ندارد. اکنون ۱۵ هزار نفر در طرح‌های پارس جنوبی فعالیت می‌کنند و در بدو ورود کنترل‌های بهداشتی را انجام می دهند و در حین کار نیز مبادی نظارتی HSE کنترل‌های لازم را انجام می‌دهند.
- تولید از پارس جنوبی در ۷ سال ۲.۵ برابر شده، علاوه بر این،عملکرد دولت تدبیر و امید در توسعه پارس جنوبی به چه شکلی انجام گرفت؟
مشکین فام: بررسی ها نشان می دهد تا انتهای سال ۹۱ در مجموع ۱۰۸ حلقه چاه گازی وارد مدار شد، اما در هفت سال گذشته ۲۲۸ حلقه چاه جدید حفاری شده و در مجموع ۳۳۶ حلقه چاه در مدار تولید قرار دارد.
همچنین ۱۱ سکوی دریایی تا سال ۹۲، در میدان مشترک پارس جنوبی نصب شده بود، درحالی که در طول فعالیت دولت تدبیر و امید ۲۶ سکوی جدید نصب شده و اکنون ۳۷ سکو در دریا وظیفه تولید گاز را بر عهده دارند.
علاوه براین به لحاظ خط لوله ۱۰۵۰ کیلومتر تا سال ۹۲ احداث شده در حالی که در هفت سال گذشته، دو هزار و ۱۶۰ کیلومتر خط لوله جدید نصب شده و اکنون سه هزار و ۲۰۰ کیلومتر خط لوله دریایی در پارس جنوبی وظیفه انتقال گاز از دریا به پالایشگاههای خشکی را بر عهده دارند.
پیرامون ردیف‌های پالایشی نیز تا سال ۹۲، تعداد ۲۰ ردیف پالایشگاهی، گاز را تصفیه و آماده تزریق به خطوط سراسری کرده بود، اما در مدت هفت سال ۳۰ ردیف جدید پالایشی وارد مدار شد و در مجموع اکنون ۵۰ ردیف عملیاتی همچنین در مدار تولید قرار دارد.
همچنین در مورد تولید نیز تا پیش از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید،۲۸۰ میلیون متر مکعب گاز در روز از مخزن مشترک پارس جنوبی تولید می‌شد که این میزان در هفت سال گذشته به ۷۰۰ میلیون متر مکعب رسیده و ۴۱۸ میلیون متر مکعب در روز به ظرفیت تولید اضافه شده است.
به لحاظ سرمایه‌گذاری نیز تا پیش از دولت یازدهم، ۵۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در پارس جنوبی انجام شده بود و در هفت سال گذشته نیز ۲۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جدید صورت گرفته است.
- توسعه فاز ۱۱ از هفته گذشته آغاز شده است و دکل حفاری در موقعیت آن قرار دارد. پیش‌بینی شما برای برداشت گاز از فاز ۱۱ پارس جنوبی چه زمانی است؟
مشکین فام: تنها سکوی پارس جنوبی که حفاری باقی مانده دارد، موقعیت فاز ۱۱ است که دکل حفاری در موقعیت مستقر شده است. برنامه این است که از مجموع ۱۲ حلقه چاه، ۵ حلقه چاه را آماده کنیم و تولید آغاز شود.
بعد از آن همزمان با تولید از این ۵ حلقه چاه،۷ حلقه چاه دیگر را حفاری می‌کنیم. پیش‌بینی این است که ظرف ۱.۵ سال آینده بتوانیم بحث تولید زودهنگام را از بلوک فاز ۱۱ محقق کنیم.
- یکی از مواردی که در تولید گاز از فاز ۱۱ مطرح شده، انتقال یکی از سکوهای فاز ۱۲ به موقعیت فاز ۱۱ برای تولید است. این اقدام چرا انجام می‌شود؟
مشکین فام: در سکوهای فاز ۱۲ یکی از موقعیت‌ها به دلیل شرایط مخزن، گاز مورد نیاز را تولید نمی‌کند و از تاسیسات استفاده لازم را نداریم. برای اینکه صرفه‌جویی کنیم و از این تاسیسات نیز بهره لازم را ببریم، برنامه‌ریزی شده که این سکو را از موقعیت C۱۲منفک کرده و به موقعیت B۱۱ منتقل کنیم. این اقدام ۴۰۰ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی به همراه دارد.
- در توسعه فاز ۱۱ استفاده از سکوهای تقویت فشار برای جلوگیری از افت تولید مورد توجه بوده است. در این زمینه چه اقداماتی انجام شده است؟
مشکین فام: ساخت سکوهای تقویت فشار را راسا دنبال می‌کنیم. هدف این است که فشار گاز را طوری بالا ببریم که خللی در گاز تحویلی به پالایشگاه‌ها ایجاد نشود. اینکار هم در دریا و هم در خشکی امکان‌پذیر است.
در بخش دریا مطالعات نهایی شده است. در بخش خشکی نیز مشاور گرفتیم و به زودی نتیجه مطالعات مشخص می‌شود تا با کمترین هزینه ممکن، گاز را با شرایط طبیعی مخزن و فشار قابل قبول به خشکی منتقل کنیم.
- در ماه‌های گذشته موضوع توسعه فاز ۱۴ خبرساز شد. تا آنجا که وزیر نفت برای پاسخ به سوال نمایندگان درباره آن به مجلس رفت. ماجرا چه بود؟
مشکین فام: در موضوع فاز ۱۴عدم النفع صحت ندارد و دقت لازم نشده است. این فاز ۴ سکوی تولیدی دارد و برداشت حداکثری ایران در حال حاضر انجام می‌شود. هر چند این بلوک از مرز دور است اما چون مشترک است،برداشت می‌شود. در واقع در فاز ۱۴ مهم این است که از بلوک مخزنی برداشت کنیم که این کار در حال انجام است.
گاز این فاز به پالایشگاه فازهای ۱۲ و ۱۹ منتقل می‌شود بنابراین هیچ مشکلی در زمینه عدم‌النفع برداشت این فاز از پارس جنوبی نداریم. چنانچه پالایشگاه فاز ۱۴ آماده شود و گاز بلوک را به پالایشگاه فاز ۱۴ بدهیم، نصف ظرفیت پالایشی پالایشگاه فاز ۱۲ خالی خواهد ماند، زیرا یکی از بلوک‌های فاز ۱۲ خشک است، پس باید به فکر توسعه بخشی از میادین جدید برای جبران کمبود خوراک فاز ۱۲ بود.
از همین رو با توجه به کمبود منابع مالی عملاًساخت پالایشگاه فاز ۱۴در ابتدا از اولویت خارج شد زیرا در شرایط تحریم نمی‌توانستیم منابع مالی را بین تمامی این طرحها پخش کنیم و تمرکز در پالایشگاه‌هایی بود که زودتر به تولید برسند و بلوک‌هایی که در مرز با قطر هستند را توسعه دهیم و ابتدا مرز را ببندیم و اجازه مهاجرت گاز را ندهیم، زیرا عدم‌النفع از نظر ما این است که گاز به سمت قطر برود و گرنه اینکه گاز برداشت شده در کدام پالایشگاه تصفیه شود تفاوتی ندارد.
بنابراین ذکر این نکته ضروری است که هیچ کاهش تولیدی از میدان وجود ندارد . گاز ترشی که از میدان تولید می‌کنیم کلاً در ۱۲ پالایشگاه (به جز پالایشگاه فاز ۱۴) تصفیه و به خطوط سراسری انتقال گاز تزریق می‌شود.
- پالایشگاه فاز ۱۴ چه زمانی تحویل بهره‌بردار می‌شود؟
مشکین فام: در سمت خشکی از ۱۳ پالایشگاه تعریف شده، ۱۲ پالایشگاه را تحویل شرکت ملی گاز دادیم و امیدواریم تا پایان سال، مشعل پالایشگاه فاز ۱۴ را نیز روشن کنیم.
در بخش دریا نیز به جز بلوک فاز ۱۱، توسعه به اتمام رسیده و ۳۶ سکو از ۳۹ سکوی تعریف شده تحویل بهره بردار است.
- در هفته‌های گذشته خبر کشف میدان جدیدی در نزدیکی پارس جنوبی اعلام شد. توضیحاتی درباره این میدان می‌فرمایید؟
مشکین فام: این میدان، میدان نفتی یلدا در نزدیکی پارس جنوبی است که مدیریت اکتشاف مسوولیت آن را برعهده دارد و ما همکاری می‌کنیم اما هنوز مطالعات تکمیل نشده است .
- توسعه لایه نفتی پارس جنوبی به کجا رسید؟
مشکین فام: تولید از لایه نفتی میدان مشترک پارس جنوبی در بخش ابتدایی وارد مدار تولید شده و کار می‌کند. برای ادامه توسعه با شرکت‌های داخلی و بین‌المللی صحبت شده و در آینده نزدیک در رابطه با توسعه لایه نفتی خبرهای خوبی خواهید شنید..
- شرکت نفت و گاز پارس علاوه بر پارس جنوبی، مسئولیت توسعه میادین دیگر مانند فرزاد، پارس شمالی، گلشن و فردوسی و ...را بر عهده دارد. آخرین وضعیت توسعه این میادین را می‌فرمایید؟
مشکین فام: در فرزاد برنامه این است که با پتروپارس قرارداد امضا کنیم. اکنون نیز کارهای مقدماتی انجام شده و تا پایان سال قرارداد نهایی می‌شود.
در نظر داریم میدان پارس شمالی را که میدان غیرمشترکی است برای ادامه کار و جبران کمبود خوراک پالایشگاههای پارس جنوبی توسعه دهیم زیرا بعد از گذشت چهار سال افت تولید از میدان پارس جنوبی اتفاق می‌افتد. از همین رو باید به فکر تامین کمبود خوراک ۱۳ پالایشگاه باشیم.
علاوه بر پارس شمالی، میادین کیش و گلشن و فردوسی نیز برای جبران کمبود خوراک پارس جنوبی در نظر گرفته شده تا همزمان با کاهش تدریجی تولید از پارس جنوبی به مرور زمان تولید از این میادین را نیز آغاز کنیم. بنابراین در این میادین، تنها بخش دریا توسعه پیدا می‌کند و گاز تولیدی به ۱۳ پالایشگاه پارس جنوبی ارسال می‌شود.
- یکی دیگر از پروژه‌ها احداث و بهره‌برداری از بندر صادراتی تنبک است. بتازگی نیز خبرهایی از بهره‌برداری از آن در ماه‌های آینده به گوش می رسد، آخرین وضعیت این بندر چگونه است؟
مشکین فام: بندر خدماتی و صادراتی تنبک دو بخش دارد. بخش اول مربوط به انبارش و صادرات گوگرد است که پیشرفت خوبی دارد و تا پایان سال انبارش گوگرد تولیدی از سایت ۲ پارس جنوبی را آغاز و برای صادرات اقدام می‌کنیم.
بخش دوم مربوط به دو اسکله صادرات گاز مایع سرد ((پروپان و بوتان-LPG) است که اولین اسکله تا پایان دی وارد مدار می‌شود.
همچنین تا دی ماه امسال، خطوط انتقال گاز مایع از پالایشگاه فازهای ۱۹، ۱۳ و ۲۴-۲۲ نیز به این بندر تکمیل خواهد شد.
- و به عنوان صحبت پایانی؟
مشکین فام: در ۲۰ سال گذشه افراد زیادی برای پارس جنوبی زحمت کشیده اند و هر سه قوه حکومتی نیز کمک کرده اند . پارس جنوبی سرمایه ملی بوده که با همدلی دولت‌های مختلف توسعه یافته و از همین رو هیچ وقت شاهد توقف در روند پیشرفت آن نبوده ایم . البته در برخی مقاطع زمانی توسعه کند شد اما هیچ موقع متوقف نگردید.
با روی کار آمدن دولت یازدهم و اولویت‌بندی‌های انجام شده،امر توسعه در پارس جنوبی جهش پیدا کرد و توانستیم توسعه پارس جنوبی را تمام کنیم.
اهمیت پارس جنوبی بحدی است که رییس‌جمهور با توجه به تامین ۷۵ درصد گاز مصرفی کشور از این میدان مشترک و بالطبع نقش آن در ثبات امنیت انرژی کشور، توجه ویژه‌ای به آن داشته و بتازگی از کارکنان و افرادی که در مجموعه پارس جنوبی فعالیت می‌کنند، قدردانی داشتند.
تمامی کارکنان شرکت نفت و گاز پارس و پیمانکاران ذیربط بدون هیچگونه چشمداشتی کار را به نتیجه رسانده و تلاش خود را برای تامین نیاز کشور بکارگرفته اند که باید از همت این ایثارگران قدردانی کرد.
در ادامه ویدئو این گفت و گو را از پیوند زیر می توانید ببینید.
نظر شما