تامین ۴۰ درصدی گوشت بوقلمون در اصفهان جهش تولید و اشتغال

اصفهان- ایرنا- تامین ۴۰ درصدی گوشت بوقلمون کشور از اصفهان با توجه به زیرساخت زنجیره پرورش آن در دولت، برداشتن گام اساسی جهش تولید است که به طور قطع با جذب سرمایه و نیروی انسانی بیشتر بخشی از چالش‌های اشتغال و گوشت موردنیاز جامعه را برطرف می کند.

به گزارش ایرنا، زنجیره‌ای کردن حلقه‌های مختلف تولید بوقلمون اعم از تولید جوجه یکروزه، پرورش،  تولید نهاده‌ها، کشتارگاه و بازاررسانی در دستور کار جهاد کشاورزی اصفهان قرار دارد.

کارشناسان کاهش هزینه‌های واسطه گری، کاهش قیمت تمام شده محصول، پایین آوردن ریسک سرمایه گذاری، امکان برنامه ریزی برای عرضه و بازاریابی، افزایش قدرت رقابتی در بازار صادراتی، افزایش کیفیت محصول و در نهایت بهبود شاخص‌های اقتصادی تولید و امکان فعالیت بر اساس نیاز و سفارش بازار را از مهمترین مزایای تشکیل زنجیره های تولید می‌دانند.

همچنین کاهش ریسک تولید، بازاررسانی یکپارچه، برندسازی و دریافت تسهیلات، از دیگر مزایای ایجاد زنجیره تولید است.

در استان اصفهان ۲ زنجیره پرورش و تولید گوشت بوقلمون در مجموع با ظرفیت حدود چهار هزار و ۴۰۰ تن وجود دارد که ۳۰ تا ۴۰ درصد واحدها را در بر می‌گیرد.

هر زنجیره تولید گوشت بوقلمون حدود ۲۰ درصد کل ظرفیت واحدهای پرورش بوقلمون استان را شامل می‌شود که در زمان حاضر حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد واحدها در این ۲ زنجیره جمع شدند.

سالانه حدود ۱۱ هزار تن گوشت بوقلمون در ۱۲۰ واحد پرورش بوقلمون گوشتی استان اصفهان تولید می شود.

به نظر کارشناسان و متخصصان، گوشت بوقلمون از محاسن و مزایای بسیاری در مقایسه با سایر گوشت ها برخوردار است که مصرف این ماده غذایی با ارزش و بهبود آن به فرهنگ‌سازی در جامعه نیاز دارد.

هرچند در سال‌های اخیر در خصوص اهمیت توجه به فرهنگ‌سازی برای استفاده بیشتر مردم از گوشت بوقلمون و قرار دادن آن در سبد غذایی خانوارها اقداماتی انجام شده ولی کافی نیست و باید این تلاش ها ارتقا یابد.

مصرف گوشت بوقلمون علاوه بر افرایش ایمنی سیستم بدن، به کاهش میزان کلسترول خون در افراد کمک می کند و برای بیماران دیابتی بسیار مناسب است.

بوقلمون دارای گوشت سفید و کم چربی درناحیه سینه و دارای گوشت تیره و قرمز در قسمت های ران است، که مصرف آن به دلیل داشتن چربی  کم و پروتئین بالا دارای آهن، روی، فسفر، پتاسیم و ویتامین های B است.

کارشناسان معتقدند فرهنگسازی دو سویه در توسعه اقتصاد بوقلمون موثر بود چرا که بوقلمون دارای گوشت سفید و کم چرب در ناحیه سینه و دارای گوشت تیره و قرمز در سمت ران است که مصرف آن به دلیل داشتن چربی کم و پروتئین بالا دارای آهن، فسفر، پتاسیم، ویتامین‌های B است و می‌تواند به عنوان یک ماده غذایی به صرفه و مغذی در سبد خانوارهای ایرانی قرار بگیرد اما تبلیغ  و فرهنگسازی برای این موضوع  از طریق رسانه‌ها بسیار کمرنگ است.

وجود ۲ زنجیره تولید گوشت بوقلمون در اصفهان 

مدیر امور طیور سازمان جهادکشاورزی استان اصفهان گفت: اکنون از مجموع سه زنجیره فعال تولید گوشت بوقلمون در کشور،  ۲ مورد آن در استان اصفهان قرار دارد.

علی دهقانی در گفت و گو با ایرنا اضافه کرد: زنجیره تولید مجموعه از فعالیت‌هایی را که برای یکپارچه سازی موثر از مرحله تامین و تولید گوشت تا مصرف در بازار را در بر می گیرد شامل می‌شود.

دهقانی با اشاره به اینکه از صفر تا صد یک فرآیند تولیدی را زنجیره تولیدی می گویند، بیان کرد: کل حلقه‌های تولید گوشت بوقلمون شامل واحدهای مختلفی از جمله واحدهای مادر(مولد)، جوجه کشی، پرورشی، کشتارگاه، کارخانه خوراک و صنایع قطعه بندی و بسته بندی حلقه‌های زنجیره تولید گوشت بوقلمون را تشکیل می‌دهند.

وی با اشاره به اهمیت تشکیل زنجیره یکپارچه تولید گوشت بوقلمون تصریح کرد: گسترش این زنجیره‌ها از سیاست‌های مهم وزارت جهاد کشاورزی و استان اصفهان محسوب می‌شود.

مدیر امور طیور سازمان جهادکشاورزی استان اصفهان خاطرنشان کرد: افزایش بهره وری، بهبود شاخص‌های اقتصادی، کاهش هزینه‌های واسطه‌ای، امکان برنامه ریزی تولید متناسب با تقاضای بازار و پایداری در تمام حلقه های این زنجیره از مهمترین اهداف تشکیل زنجیره‌های تولید گوشت محسوب می‌شوند.

وی گفت: افزایش کیفیت و استاندارد سازی محصولات تولیدی،  ارتقای مسائل بهداشتی و کاهش خطر (ریسک) سرمایه گذاری در این راستا از دیگر اهداف ایجاد زنجیره‌های تولید گوشت بوقلمون است.

دهقانی اظهار داشت: زنجیره‌های تولید گوشت مرغ، تخم مرغ  و بوقلمون را بطور جداگانه دنبال می‌کنیم و بدنبال توسعه آنها هستیم.

وی افزود: این استان در زمینه تشکیل زنجیره تولید گوشت بوقلمون در جایگاه بهتری  نسبت به سایر فرآورده‌ها و محصولات قرار دارد.

به گفته دهقانی هر زنجیره تولید گوشت بوقلمون حدود ۲۰ درصد کل ظرفیت واحدهای پرورش بوقلمون استان را شامل می‌شود که در زمان حاضر حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد واحدها در این ۲ زنجیره جمع شدند.

مدیر امور طیور سازمان جهادکشاورزی استان اصفهان تاکید کرد: در تلاش هستیم تا تعداد زنجیره ها را افزایش دهیم و بسیاری از این واحدها را در این ۲ زنجیره قرار دهیم و یا زنجیره جدید ایجاد کنیم.

وی با بیان اینکه زنجیره‌ها به حذف واسطه‌ها و بهبود روند تولید کمک می‌کنند، تصریح کرد: توسعه زنجیره‌ها در اولویت پیگیری  وزارت جهاد کشاورزی قرار دارد و  در این راستا تلاش می‌کنیم تا برای حمایت از مصرف کنندگان و کمک به تولیدکنندگان آنها را به تشکیل زنجیره دعوت و تشویق کنیم.

دهقانی حذف دلالان، کاهش حاشیه‌های تولید محصول و کمک به بهینه سازی در این امر را از اهداف ایجاد زنجیره تولید برشمرد و خاطرنشان کرد: ایجاد زنجیره تولید به نفع تولید کننده و مصرف کننده است و بسیاری از دغدغه های تولیدکنندگان را برطرف می کند.

ساماندهی واحدهای پرورش بوقلمون 

وی اضافه کرد: ساماندهی واحدهای پرورش بوقلمون استان را در قالب زنجیره‌های تولید یکی از اهداف جهاد کشاورزی اصفهان است که بسیار مهم و رویایی است که امیدواریم این هدف تا سال آینده به واقعیت بپیوندد.

دهقانی بیان کرد: سرمایه مورد نیاز برای ایجاد یک واحد پرورش بوقلمون گوشتی به ازای هر قطعه حدود پنج میلیون تومان است.

وی گفت: شرایط اقلیمی استان اصفهان برای پرورش بوقلمون بسیار مناسب است و محدودیتی برای صدور مجوز پرورش بوقلمون در این استان وجود ندارد.

دهقانی خاطرنشان کرد: توسعه واحدهای پرورش بوقلمون، با شرط رعایت آمایش منطقه ای شهرستان‌ها و تامین آب مورد نیاز این واحدها در دستور کار جهاد کشاورزی استان اصفهان قرار دارد.

تولید ۴۰ درصدی گوشت بوقلمون کشور در اصفهان 

مدیر امور طیور سازمان جهادکشاورزی اصفهان با اشاره به تولید ۴۰ درصدی گوشت بوقلمون کشور در این استان گفت:۱۲۰ واحد پرورش بوقلمون گوشتی با ظرفیت حدود ۸۰۰ هزار قطعه در هر دوره پرورشی و تولید سالانه حدود ۱۱ هزار تن در استان اصفهان فعال است.

وی با اشاره به اینکه استان اصفهان رتبه اول تولید گوشت بوقلمون را در کشور دارد ادامه داد: یک واحد بوقلمون مولد (مادر) به ظرفیت هفت هزار و ۵۰۰ قطعه در این استان وجود دارد که سالانه یک میلیون جوجه یک روزه را تولید می‌کند.

دهقانی اظهار داشت: بطور کلی هفت واحد پرورش بوقلمون مادر در کشور وجود دارد که یکی از آن واحدها در استان اصفهان و در شهرستان فریدن مستقر است.

وی با بیان اینکه شهرستانهای غربی اصفهان قطب تولید بوقلمون این استان محسوب می‌شوند افزود: قطب‌های تولید بوقلمون این استان در شهرستانهای نجف آباد، تیران و کرون، فریدن، اصفهان و دهاقان قرار دارند.

سرانه مصرف گوشت بوقلمون حدود ۴۰۰ گرم است

وی تصریح کرد: سرانه مصرف گوشت بوقلمون در کشور ما حدود ۴۰۰ گرم است اما مصرف این گوشت در اروپا حدود ۴ کیلوگرم و در آمریکا حدود هفت کیلوگرم است.

دهقانی ادامه داد: فاصله قابل ملاحظه‌ای بین سرانه مصرف گوشت بوقلمون در استان و کشور ما با اروپا و آمریکا وجود دارد.

به گفته وی گوشت بوقلمون یک گوشت رژیمی سالم برای مصرف همه مردم محسوب می‌شود.

مدیر امور طیور سازمان جهادکشاورزی استان اصفهان افزود: گوشت بوقلمون در مقایسه با سایر گوشت ها کمترین میزان چربی را دارد و به ازای هر یکصد گرم گوشت، حدود هشت دهم گرم چربی دارد اما گوشت گوسفند حدود ۳۰ گرم، گوشت گاو حدود ۱۶ گرم و مرغ حدود پنج گرم چربی دارد.

وی با بیان اینکه گوشت بوقلمون از بیشترین میزان پروتئین در بین گوشت های گوسفند، گاو و مرغ برخوردار است اضافه کرد: به ازای هر یکصد گرم گوشت بوقلمون حدود ۲۵ گرم پروتئین وجود دارد اما هر یکصد گرم گوشت گوسفند دارای حدود ۱۶ گرم پروتئین،  گاو حدود ۱۸ گرم و مرغ حدود ۲۱ گرم پروتئین است.

دهقانی خاطرنشان کرد: بوقلمون تنها پرنده‌ایست که ۲ نوع گوشت قرمز و سفید دارد ران این پرنده گوشت قرمز و سینه و سایر قسمت ها گوشت سفید محسوب می شود.

وی بیان کرد: گوشت قرمز بوقلمون قابل مقایسه با گوشت گوسفند است و گوشت سفید این پرنده گوشتی رژیمی با درصد قابل ملاحظه ای پروتئین است.

فراهم شدن زیرساخت ها برای تولید گوشت بوقلمون در اصفهان   

مدیرعامل شرکت تعاونی بوقلمون استان اصفهان در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: زیر ساخت‌های این استان برای تولید بوقلمون فراهم است و در صورتیکه نهاده به میزان کافی به پرورش دهندگان بوقلمون اختصاص یابد دغدغه‌ای برای تولیدکنندگان وجود نخواهد داشت و هیچ وابستگی به خارج از کشور نخواهیم داشت.

اکبر یزدانی در گفت و گو با ایرنا افزود: پرورش دهندگان بوقلمون در شرایط کنونی متضرر می‌شوند و باید بارهای نهاده بی کیفیت را از بازار آزاد تهیه کنند.

ضرورت تامین نهاده ها  

وی ادامه داد: تولید کنندگان و پرورش دهندگان بوقلمون در شرایط امروز در خط مقدم تولید قرار دارند اما برای تهیه نهاده با مشکلات بسیاری مواجه هستند.

مدیرعامل شرکت تعاونی بوقلمون استان اصفهان اضافه کرد: تولید بوقلمون در استان اصفهان نسبت به سال‌های گذشته افزایش چشمگیری پیدا کرده است اما در زمینه تامین نهاده ها با مشکلات زیادی مواجه هستیم.

به گفته وی مشکل تامین نهاده از ابتدای سالجاری وجود داشت و این مشکل در زمان حاضر خیلی بیشتر شده است.

یزدانی بیان کرد: نهاده به میزان کافی در اختیار تولیدکنندگان قرار داده نمی‌شود و تنها حدود ۲۰ درصد ارائه نهاده مورد نیاز به پرورش دهندگان بوقلمون  فراهم می شود.

وی خاطرنشان کرد: یک سری سویا و ذرت در بازار آزاد ارائه می‌شود که مجبوریم آنها را خریداری کنیم که از کیفیت لازم ندارند.

مدیرعامل شرکت تعاونی بوقلمون استان اصفهان گفت: وقتی قیمت نهاده افزایش پیدا می‌کند، تقلب هم در این زمینه زیاد می‌شود و سودجویان با افزایش قیمت نهاده، آنرا با مواد دیگر مخلوط می‌کنند و به فروش می رسانند.

وی تصریح کرد: بدلیل ارائه نشدن نهاده‌های با کیفیت به تولید کنندگان، بهره وری سالن‌ها بشدت کاهش پیدا کرده و ضایعات کشتار بوقلمون بالا رفته است.

یزدانی گفت: ۹۰ درصد نهاده‌هایی از جمله ذرت و سویا که توسط شرکت پشتیبانی امور دام به تولیدکنندگان تحویل داده می‌شود کیفیت خوبی ندارد و رسوب کرده است و پرورش دهندگان مجبورند آن را از طریق واسطه ها تهیه کنند.

مدیرعامل شرکت تعاونی بوقلمون استان اصفهان ادامه داد: نهاده دولتی در ۲ ماه اخیر به کمترین میزان رسیده به قیمت مصوب برای ذرت حدود ۲ هزار تومان  و سویا هم سه هزار و ۲۰۰ تومان است اما تهیه این نهاده ها در بازار آزاد برای ذرت حدود پنج هزار تومان و سویا بین ۱۵ تا ۱۸ هزار تومان با توجه به نوع بار خریداری می کنند.

وی اظهار داشت: فروش آزاد ذرت و سویا قاچاق محسوب می شود به همین دلیل با مواد دیگر مخلوط می کنند و به همین دلیل از کیفیت لازم برخوردار نیست.

یزدانی بیان کرد: با توجه به اینکه ۴۰ درصد گوشت بوقلمون قرمز و ۶۰ درصد آن گوشت سفید است جایگزین مقداری گوشت مرغ و گوشت قرمز (گوساله و گوسفند) می شود پرورش آن به افزایش تولید پروتئین و گوشت سفید کشور کمک می دهد.

به گفته وی گوشت بوقلمون با میانگین قیمت گوشت مرغ و گوساله و گوسفند ارائه می شود بی انصافی است که نهاده به این صنعت متنوع پروتئینه، نو و جدی که سالها کار بر روی آن انجام شده تعلق نگیرد.

مدیرعامل شرکت تعاونی بوقلمون استان اصفهان گفت: باید نهاده مورد نیاز پرورش بوقلمون، هم همانند مرغ گوشتی و سایر دام و طیور که به آنها تعلق می‌گیرد به پرورش دهندگان بوقلمون هم تعلق یابد.

وی خاطرنشان کرد: نهاده کافی مورد نیاز باید از طریق سامانه بازارگاه در اختیار پرورش دهندگان بوقلمون قرار گیرد و در این صورت هیچ مشکلی برای پرورش دهندگان و تولیدکنندگان وجود ندارد.  

یزدانی گفت: در زمان حاضر ۱۲۰ واحد پرورش بوقلمون در استان اصفهان وجود دارد و در هر دوره پرورش پنج ماهه حدود ۸۰۰ هزار قطعه جوجه ریزی انجام می دهند.

کاهش قیمت تمام شده و افزایش کیفیت اهداف تشکیل زنجیره‌های تولید 

کارآفرین نمونه و موسس نخستین زنجیره تولید گوشت بوقلمون در استان اصفهان اظهار داشت:این زنجیره ها از ظرفیت خالی بقیه شرکت‌ها استفاده کرده و به نوعی با همپوشانی، موجب ارتقای کیفیت تولید و کاهش قیمت تمام شده می‌شوند.

محمد ایوبی در گفت و گو با ایرنا افزود: راه اندازی زنجیره های تولید به کیفیت بهتر محصول تولیدی، پایین آوردن قیمت تمام شده و انجام اقدامات قرنطینه‌ای و بهداشتی از مهمترین مزایای این مهم در بخش کشاورزی است.

وی ادامه داد: زنجیره‌های تولید با استفاده مفید از ظرفیت‌های خالی واحدها، از هدررفتن سرمایه گذاری اولیه در مکان‌های دیگر جلوگیری می‌کند.

ایوبی گفت: ۲ زنجیره تولید گوشت بوقلمون در استان اصفهان وجود دارد و بزرگترین واحد مولد بوقلمون کشور را در منطقه فریدن استان اصفهان قرار دارد.

به گفته وی هجده واحد بوقلمون گوشتی،  بصورت مشارکتی، مالکیتی یا اجاره‌ای در یکی از این زنجیره ها فعال هستند.

این تولید کننده  که برای ۲۰۰ نفر اشتغالزایی ایجاد کرده است، افزود: برای بیان همه مسائل و مشکلات پرورش دهندگان بوقلمون باید کتاب نوشته شود اما کیفیت نداشتن نهاده‌ها در بازار، تامین نشدن مواد اولیه و نهاده‌های دامی و به موقع تامین نشدن آن از مهمترین مشکلات در زمینه پرورش بوقلمون است.

وی اضافه کرد: وقتی جوجه ریزی  بوقلمون امروز انجام می‌شود اما ذرت و سویا و بقیه مواد اولیه ۱۰ یا ۲۰ روز بعد تخصیص داده می شود کار را با مشکل مواجه می‌کند.

ایوبی بیان کرد: جنس‌های تقلبی در زمینه مکمل‌های دارویی، تقویتی‌ها، واکسن، نهاده‌ها از حدود یکسال گذشته تا کنون در بازار خیلی زیاد شده است.

وی با بیان اینکه اکنون ۵۰ درصد ذرتی که در مزارع تخلیه می‌شود آردینه است گفت: کیفیت ذرت‌های موجود در بازار خیلی کاهش پیدا کرده و آردینگی دارد در صورتیکه باید دانه بندی درست و کامل داشته باشد.

به گفته ایوبی داشتن آردینگی ذرت به رشد آفلاتوکسین( سموم قارچی طبیعی هستند) در آن کمک می‌کند و موجب بروز مشکلاتی در پرورش، بیماری‌ها و عقب افتادن وزن و بالا رفتن ضریب تبدیل می‌شود.

وی با بیان اینکه مهمترین درخواست ما ثبات قیمت‌ نهاده‌هاست خاطرنشان کرد: انتظار داریم که تامین نهاده‌ها اعم از ذرت، سویا، دارو، واکسن و بقیه مواد اولیه به موقع و به قیمت مصوب انجام شود.

ایوبی تصریح کرد: از وزارت صنعت، معدن و تجارت و جهاد کشاورزی تقاضا داریم که قیمت تضمین شده‌ای نه تنها برای بوقلمون بلکه برای همه محصولات کشاورزی در نظر بگیرند.

وی اظهار داشت: تولید کننده باید قیمت نهایی استانداردی برای محصول خود داشته باشد که بتواند آنرا بفروشد نه اینکه در مواقعی بیش از حد کاهش پیدا کند و بعضی مواقع هم بیش از حد افزایش داشته باشد.

ضرورت حمایت از تولید کننده

کارآفرین نمونه و موسس نخستین زنجیره تولید گوشت بوقلمون در استان اصفهان افزود:وقتی تولید کننده و پرورش دهنده ضرر می‌دهد هیچ کدام از نهادهای نظارتی کمکی نمی‌کنند اما بطور معمول با افزایش قیمت و سود تولید کننده، همه نهادها ناظر و متولی حضور پیدا می کنند.

اردیبشهت ۹۸ بود که نخستین زنجیره تولید گوشت بوقلمون کشور در استان اصفهان به همت "محمد ایوبی" کارآفرین نمونه راه‌اندازی شد.

این کارآفرین توانست ۱۸ واحد پرورش بوقلمون گوشتی، واحد تخم مرغ وجوجه کشی، کشتارگاه؛ واحد فرآوری خوراک دام و طیور راه‌اندازی و با تولید سالانه هفت هزار و ۵۰۰ قطعه بوقلمون مولد برای ۲۰۰ نفر اشتغال ایجاد کند.

ظرفیت تولید این واحدها در سال حدود ۳۵۰ هزار قطعه در سال است.

سرمایه ثابت یک واحد پرورش بوقلمون پنج هزار قطعه ای حدود ۳.۵ میلیارد تومان و سرمایه در گردش این واحد حدود یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان است.

در این واحد در یک دوره شش ماهه بیش از ۹۰۰ هزار عدد تخم بوقلمون نطفه‌دار برای جوجه کشی تولید می‌شود. نکته قابل تامل آنکه جوجه‌های یک روزه بوقلمون از کشورهای آلمان، انگلستان و فرانسه با نژادهای مختلف وارد کشورمی‌ شود اما با راه‌اندازی این زنجیره تولید گوشت بوقلمون در اصفهان سالانه ۶میلیون یورو از خروج ارز از کشور جلوگیری شده و ۳۰ درصد نیاز کشور به جوجه بوقلمون تامین شده است.

خرداد امسال مرحله دوم بزرگترین طرح پرورش بوقلمون شهرستان اصفهان در شهر ورزنه افتتاح شد. این طرح با پنج میلیارد ریال هزینه ظرفیت پرورش ۱۵ هزار قطعه بوقلمون دارد که تا ۲۰ هزار قطعه نیز قابل افزایش است.

شهرستان فریدن واقع در غرب استان، با داشتن ۱۰ واحد پرورش بوقلمون گوشتی با ظرفیت ۶۵ هزار قطعه یکی از قطب‌های تولید و پرورش بوقلمون استان است که سالانه بیش از هزار و ۷۰۰ تن گوشت بوقلمون تولید و به بازار عرضه می کند.

نجف آبادی‌ها با تولید سالانه بیش از ۱۰۰ هزار قطعه بوقلمون دارای رتبه اول تولید این پرنده در کشور هستند.

در روستای چقای فریدونشهر واقع در غرب اصفهان نیز یک واحد پرورش بوقلمون با ظرفیت پنج هزار قطعه فعالیت می‌کند که توان تولید سالانه ۱۴ تن گوشت سفید دارد.

یک مرکز بزرگ پرورش بوقلمون گوشتی با ظرفیت بیش از سه هزار و ۳۰۰ قطعه در خمینی شهر نیز از دیگر واحدهای پرروش بوقلمون در این استان است.

استان اصفهان رتبه اول تولید گوشت بوقلمون، رتبه چهارم تولید گوشت قرمز، رتبه دوم تولید مرغ و تخم‌مرغ و رتبه اول تولید شیر خام و رتبه سوم تولید عسل کشور را داراست.

این استان با ۲۴ شهرستان و یک هزار و ۸۳۱ روستا، دارای ۲ هزار و ۶۰۰ واحد مرغداری صنعتی، ۱۷ کشتارگاه طیور و ۳۳ کشتارگاه دام و بیش از ۱۰ هزار مرکز بسته‌بندی و فرآوری فرآورده‌های خام دامی است.

اصفهان دارای بیش از هفت میلیون و ۸۰۰ هزار رأس انواع دام است و از قطب‌های تولید فرآورده‌های دامی در کشور به شمار می‌رود.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha